24.03.2016

Jak wynika z przepisów podatkowych, po zakończeniu roku podatnicy muszą rozliczyć się z podatku z tytułu osiągniętych dochodów. Ci, którzy wybrali zasady ogólne, w tym podatek progresywny (skala podatkowa) lub podatek liniowy, zeznanie roczne za 2015 rok zobowiązani są złożyć najpóźniej 2 maja 2016 r. (30 kwietnia przypada na sobotę). W tym kontekście szczególnie ważne są zapłacone składki zdrowotne ZUS. Jaka jest ich rola? Pozwalają na obniżenie wysokości podatku.

Składka zdrowotna odprowadzana do ZUS

Obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest samodzielne obliczanie i odprowadzanie składek ZUS. Termin zapłaty składek upływa 10 dnia miesiąca następującego po tym, za który odprowadzane są składki lub 15 dnia miesiąca następującego po tym, za który odprowadzone są składki, jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników. Przedsiębiorca odprowadza za siebie nie tylko składki zdrowotne, ale także składki na ubezpieczenia społeczne (miedzy innymi emerytalne i rentowe), a w niektórych sytuacjach także składki na Fundusz Pracy. Składki społeczne odliczane są od dochodu (lub ujmowane w kosztach), Fundusz Pracy ujmowany jest jako koszt, a składki zdrowotne pomniejszają bezpośrednio podatek.

W odniesieniu do składek na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorca może sam podjąć decyzję, czy ujmie je w kosztach uzyskania przychodu, czy odliczy bezpośrednio przy wyliczaniu dochodu do opodatkowania. Składki zdrowotne natomiast nie są uwzględniane w kosztach działalności, lecz odlicza się je od podatku. Jednak aby w ogóle można było mówić o obniżeniu dochodu lub podatku o składki ZUS, muszą być one zapłacone - jest to jeden z warunków odliczenia.

Składka zdrowotna - zasady odliczania

Odliczanie składki zdrowotnej nie powinno przysporzyć przedsiębiorcy problemów. Mogą go dokonać ci, którzy opodatkowują dochody na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Osoba prowadząca działalność gospodarczą składkę zdrowotną odlicza od podatku. Oznacza to, że zapłacona składka zdrowotna podlegająca odliczeniu obniża wysokość podatku w zaliczce na podatek dochodowy jaką należy odprowadzić do urzędu skarbowego. Dlaczego sformułowanie „w części podlegającej odliczeniu”? Ponieważ nie cała odprowadzona do ZUS składka podlega odliczeniu.

Do ZUS odprowadza się 9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej a odliczeniu od podatku przysługuje 7,75% podstawy. Co to oznacza w praktyce?

Wysokość składek zdrowotnych w 2016 roku kształtuje się następująco:

• kwota płacona co miesiąc na konto ZUS (9% podstawy wymiaru) wynosi 288,95 zł,
• kwota, którą przedsiębiorca mógł odliczyć od podatku (pod warunkiem, że ją faktycznie zapłacił), wynosiła 248,82 zł.

Różnica między tymi kwotami stanowiła realne obciążenie przedsiębiorcy, które nie może zostać odliczone, mimo że zostało zapłacone w ZUS.

Składka zdrowotna w zeznaniu rocznym - kilka źródeł dochodów

W praktyce nierzadka jest sytuacja, w której podatnik posiada kilka źródeł dochodów. Wówczas ma on możliwość odliczyć składki zdrowotne z działalności gospodarczej w zeznaniu z innego źródła dochodu. Ma to zastosowanie zwłaszcza w sytuacjach, gdy podatek z danego źródła był tak niski, że nie pozwalał na odliczenie składki zdrowotnej lub gdy przedsiębiorca poniósł stratę.

Podatnik może odliczyć od podatku dochodowego od osób fizycznych składki związane z:

• pozostawaniem w stosunku pracy,
• prowadzeniem działalności,
• umowami cywilnoprawnymi (zwłaszcza umowa zlecenia i umowa o dzieło),
• umowami najmu lub dzierżawy,
• korzystaniem z praw autorskich.

Przedsiębiorca musi jednak zwrócić uwagę na to, by nie odliczyć składek podwójnie.

Ponadto przedsiębiorcy prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze mogą odliczyć od podatku nie tylko własne składki, ale także osób współpracujących. Za osobę współpracującą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostaną z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności. Nie dotyczy to jednak osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Składka zdrowotna - dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne

Osoby, które nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, mogą uzyskać je samodzielnie w NFZ. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy nie płacą obowiązkowych składek ZUS, w tym składki zdrowotnej, ponieważ osiągają przychody na przykład z umowy o dzieło lub umowy najmu prywatnego. Wysokość takiej składki nie jest stała - zmienia się co kwartał, jest bowiem obliczana na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału i podlega odliczeniu od podatku. NFZ może też żądać dodatkowych opłat od osób, które nie podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu od dłuższego czasu - tego typu opłat nie odlicza się jednak od podatku.

Andrzej Lazarowicz, prezes wfirma.pl