Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa może przysporzyć problemów z fiskusem

Zgodnie zart.6 pkt1 ustawy z11marca 2004r. opodatku odtowarów iusług (tekst jedn. Dz.U. z2017 r., poz. 1221) przepisów ustawy nie stosuje się m.in.dotransakcji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przepis jest krótki ijasny, lecz tylko napierwszy rzut oka. Problem pojawia się, gdy zachodzi konieczność ustalenia, czy majątek będący przedmiotem sprzedaży stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa (dalej: ZCP). Ewentualna pomyłka może być kosztowna zarówno dla sprzedawcy, jak idla nabywcy.

Gdy strony transakcji przyjmą, że przedmiotem sprzedaży jest ZCP, VAT nie obejmuje zbycia. Jeżeli jednak organy skarbowe będą odmiennego zdania, sprzedawca będzie miał zaległość podatkową w VAT. Jeśli zaś strony uznają, że przedmiotem sprzedaży nie jest ZCP, pojawi się VAT, lecz kiedy organy skarbowe stwierdzą, że była to ZCP i VAT został odprowadzony bezzasadnie, nabywca utraci prawo do odliczenia podatku z faktury otrzymanej od sprzedawcy.

W związku z tym ustalenie, co jest, a co nie jest ZCP, ma niezwykle istotne znaczenie dla stron transakcji. Szczególnie gdy weźmie się pod uwagę, że ze względu na przedmiot z reguły opiewają one na znaczne kwoty.

Co to jest zorganizowana część przedsiębiorstwa?

Za zorganizowaną część przedsiębiorstwa ustawodawca uznaje organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić odrębne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. Takie jednobrzmiące definicje zawarte zostały w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT oraz art. 4a pkt4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1888, z późn. zm.). Są to podstawowe narzędzia prawne umożliwiające podjęcie decyzji, czy dany przedmiot transakcji ma cechy, które dałyby podstawy do uznania go za ZCP.

Niestety dokonanie jednoznacznej oceny jest trudne pomimo przyjęcia, że do zaliczenia zespołu składników majątkowych do ZCP powinny być łącznie spełnione poniższe warunki:

• istnienie zespołu składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań,
• organizacyjne i finansowe wyodrębnienie z istniejącego przedsiębiorstwa,
• przeznaczenie składników przedsiębiorstwa do realizacji określonych zadań gospodarczych,
• istnienie możliwości stanowienia przez ten zespół składników własnego przedsiębiorstwa zdolnego do realizacji zadań gospodarczych.

Oceny ww. zespołu składników majątkowych należy zatem dokonać na trzech płaszczyznach:

1. wydzielenia organizacyjnego,
2. wydzielenia finansowego,
3. wydzielenia funkcjonalnego.

Wyłączenie z VAT także przy wykluczeniu zobowiązań

Biorąc pod uwagę definicję ZCP, ustawodawca używa tam pojęcia „zobowiązania”, które są elementem wyodrębnienia organizacyjnego i finansowego zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Problem może pojawiać się w momencie, gdy nabywca nie przejmuje zobowiązań związanych z funkcjonowaniem ZCP. Spór pomiędzy podatnikiem a fiskusem, który wyniknął na tym tle, rozstrzygnął NSA w wyroku z 20 marca 2012 r., sygn. akt I FSK 815/11.

Skarżąca spółka zamierzała sprzedać stację paliw. W jej skład wchodziły budynki, zadaszenia, wiaty, plac manewrowy z chodnikiem, parking, zbiorniki i dystrybutory na benzynę i olej napędowy, stacja LPG oraz kompletne wyposażenie magazynowo-biurowe. Stacja benzynowa była całkowicie wyodrębniona w strukturze organizacyjnej sprzedawcy. Jako odrębna jednostka posiadała konkretnie przypisa...