Zastosowanie znacznie obniżonej ceny a VAT

Życiem gospodarczym rządzi zasada swobody umów wyrażona w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Oznacza ona, że przedsiębiorcy mogą kształtować swe prawa i obowiązki mające źródło w umowach w sposób dowolny i jest kwestią ich wyboru ustalenie cen w obrocie gospodarczym.

Warto zwrócić uwagę, że definiując działalność gospodarczą ustawy podatkowe odwołują się do pojęcia zysku jako jej celu. Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 5a pkt 6 wskazuje, iż jest to działalność nastawiona na osiąganie zarobku. Podobna regulacja ustanowiona została w art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przedsiębiorcy mogą dowolnie kształtować ceny

Powyższe ujęcie terminu „działalność gospodarcza” w przepisach nie oznacza bynajmniej, iż podatnik obowiązany jest tak prowadzić swoje interesy, aby każda transakcja przynosiła mu zysk. Ustawa o VAT nie zakreśla granicy, poniżej której świadczenie uznać można byłoby za nieodpłatne. W związku z tym przyjąć należy, iż sprzedaż za najniższą wartość obowiązującego w Polsce środka płatniczego nie jest transakcją stanowiącą przekazanie nieodpłatne (darowiznę). Jest to sprzedaż za cenę, która uwzględnia rabat cenowy.

Najistotniejsze znaczenie w tej kwestii ma art. 29a ust. 1 i ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami podstawę opodatkowania VAT stanowi zapłata, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczonych przez podatnika. Podstawę opodatkowania obniża się o kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen. Brak prawnych ograniczeń w swobodnym ustalaniu przez podatnika ceny sprzedaży jest więc pełen.

Takie podejście od wielu już lat prezentuje Trybunał Sprawiedliwości UE. Jednym z najstarszych orzeczeń tego dotyczących jest wyrok w sprawie C-102/86 z 8 marca 1988 r. Apple and Pear Development Council v. Commissioners of Customs and Excise wydany jeszcze pod rządami Szóstej Dyrektywy. Do najnowszych wyroków w omawianej kwestii zaliczyć można wyrok Trybunału w sprawie C-461/12 z 12 czerwca 2014 r. Granton Advertising BV v. Inspecteur van de Belastingdienst Haaglanden/kantoor Den Haag.

Z kolei przykładem stanowiska orzecznictwa polskich sądów administracyjnych w niniejszej sprawie może być wyrok WSA w Łodzi z 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt I SA/Łd 166/16. Sąd uznał w nim, iż w warunkach gospodarki rynkowej i swobody działalności gospodarczej podmioty gospodarcze mogą dowolnie kształtować ceny sprzedawanych produktów.

Rabat powinien mieć uzasadnienie ekonomiczne

Biorąc pod uwagę powyższe rozstrzygnięcia uznać należy, że transakcja nieodpłatna następuje jedynie wówczas gdy podatnik nie otrzymuje żadnego realnego wynagrodzenia, które mogłoby zostać uznane za świadczenie wzajemne. Świadczenie wzajemne stanowi jednak kategorię czysto subiektywną wskazującą ile przedsiębiorca chce otrzymać w zamian za towar. Jak wyżej wskazałem przepisy nie stawiają granicy poniżej, której świadczenie mogłoby nosić miano nieodpłatnego. Zatem vatowiec dokonując sprzedaży towaru po cenie nawet mocno odbiegającej od ceny rynkowej, także w przypadku gdy będzie ona wynosiła tylko 1 złotówkę, postępuje jak przy każdej „zwyczajnej” transakcji naliczając VAT od kwoty rzeczywistej jaką ma otrzymać od nabywcy.

Takie rozstrzygnięcie podjął np. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 5 lipca 2013 r., sygn. IPTPP1/443-255/13-4/IG. Warto zwrócić uwagę na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 1 października 2015 r., sygn. IPPP3/4512-659/15-2/WH. Dyrektor zwrócił w niej uwagę na fakt, iż każdy zastosowany przez podatnika rabat (obojętne w jakiej wysokości) powinien mieć uzasadnienie ekonomiczne zaś jego efektem finalnym wyznaczonym przez podatnika winien być podstawowy cel działalności gospodarczej a więc zysk. Natomiast brak tego rodzaju uzasadnienia może wskazywać na zamiar obejścia prawa i unikania opodatkowania czynności dostawy towaru. W rezultacie każdy vatowiec sprzedający towar poniżej ceny rynkowej powinien być w stanie racjonalnie określić przyczyny, które spowodowały iż zdecydował się sprzedać bez żadnego zysku. Nie powinien mieć z tym większych problemów, gdyż każdą decyzję o takim działaniu poprzedza szczegółowa kalkulacja wynikająca z jakiegoś konkretnego powodu.

Uwaga na powiązania

Przepisy ustawy o VAT nie zawierają zakazu dokonywania transakcji z podmiotami powiązanymi zarówno stosunkami rodzinnymi jak i kapitałowymi. Jednakże sytuacja taka otwiera organom podatkowym możliwość określenia podstawy opodatkowania na podstawie decyzji z pominięciem ceny ustalonej przez strony. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o VAT przez powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów rozumie się powiązania:

  1. w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. relacje pomiędzy:
    1. podmiotami, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
    2. podmiotami, na które wywiera znaczący wpływ:
      • ten sam inny podmiot lub
      • małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
    3. spółką niemającą osobowości prawnej i jej wspólnikami, lub
    4. podatnikiem i jego zagranicznym zakładem;
  2. wynikające ze stosunku pracy;
  3. wynikające z tytułu przysposobienia.

Organ skarbowy dokona szacunku ceny sprzedaży jeżeli stwierdzi, że któreś z ww. powiązań miało wpływ na ustalenie ceny. Nie można tu mówić o automatyzmie, konieczne jest bowiem spełnienie wszystkich przesłanek wskazanych w tym przepisie ustawy o VAT. Takie stanowisko zajął Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z 18 września 2014 r., sygn. PT8/033/86/539/PSG/14/RD84700.

Prawo do odliczenia VAT

Wątpliwości budzić może istnienie prawa do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów sprzedawanych za znacznie obniżoną cenę. Prawo do odliczenia podatku zapłaconego przy nabyciu towaru wyrażone zostało w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Warunkiem skorzystania z tego prawa jest wykorzystanie nabytego towaru do wykonywania czynności opodatkowanych. Sprzedaż po nawet mocno obniżonej cenie jest co do zasady opodatkowana i nie ma znaczenia, że naliczony od niej podatek jest bardzo niski, wręcz symboliczny. Prawidłowość takiego postępowania potwierdził np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 1 października 2014 r., sygn. ILPP1/443-541/14-3/HW.

Z kolei przykładem stanowiska całkowicie odmiennego jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 7 listopada 2014 r., sygn. IPTPP2/443-607/14-5/JSz. Zakwestionowano w niej prawo do odliczenia VAT od towarów sprzedawanych po promocyjnych cenach, ponieważ:

  • jest nieznaczny związek zakupu ze sprzedażą promocyjną,
  • sprzedaż towarów po znacznie obniżonej cenie w stosunku do ogółu wydatków jest marginalna,
  • koszt nabycia nie stanowi elementu ceny,
  • wydatki na promocję nie stanowią kosztu ogólnego działalności,
  • wydatki na towar sprzedawany po niższej cenie nie przekładają się na osiągany obrót.

W rezultacie bezpośredni związek zakupu ze sprzedażą opodatkowaną jest niewystarczający, aby VAT naliczony odliczyć.

Stanowisko to jest jednak całkowicie odosobnione i nie znajduje żadnego uzasadnienia w przepisach, było więc niczym innym jak działaniem contra legem.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...