Zarządca sukcesyjny

Do czasu wejścia w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, sukcesja firmy jednoosobowej i spółki cywilnej była możliwa, choć bardzo skomplikowana. Ustawa umożliwia zastosowanie znacznie prostszych procedur, dodatkowo zabezpiecza przedsiębiorstwo przed skutkami nagłej śmierci w sytuacji braku wcześniejszych dyspozycji przedsiębiorcy. W poprzednim stanie prawnym śmierć przedsiębiorcy oznaczała wygaśnięcie umów o pracę, następowała utrata NIP przedsiębiorcy, wygasały koncesje, licencje i zezwolenia, umowy i porozumienia. Mimo, iż po zmarłym pozostawał majątek, najczęściej następowało zakończenie bytu przedsiębiorstwa. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym zmieniła ten niekorzystny stan umożliwiając kontynuację działalności przez okres, niezbędny do uregulowania i dalszego prowadzenia spraw zmarłego przedsiębiorcy przez sukcesora (lub sukcesorów).

Czym jest zarząd sukcesyjny

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Wykonuje go zarządca sukcesyjny wskazany przez przedsiębiorcę za życia albo powołany po jego śmierci przez uprawnione do tego osoby. Zarząd sukcesyjny nie może trwać bezterminowo - co do zasady trwa do czasu ostatecznego zakończenia formalności spadkowych (czyli do działu spadku), ale nie dłużej niż 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Zarządca sukcesyjny może zostać ustanowiony zarówno przed jak i po śmierci przedsiębiorcy. Zdecydowanie warto polecić przedsiębiorcom odpowiednio wczesny wybór i uzgodnienia z zarządcą sukcesyjnym - takie postępowanie pozwoli między innymi na sprawne przeprowadzenie ewentualnej sukcesji w rodzinie.

Zarządcą sukcesyjnym może zostać osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, niezależnie od tego czy jest spokrewniona, czy nie, z przedsiębiorcą. Zarządca sukcesyjny nie musi być przedsiębiorcą, nie musi mieć żadnych uprawnień związanych z zarządzaniem itp. Ale uwaga - zarządca sukcesyjny nie może mieć orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Zakaz taki może być orzeczony:

  • przez sąd upadłościowy – w związku z niedopełnieniem obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub doprowadzeniem do upadłości (art. 373 i 374 Prawa upadłościowego),

  • przez sąd karny – jako środek karny w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem określonej działalności albo jako tzw. środek zabezpieczający (zob. art. 39 pkt 2 i art. 93a § 2 Kodeksu karnego); pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego wyklucza sądowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, który obejmuje działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.

Ważne

Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba prawna, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego w drodze pisemnego oświadczenia nie wystarczy, by z chwilą śmierci przedsiębiorcy został ustanowiony zarząd sukcesyjny. Przedsiębiorca musi poza tym złożyć wniosek o wpis powołanego zarządcy sukcesyjnego do CEIDG. W przypadku, w którym taki wniosek nie zostanie złożony za życia przedsiębiorcy, ustanowienie zarządu sukcesyjnego będzie możliwe wyłącznie w procedurze przed notariuszem - z udziałem następców prawnych przedsiębiorcy.

Nie ma przeszkód, by działalność polegającą na świadczeniu profesjonalnych usług zarządu majątkiem kilka osób wykonywało wspólnie, np. w formie spółki cywilnej lub handlowej. W takim przypadku zarządcą sukcesyjnym nie będzie jednak spółka, a ten ze wspólników czy pracowników podmiotu profesjonalnego, którego uprawniona osoba powoła na zarządcę sukcesyjnego.

Rezerwowy zarządca sukcesyjny

Zarządcą sukcesyjnym ujawnionym w CEiDG może zgodnie z ustawą być w jednym czasie tylko jedna osoba. Ale przewidziano również możliwość powołania zarządcy „rezerwowego”. Do czasu ziszczenia się zdarzeń przewidzianych w ustawie nie ma on żadnych przyszłych uprawnień ani nie zostaje ujawniony w CEiDG. Ale gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo nie mógł jej pełnić z powodu śmierci, ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, odwołania go przez przedsiębiorcę albo uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności automatycznie zostaje powołany „zarządca „rezerwowy” (art. 11 ustawy).

Ważne

Rezerwowy zarządca sukcesyjny zostaje ujawniony w CEIDG dopiero wówczas, gdy do CEIDG zgłoszona zostanie rezygnacja, śmierć, utrata lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych, odwołanie przez przedsiębiorcę zarządcy sukcesyjnego powołanego w pierwszej kolejności albo orzeczenie wobec niego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Wszystkie te zdarzenia muszą mieć miejsce przed śmiercią przedsiębiorcy. Po śmierci przedsiębiorcy zasady powołania w razie potrzeby kolejnego zarządcy sukcesyjnego są odmienne.

Prokura a zarząd sukcesyjny

Przedsiębiorcy wpisani do CEIDG mogą od kwietnia 2018 r. udzielać prokury, czyli ogólnego pełnomocnictwa do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Prokurent może dokonywać wszelkich czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, z wyłączeniem tych, które są wymienione w Kodeksie cywilnym (czyli prokurent nie może np. zbyć przedsiębiorstwa, wydzierżawić go, zbyć i obciążać nieruchomości itp.)

Prokurent nie staje się zarządcą sukcesyjnym automatycznie, z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Ale ustawa o zarządzie sukcesyjnym przewiduje możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego poprzez zastrzeżenie. W jego wyniku wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Zastrzeżenie to wymaga formy pisemnej (albo elektronicznej). Może zostać dokonane równocześnie z ustanowieniem prokurenta. Można też dokonać zastrzeżenia już po udzieleniu prokury. Na takie działanie wymagana jest zgoda prokurenta, a zastrzeżenie, że prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym wymaga zgłoszenia w CEIDG.

To rozwiązanie ma wiele zalet. Prokurent najczęściej w sposób naturalny uczestniczy w zarządzeniu firmą, i poznaje jego charakter, składniki majątkowe, know-how itp. Ustanowienie prokurenta z zastrzeżeniem umożliwi w przyszłości płynną sukcesję, tym bardziej, że od prokurenta nie wymaga się żadnych szczególnych uprawnień i wykształcenia - podobnie jak w przypadku zarządcy sukcesyjnego wystarczająca jest pełna zdolność do czynności prawnych i brak orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Zapamiętaj

Liczba zarządców sukcesyjnych jest ograniczona – w jednym czasie może być powołany tylko jeden zarządca sukcesyjny i jeden rezerwowy zarządca sukcesyjny. Oznacza to, że przedsiębiorca może powołać i zgłosić do CEIDG kolejnego zarządcę sukcesyjnego dopiero po odwołaniu poprzedniego zarządcy lub po innych zdarzeniach, które powodują, że poprzedni zarządca nie może pełnić tej funkcji (tj. w przypadku rezygnacji lub śmierci zarządcy sukcesyjnego, utraty lub ograniczenia jego zdolności do czynności prawnych albo orzeczenia wobec niego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej).

Zarządca sukcesyjny może zostać ustanowiony zarówno przed jak i po śmierci przedsiębiorcy. Zdecydowanie warto polecić przedsiębiorcom odpowiednio wczesny wybór i uzgodnienia z zarządcą sukcesyjnym - takie postępowanie pozwoli między innymi na sprawne przeprowadzenie ewentualnej sukcesji w rodzinie.

Redakcja podatki.biz

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...