29.03.2018

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, z późn.zm.) sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych dokonywana przez vatowca musi być dokumentowana przy użyciu kasy rejestrującej. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 2454) w § 2 ust. 1 przewiduje czasowe – do 31 grudnia 2018 r. – nieobejmowanie tym obowiązkiem szeregu czynności. Ich katalog zawarty jest w załączniku do rozporządzenia.

Na jego podstawie z obowiązku ewidencjonowania zwolnione są między innymi:

1. dostawy towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), jeżeli dostawca towaru otrzyma całość zapłaty za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub SKOK-u (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w SKOK-u, której jest członkiem); warunkiem jest, aby z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę wynikało jednoznacznie, jakiej konkretnie czynności dostawa dotyczyła i na czyją rzecz została dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres) – pkt 38 załącznika,
2. świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w okolicznościach i po spełnieniu warunków określonych w punkcie pierwszym – pkt 39 załącznika.

Dla fiskusa karta płatnicza jest jak gotówka

Aby rozwikłać tytułowe zagadnienie, warto uświadomić sobie choć pobieżnie na przykładzie zakupu w sklepie przebieg transakcji kartą debetową lub kredytową. Wprowadzenie PIN (o ile jest niezbędne) wysyła szyfrowane dane do instytucji (agenta rozliczeniowego) odpowiedzialnej za komunikację pomiędzy bankiem kupującego a terminalem płatniczym. Bank posiadacza karty odbierający zaszyfrowaną informację sprawdza, czy może obsłużyć płatność. Jeśli tak jest, komunikat o udanej transakcji wraca z banku do terminalu poprzez organizację płatniczą agenta rozliczeniowego. W rezultacie płatność trafia na rachunek bankowy sprzedawcy lub usługodawcy.

Organy skarbowe uznawały w przeszłości za możliwe zastosowanie ww. zwolnienia w przypadku płatności kartą. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 23 listopada 2010 r., nr IPPP2/443-643/10-4/KOM, uznał, że ewidencjonowaniu za pomocą kasy rejestrującej podlegać powinny wyłącznie wpłaty gotówkowe, do takich zaś nie zaliczają się dokonywane za pomocą kart płatniczych. Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 10 kwietnia 2013 r., nr ILPP2/443-110/13-2/MN, stwierdził, że sprzedaż przez internet, za którą zapłata następuje w całości przy udziale podmiotów pośredniczących – wśród których Dyrektor IS wymienił operatorów kart płatniczych – korzystać będzie ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej.

Aktualnie organy skarbowe prezentują niestety zupełnie inne stanowisko, zgodnie z którym mimo przejrzystości transakcji za pomocą karty bankowej musi być ona zaewidencjonowana poprzez kasę rejestrującą. Przykładem mogą być interpretacje indywidualne: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 czerwca 2014 r., nr ILPP2/443-294/14-2/SJ, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 maja 2015 r., nr IPPP2/4512-121/15-2/IZ, oraz z 14 czerwca 2016 r., nr IPPP2/4512-319/16-4/BH. Organy skarbowe traktują zapłatę kartą jak płatność gotówkową, twierdząc, że zapłata kartą powoduje bezpośredni wpływ środków pieniężnych na konto podatnika, co uniemożliwia zwolnienie. Płatność kartą nie zmienia charakteru transakcji, która nadal pozostaje gotówkową.

Bronione z uporem przez fiskusa stanowisko o rzekomo gotówkowym charakterze transakcji kartą jest z gruntu błędne, nie znajduje bowiem oparcia w obowiązujących przepisach. Otóż zgodnie z art. 63 ust. 3 pkt 4 ustawy z 29 września 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U z 2017 r., poz. 1876, z późn.zm.) zapłata kartą płatniczą uznawana jest za jedną z kategorii rozliczeń bezgotówkowych przeprowadzanych za pośrednictwem banku. Ponadto w myśl art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2003, z późn.zm.) płatność kartą płatniczą stanowi usługę płatniczą należącą do tej samej kategorii co przelew bankowy. Ponadto – jak wynika z krótkiego scharakteryzowania transakcji kartą płatniczą – każda taka operacja jest wyraźnie widoczna w systemie bankowym. Na tej podstawie identyfikacja, od kogo pochodziła wpłata, oraz ustalenie obowiązku podatkowego nie nastręczają żadnych trudności.

Decyzja należy do podatnika?

WSA w Warszawie wyrokiem z 11 października 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2262/15, wydanym na skutek skargi na interpretację indywidualną Ministra Finansów nakazującą płatność kartą traktować jako zapłatę gotówką, uchylił interpretację z powodu lakoniczności. Sąd wskazał, że organ skarbowy nie przedstawił pełnego wywodu potwierdzającego stanowisko organu. Sąd uchylił się jednak od odpowiedzi, czy, a właściwie dlaczego, zapłaty kartą nie można zrównywać z gotówkową. Uznał, że nie może merytorycznie odnieść się do tego zagadnienia właśnie z uwagi na niepoparcie przez organ skarbowy swego stanowiska żadnymi argumentami, do których skład orzekający mógłby się odnieść. W wyroku podniesiono ponadto, że organ skarbowy (Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie) co najmniej raz w identycznej sprawie zajął całkiem odmienne stanowisko.

Ponieważ sądownictwo administracyjne nie zajęło stanowiska ani za ani przeciw zdaniu organów skarbowych uznającemu zapłatę kartą za transakcję gotówkową, podatnik musi w tym względzie podjąć samodzielnie decyzję.

W związku z tak absurdalnym stanowiskiem organów skarbowych i brakiem wypracowanej linii orzeczniczej w sprawie zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej zakupów opłaconych kartą bezpieczniejszym dla podatników rozwiązaniem jest nietraktowanie tego rodzaju płatności na równi z zapłatą dokonaną za pośrednictwem banku.

Przedsiębiorca powinien wziąć pod uwagę zapis art. 111 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem w razie stwierdzenia, że podatnik narusza obowiązek ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala za okres od momentu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.

Zwolnienie z kasy dla płatności PayU i PayPal

Organy skarbowe uznają natomiast za zapłatę dokonaną za pośrednictwem banku płatności realizowane w systemach PayPal bądź PayU. W konsekwencji płatności zrealizowane w tych systemach pozwalają w opinii fiskusa podatnikom na skorzystanie ze zwolnień wynikających z poz. 38 i 39 załącznika do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 20 grudnia 2017 r. Takie zdanie wyraził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 25 lutego 2015 r., nr IPPP2/443-1242/14-2/RR. Organ podniósł w niej, że zapłata dokonana w ten sposób „pozostawia po sobie ślad” w postaci wpływu na konto bankowe nabywcy.

Adam Okonkwo