Zaliczka na poczet przyszłego czynszu a obowiązek podatkowy w VAT

Zgodnie z zapisami aneksu do umowy, najemca wpłacił wynajmującemu jednorazowo na poczet przyszłego zwiększonego czynszu zaliczkę powiększoną o VAT. Kwota zaliczki jest rozliczana proporcjonalnie w równych częściach na wszystkie miesiące trwania umowy najmu. Co miesiąc z wynajmujący wystawia najemcy fakturę w wysokości należnego czynszu, pomniejszonego o odpowiednią kwotę zaliczki. Czy otrzymana zaliczka rodziła obowiązek wystawienia faktury VAT, a tym samym powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT?

Najemca wpłacił zaliczkę w dwóch transzach w miesiącu czerwcu i sierpniu 2018 r., w terminach płatności określonych w aneksie. Po otrzymaniu każdej transzy wynajmujący wystawił najemcy fakturę VAT i odprowadził do Urzędu Skarbowego należny podatek VAT:

• pierwszą transzę wynajmujący otrzymał 29 czerwca 2018 r.,
• drugą transzę wynajmujący otrzymał 9 sierpnia 2018 r.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Na podstawie art. 19a ust. 2 ustawy, w odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.

Przepis art. 19a ust. 3 ustawy stanowi, że usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego. Powyższy przepis formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi, co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres. Zauważyć jednak należy, że w art. 19a ust. 5 cyt. ustawy o VAT, ustawodawca w sposób szczególny uregulował powstanie obowiązku podatkowego dla niektórych usług.

Stosownie do art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu:

1. dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
2. świadczenia usług:
   • telekomunikacyjnych,
   • wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy,
   <...