Zaległy urlop w czasie pandemii COVID-19

W ostatnim czasie, ze względu na pandemię COVID-19, wiele zakładów pracy boryka się z problemami kadrowymi. Nie dadzą one rady zaplanować należnych urlopów. Nie mogą przyjąć nowych pracowników, bo proces wdrożenia, szkoleń jest długotrwały i niezwykle kosztowny, co w tych czasach, na przykład w sektorze bankowym, stanowi niemały problem. Czy planowane są zmiany w przepisach prawa pracy, związane z koniecznością wykorzystania przez pracownika zaległego urlopu do końca września w dobie pandemii? - pyta posłanka w zapytaniu do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Zapytanie nr 1098 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie wykorzystania zaległego urlopu w czasie pandemii COVID-19

Szanowna Pani Minister,

działając na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 1996 r. Nr 73, poz. 350, z późn. zm.), niniejszym zwracam się z następującym zapytaniem:

W ostatnim czasie, ze względu na pandemię COVID-19, wiele zakładów pracy boryka się z problemami kadrowymi. Nie dadzą one rady zaplanować należnych urlopów. Nie mogą przyjąć nowych pracowników, bo proces wdrożenia, szkoleń jest długotrwały i niezwykle kosztowny, co w tych czasach, na przykład w sektorze bankowym, stanowi niemały problem.

W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:

Czy planowane są zmiany w przepisach prawa pracy, związane z koniecznością wykorzystania przez pracownika zaległego urlopu do końca września w dobie pandemii, jeżeli zakład pracy pracuje w zmniejszonym składzie (kwarantanny, opieki nad dziećmi, choroby), a mając na uwadze ciągłość pracy i brak możliwości zapewnienia zastępstw, uniemożliwia to realizację obowiązku wysłania pracownika na zaległy urlop?

Czy w czasie obostrzeń związanych z koronawirusem przewiduje się taką zmianę przepisów, aby można było wykorzystać zaległy urlop po wrześniu 2020 roku?

Posłanka Wanda Nowicka

Warszawa, 17 czerwca 2020 r.

Odpowiedź na zapytanie nr 1098 w sprawie wykorzystania zaległego urlopu w czasie pandemii COVID-19

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca 2020 r., znak: K9ZAP1098, dotyczące zapytania Pani Poseł Wandy Nowickiej w sprawie wykorzystania zaległego urlopu w czasie pandemii COVID-19, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

Zgodnie z art. 152 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Z kolei pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, co do zasady, w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo (art. 161 k.p.).

Jako wyjątek od tej zasady przepis art. 168 k.p. przewiduje, że w sytuacji niewykorzystania urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów lub w porozumieniu z pracownikiem, należy ten urlop zaległy udzielić pracownikowi do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego (nie dotyczy to urlopu na żądanie, o którym mowa w art. 1672 k.p.).

Nieudzielenie pracownikowi zaległego urlopu do 30 września następnego roku kalendarzowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.).

Na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (por. np. treść uzasadnienia do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., I PK 124/05, OSNAPiUS z 2006 r. nr 23-24, poz. 354).

Co więcej, obowiązujący od dnia 24 czerwca br. przepis art. 15gc ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.), dodany ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. poz. 1086), umożliwia udzielenie przez pracodawcę pracownikowi, w terminie wskazanym przez pracodawcę bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni.

Rozwiązanie to zostało oparte na założeniu, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii pracownicy będą wykazywać zmniejszone zainteresowanie wykorzystywaniem prawa do urlopu wypoczynkowego w związku z wprowadzonymi ograniczeniami dotyczącymi dystansowania społecznego oraz ograniczenia lub zawieszenia działalności obiektów i usług związanych z branżą turystyczną i hotelarską. W konsekwencji w takiej sytuacji dochodziłoby do kumulacji urlopów niewykorzystanych w latach poprzednich oraz urlopów nabytych w bieżącym roku kalendarzowym.

Ponadto pragnę również podkreślić, iż organizowanie procesu pracy - w tym zapewnienie odpowiedniej obsady kadrowej w celu zapewnienia ciągłości funkcjonowania zakładu pracy, np. przez ustalenie systemu zastępstw pracowników korzystających z urlopów wypoczynkowych - należy do podstawowych obowiązków pracodawcy (art. 94 pkt 2 k.p.).

Biorąc powyższe pod uwagę, w szczególności uwzględniając treść orzecznictwa sądowego oraz konieczność przeciwdziałania potencjalnemu kumulowaniu przez pracowników niewykorzystanych i bieżących urlopów wypoczynkowych w okresie trwania stanu epidemii SARS CoV-2, uprzejmie informuję Panią Marszałek, że obecnie nie przewiduje się zmiany przepisów prawa pracy dotyczących wykorzystania przez pracowników zaległych urlopów w kierunku postulowanym w zapytaniu Pani Poseł.

Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pani Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Stanisław Szwed

Warszawa, 16 lipca 2020 r.