Zachowek - komu przysługuje i jak go wyliczyć (5) - udział spadkowy, substrat i wysokość zachowku

Obliczenie wysokości zachowku nie jest proste. Spróbujemy stworzyć krótki przewodnik, który pokaże kolejność działań i pozwoli na ustalenie pewnego rodzaju schematu dokonywania obliczeń. Jeśli rozpoczęliście lekturę dopiero teraz (prezentowany odcinek jest odcinkiem ostatnim w cyklu), zachęcam do zapoznania się z poprzednimi, zawierającymi omówienie pojęć i wprowadzenie do tematyki wyliczania zachowku.

Odnośniki do poprzednich części znajdziecie na końcu artykułu.

I. Ustalenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku

Aby obliczyć zachowek, należy w pierwszej kolejności określić udział spadkowy stanowiący podstawę obliczenia zachowku. Żeby to zrobić, musimy określić udział, w jakim uprawniony do zachowku byłby powołany do spadku z ustawy. Pamiętajmy, że należy uwzględnić także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Udział ten należy pomnożyć przez 2/3, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni (w chwili otwarcia spadku). W pozostałych sytuacjach udział należy pomnożyć przez 1/2. Wynik stanowi udział spadkowy.

II. Ustalenie substratu zachowku

W kolejnym etapie ustalamy tzw. substrat zachowku. Wymaga to określenia w pierwszej kolejności czystej wartości spadku. Stanowi ona różnicę między stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku (przypomnijmy: stan uwzględnia się według chwili otwarcia spadku, ale ceny z chwili orzekania o zachowku), a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, jednak z pominięciem długów wynikających z zapisów i poleceń.

Do długów spadkowych zalicza się wszystkie długi pozostawione pr...