Kancelaria Prawna Skarbiec zbudowała swoją pozycję oferując usługi, które nie miały dotychczas odpowiednika na polskim rynku,łączące ze sobą doradztwo prawne, podatkowe i finansowe oraz usługi z zakresu prowadzenia księgowości i outsourcingu obsługi kadrowo płacowej.
Chętnie podejmujemy wyzwanie również wtedy, gdy w grę wchodzą przypadki bezprawia urzędniczego, widmo upadłości firmy, obawa przed oszustwem ze strony kontrahentów (np. karuzele podatkowe). Prowadzimy także w Polsce i za granicą działania operacyjne związane z poszukiwaniem majątku nieuczciwych dłużników.
Najnowszy projekt ustawy Ordynacja podatkowa istotnie poszerza katalog podmiotowego i przedmiotowego zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego oraz rezygnuje z instytucji wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu.
Mechanizm zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych ma na celu jak najlepszą ochronę interesu finansowego wierzyciela, którym jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Zaproponowane przez Ministerstwo Finansów rozwiązania prawne odnoszące się do powyższej instytucji opierają się w głównej mierze na rozwiązaniach znanych podatnikom z aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Czy przedstawiony projekt ustawy wdraża skuteczne mechanizmy zabezpieczenia? Na jakie zmiany powinni zwrócić uwagę podatnicy?
Przesłanki zastosowania zabezpieczenia przymusowego i dobrowolnego
Skuteczne zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego należy do najważniejszych elementów ochrony finansowej państwa. Niezmiernie ważne jest zatem, aby w tym zakresie ustawodawca uregulował przepisy prawne, które będą umożliwiały prawidłową realizację ochrony ekonomicznej budżetu państwa.
Dokonanie przymusowego zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego możliwe jest w przypadku zaistnienia okoliczności, które uregulowane zostały w art. 665 § 1 projektu ustawy Ordynacja podatkowa. Warunkiem koniecznym do podjęcia przez organ podatkowy zabezpieczenia jest wystąpienie uzasadnionej obawy, iż zobowiązanie podatkowe może zostać niewykonane przez zobowiązanego. Ustawodawca wskazał, że dotyczy to sytuacji, w których podatnik trwale nie reguluje wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym, jak również podejmuje czynności rozporządzające majątkiem w celu utrudnienia lub udaremnienia egzekucji. Projektowane zmiany nie przewidują jednak określonego i zamkniętego katalogu przesłanek, które uzasadniać będą dokonanie zabezpieczenia. Resort finansów nie zdecydował się zatem na wyjaśnienie, co należy rozumieć, chociażby przez pojęcie „uzasadniona obawa”. Niewątpliwie przedmiotowa regulacja nie ułatwia interpretacji przepisów podatnikom, wprowadzając stan niepewności, w jakich przypadkach organ będzie dążył do zastosowania zabezpieczenia przymusowego.
Warto podkreślić, że zobowiązanie podatkowe może zostać zabezpieczone na majątku podatnika, jak również na majątku wspólnym małżonków przed terminem płatności, po jego upływie, a także w trakcie postępowania podatkowego i kontroli celno-skarbowej mającej na celu wydanie decyzji wymiarowej (art. 665 § 2 projektu Ordynacji podatkowej). Odbywa się to poprzez przygotowanie odpowiedniej decyzji o zabezpieczeniu i zarządzeniu zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Istotną zmianą zaproponowaną przez Ministerstwo Finansów jest wprowadzenie zakazu wykonania decyzji o zabezpieczeniu po doręczeniu podatnikowi decyzji wymiarowej (art. 665 § 5).
Projekt Ordynacji podatkowej przewiduje, że na wniosek podatnika możliwa jest również realizacja decyzji o zabezpieczeniu poprzez przyjęcie przez organ podatkowy zabezpieczenia dobrowolnego (art. 667 § 1). W takich przypadkach ustawodawca zdecydował się wskazać zamknięty katalog form, z których podatnik może skorzystać dowolnie i według własnego przekonania. Zobowiązany może wybrać m.in. gwarancję bankową lub ubezpieczeniową, poręczenie banku, weksel z poręczeniem wekslowym banku, zastaw rejestrowy na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski według ich wartości nominalnej czy uznanie kwoty na rachunku depozytowym organu podatkowego.
Kiedy organ podatkowy zastosuje hipotekę przymusową?
Hipoteka przymusowa na gruncie projektowanej ustawy Ordynacja podatkowa jest rodzajem zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego w formie prawa obciążającego nieruchomość zobowiązanego. Celem przedmiotowej instytucji jest zabezpieczenie wierzytelności państwa poprzez możliwość dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi podatnika i bez względu na to, czyją stała się własnością. Przedstawiony projekt Ordynacji podatkowej określa katalog zamknięty składników majątkowych, na których ustanowiony może zostać taki sposób zabezpieczenia z tytułu zaległości podatkowych (art. 671-672).
Organ podatkowy przedmiotem hipoteki przymusowej może obciążyć część ułamkową nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika, nieruchomość stanowiącą przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka, jak również nieruchomość będącą przedmiotem współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub część ułamkową nieruchomości stanowiącą udział wspólników spółki cywilnej z tytułu zaległości podatkowych spółki (art. 671 § 3).
Podstawą skutecznego zabezpieczenia jest wpis w księdze wieczystej, co odpowiada regulacjom prawnym przyjętym dla modelu hipoteki prywatnej. Elementem obligatoryjnym dla dokonania wpisu przez właściwy sąd rejonowy jest doręczona decyzja wymiarowa zobowiązanemu, jak również tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia, jeżeli możliwe jest jego wystawienie.
Projektowane zmiany w zastawie skarbowym
Zastaw skarbowy może zostać zastosowany przez organ podatkowy w sytuacji, kiedy niemożliwe jest zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego poprzez hipotekę przymusową (art. 675). Przedmiotowa instytucja wzorowana jest zatem na zastawie rejestrowym będącym rzeczowym prawem ograniczonym w celu ochrony wierzytelności na rzeczach ruchomych i zbywalnych prawach majątkowych. Przedstawiony przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy przewiduje zwiększenie kwotowego progu minimalnej wartości przedmiotu zastawu w dniu ustanowienia do wysokości 15 000 zł. Tym samym w porównaniu do aktualnie obowiązujących przepisów ustawodawca zrezygnował z rozwiązania polegającego na waloryzowaniu powyższej kwoty o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Nie jest to jedyna modyfikacja zaproponowana przez resort finansów, ponieważ projekt ustawy Ordynacja podatkowa rozszerza w sposób istotny katalog przedmiotów, które mogą zostać objęte zastawem skarbowym. Pierwsza możliwość dotyczy zbliżonych do obecnie obowiązujących przesłanek ustanowienia zastawu skarbowego, który może dotyczyć wszystkich – będących własnością zobowiązanego oraz stanowiących współwłasność łączną zobowiązanego i jego małżonka – rzeczy ruchomych oraz zbywalnych praw majątkowych (675 § 1 pkt 1). Projekt ustawy Ordynacja podatkowa rozszerza dotychczasowe przepisy, stanowiąc, że organ podatkowy będzie mógł ustanowić zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych, oraz zbywalnych prawach majątkowych stanowiących przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub częściach ułamkowych rzeczy ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych stanowiących udział wspólników spółki cywilnej – z tytułu zaległości podatkowych spółki (art. 675 § 1 pkt 2). Przy zastrzeżeniu minimalnej wartości przedmiotu zastawu w dniu ustanowienia określonej w wysokości 15 000 zł.
Podkreślenia wymaga, że funkcjonować będzie tylko jeden Rejestr Zastawów Skarbowych. Będzie on prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Zastaw skarbowy powstawać będzie z dniem wpisu do rejestru zastawów, natomiast podstawę wpisu zastawu stanowić będą decyzja wymiarowa i decyzje wydane na podstawie art. 665 lub 666 projektu ustawy Ordynacja podatkowa. Organ prowadzący rejestr zastawów będzie zobowiązany zawiadomić o dokonaniu wpisu zastawu skarbowego zarówno zobowiązanego, jak i organ, na wniosek którego dokonano takiego wpisu (art. 679 § 3).
Przedstawiony przez Ministerstwo Finansów najnowszy projekt Ordynacji podatkowej nie wprowadza zasadniczych zmian, a przede wszystkim nowych instytucji w zakresie sposobów zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego. Ustawodawca postanowił zatem w głównej mierze oprzeć się na rozwiązaniach dobrze znanych podatnikom z aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Należy zatem poddać pod wątpliwość, czy tak długotrwale zapowiadane i prowadzone prace legislacyjne nie powinny przedstawiać konkretnych modyfikacji, które odpowiadałyby postulatom przedsiębiorców o konieczności wprowadzenia rzeczywistych zmian w przepisach prawa podatkowego?
Autor:
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
Hasła tematyczne: hipoteka przymusowa, zastaw skarbowy, nowa ordynacja podatkowa
Ulga badawczo-rozwojowa jest coraz częściej wykorzystywaną przez przedsiębiorców preferencją podatkową. Wskazuje na to nie tylko liczba wydawanych interpretacji podatkowych w tym zakresie, która podawana jest już w tysiącach, lecz także dane ministerstwa finansów - kwoty odliczeń mierzone są w miliardach złotych. Jednym z podatkowych problemów skorzystania z ulgi B+R jest kwalifikacja kosztów pracy kadry managerskiej oraz nadzorczej nad projektami B+R. W wielu przypadkach są to bardzo istotne kwoty, a podejście organów podatkowych w tym zakresie jest różnorodne. Z pomocą przychodzi jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który wydał korzystny dla podatnika wyrok w sprawie dotyczącej kosztów kadry zarządczej przy projektach B+R (wyrok z dnia 21.03.2023 r., sygn. II FSK 2217/20). więcej »
Organ zażądał od firmy natychmiastowej zapłaty 30 000 zł podatku za okres 5 lat wstecz. Przedsiębiorca wniósł o wstrzymanie wykonania tej decyzji wskazując na niebezpieczeństwo wyrządzenia tym nieodwracalnej szkody, pozbawienia go możliwości wypłacania pracownikom wynagrodzeń i dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Do jego wniosku przychylił się NSA stwierdzając, że wykonanie zaskarżonej decyzji może spowodować trudne do odwrócenia skutki. To bardzo ważny wyrok dla przedsiębiorców egzemplifikujący, że to prowadzona przez przedsiębiorców, dająca miejsca pracy działalność jest dobrem wyższym wobec interesu fiskusa. więcej »
Przedsiębiorcy do 22 maja 2023 r. musieli rozliczyć składki zdrowotne za 2022 rok. W przypadku określenia w nich nadpłaty mogą wystąpić o zwrot swoich pieniędzy. A w obliczu licznych zmian podatkowych i zasad rozliczeń z ZUS, o nadwyżkę składek nietrudno. Polski Ład w jej zakresie przygotował pułapkę na przedsiębiorców. Dał im bowiem bardzo krótki czas na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty. Z analizy przepisów wynika, że przy znacznych nadwyżkach część pieniędzy może nie zostać przedsiębiorcom zwrócona. więcej »
Główną korzyścią ze spółki holdingowej, która powstała w ramach Polskiego Ładu, jest przede wszystkim zwolnienie z podatku przychodów z tytułu zbycia udziałów lub akcji spółki zależnej. Przepisy w zakresie skorzystania z preferencji reżimu holdingowego są na tyle skomplikowane, że wymagały aktualizacji w ramach zmian Polski Ład 2.0. Z uwagi na główną korzyść warto jest rozważyć taką strukturę zwłaszcza w kontekście planowanych restrukturyzacji czy zmian struktury właścicielskiej w grupach kapitałowych. więcej »
Przedsiębiorcy, którym organ wymierzył podatek w nadmiernej wysokości mogą domagać się nie tylko zwrotu nadpłaty, ale również odsetek od nadpłaty. Podstawę do tego daje im art. 78 Ordynacji podatkowej. Przy odzyskiwaniu pieniędzy od skarbówki istotną rolę odgrywa kwestia przyczynienia się organu do powstania nadpłaty, czyli do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Od tego zależeć będzie bowiem od którego momentu, a więc w jakiej wysokości, podatnik może domagać się wypłaty oprocentowania. Czy za takie „przyczynienie się” można uznać opieszałość organu w wymierzeniu podatku? Przedsiębiorcy, którym organ wymierzył podatek w nadmiernej wysokości mogą domagać się nie tylko zwrotu nadpłaty, ale również odsetek od nadpłaty. Przy odzyskiwaniu pieniędzy od skarbówki istotną rolę odgrywa kwestia przyczynienia się organu do powstania nadpłaty. więcej »
Przez pierwsze 2,5 roku obowiązywania przepisów klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, czyli do końca 2018 roku, Szef Krajowej Administracji Skarbowej wszczął przeciw podatnikom tylko 6 postępowań z zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania. W 2019 r. zmieniono przepisy tak, by fiskus mógł objąć sankcjami szersze grono podatników. W pierwszym roku po zmianach wszczęto już 26, czyli ponad czterokrotnie więcej postępowań. W 2021 r. aż 66. Jak wyglądają statystyki stosowania klauzuli GAAR przez Szefa KAS, i co zrobić by nie zostać „podejrzanym” o próbę obejścia prawa podatkowego? więcej »
Przedsiębiorca zaskarżył decyzję wymiarową 3 mln zł podatku za grudzień 2013 r. Później organy objęły kontrolą podatkową jego rozliczenia za 2015 r. W jej wyniku zakwestionowały prawo spółki do odliczenia za ten okres wygenerowanej w 2013 r. straty i zażądały zapłaty blisko 19 mln zł podatku. Przedsiębiorca odmówił jednak zastosowania się do wyniku kontroli z obawy, że skorygowanie deklaracji za 2015 r., nawet w przypadku późniejszego korzystnego dla niego rozstrzygnięcia sądu co do prawidłowości pierwotnych rozliczeń za 2013 r. zamknie mu drogę do ponownej korekty zeznania za 2015 r. więcej »
Raportowanie MDR dotyczy w dużej mierze transakcji, które przedsiębiorcy są zobligowani raportować w inny sposób – np. za pomocą formularzy JPK czy TRR. Organy podatkowe wiedzą więc o ich istnieniu. Czy zatem raportowanie MDR ma sens? więcej »
Od 1 stycznia 2023 roku w przypadku spółek nieruchomościowych odpisy dotyczące środków trwałych zaliczonych do grupy 1 Klasyfikacji nie mogą być wyższe w roku podatkowym niż dokonywane zgodnie z przepisami o rachunkowości odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe z tytułu zużycia środków trwałych, obciążające w tym roku podatkowym wynik finansowy jednostki. Wskazane ograniczenie przekłada się na bardzo negatywne konsekwencje finansowe dla przedsiębiorstw, w szczególności traktujących nieruchomości jako inwestycje i niedokonujących do nich odpisów amortyzacyjnych na potrzeby rachunkowe. więcej »
Jeszcze nieco ponad dwa lata temu, w sierpniu 2020 roku, Nouriel Roubini[1] - wybitny amerykański ekonomista, człowiek który przewidział światowy kryzys gospodarczy z 2008 roku – stwierdzał w podsumowaniu swojego artykułu dla brytyjskiego Guardiana, że pozycja dolara jest na razie bezpieczna, chociaż w nadchodzących latach i dziesięcioleciach stoją przed nim poważne wyzwania. więcej »