Wywłaszczenie za odszkodowaniem a VAT

Wywłaszczenie polega na pozbawieniu bądź ograniczeniu prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego albo innego prawa rzeczowego nanieruchomości. Warunkiem dopuszczalności jego zastosowania jest cel publiczny usprawiedliwiający tak radykalną ingerencję wprawo własności stanowiącą ostateczność.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie jest uznane za dostawę towarów. Oznacza to, że odszkodowania z tego tytułu podlegają VAT. Taka sama regulacja zawarta jest w art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE L347/1).

Przedmiotem opodatkowania jest będące dostawą towarów przeniesienie własności gruntu w zamian za odszkodowanie, które spełnia tutaj rolę wynagrodzenia, stanowiąc tym samym o odpłatności czynności. W wyroku z 20 lutego 2012 r., sygn. akt III SA/Gl 1248/11, WSA w Gliwicach potwierdził, że przeniesienie własności gruntu w zamian za odszkodowanie, dokonane przez podatnika VAT, stanowi odpłatną dostawę towaru i ze względu na przedmiot czynność taka objęta jest podatkiem. Ponadto opodatkowanie VAT w sytuacji przymusowego przeniesienia prawa własności w zamian za odszkodowanie realizuje zasadę powszechności opodatkowania i zasadę niezakłócania konkurencji. Tak orzekł ETS w wyroku z 15 maja 1990 r., C-49/89.

Zwolnienie z VAT dla dostawy terenów (nie)zabudowanych

Uznanie przeniesienia własności z nakazu władzy publicznej za dostawę towarów sprawia, że znajdą tu zastosowanie przepisy o zwolnieniu z VAT. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT z podatku zwolniona jest dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Za tereny budowlane artykuł 2 pkt 33 ww. ustawy uznaje grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w razie jego braku – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W rezultacie dostawa będąca wynikiem wywłaszczenia tego rodzaju działki (w konsekwencji otrzymanie odszkodowania) podlegać będzie zwolnieniu z VAT.

Na takie konsekwencje powyższego uregulowania zwrócił uwagę Minister Finansów w interpretacji ogólnej nr PT10/033/12/WLI/13/RD 58639 z 14 czerwca 2013 r. Jeżeli natomiast na działce będącej przedmiotem dostawy znajd...