Wyrok TK SK 18/09. Co z postępowaniem egzekucyjnym?

Po uchyleniu decyzji wwyniku wznowienia postępowania można skutecznie żądać umorzenia egzekucji iuchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych.

Podatnicy, którzy złożyli w ustawowym terminie wnioski wznowieniowe, oczekują na postanowienia o wznowieniu postępowania oraz decyzje rozstrzygające sprawy co do istoty, w szczególności na uchylenie decyzji ostatecznych, na podstawie których ustalony został podatek od nieujawnionych źródeł.

Zobowiązania ustalone na podstawie tych ostatnich egzekwowane były niejednokrotnie w myśl ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (upea). Niektórzy z poszkodowanych utracili w wyniku tych działań swoje nieruchomości, a wiele nieruchomości należących do zobowiązanych obciążonych zostało długiem hipotecznym.

Niektóre z postępowań egzekucyjnych wszczętych na podstawie decyzji w sprawie podatku od nieujawnionych źródeł w dalszym ciągu trwają.

Aktualne zatem staje się pytanie, jaki wpływ na skutki zakończonych postępowań egzekucyjnych oraz na postępowania trwające może mieć prawdopodobne rychłe uchylenie decyzji ostatecznych w wyniku wznowienia postępowania.

Postępowania egzekucyjne zakończone

W przypadku postępowań egzekucyjnych zakończonych nie ma już możliwości składania zarzutów ani skarg na czynności komornika. Jedynym środkiem prawnym, jaki pozostał poszkodowanemu w postępowaniu w sprawie nieujawnionych źródeł, jest żądanie umorzenia postępowania egzekucyjnego i uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych.

Z chwilą uprawomocnienia się decyzji wydanej po wznowieniu postępowania, uchylającej decyzje ustalające podatek od nieujawnionych źródeł, zobowiązanie będące przedmiotem minionej egzekucji przestanie istnieć. Ponieważ rozstrzygnięcie to, podobnie jak wyrok Trybunału, wywiera skutki ex tunc, dotychczas dokonane (również przyszłe) czynności egzekucyjne nie znajdują oparcia w przepisach prawa.

Uprawnia to do żądania umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 § 1 pkt 2 (obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo nie istniał) lub art. 59 § 1 pkt 3 upea (egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego lub orzeczenia sądowego).

O umorzeniu postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny orzeka w formie postanowienia wydanego na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela albo z urzędu (art. 59 § 3–4 upea). Na postanowienie to przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym (art. 59 § 5 upea).

W omawianej sytuacji umorzeniu postępowania egzekucyjnego towarzyszy uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych (art. 60 § 1 upea). Warto jednak –