Wynajem nieruchomości bez zgody małżonka a przychód w PIT

Z uzasadnienia: Przychody ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy przez małżonków między którymi istnieje wspólność majątkowa, precyzuje art. 8 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazując na źródła określone w art. 10 ust. 1 pkt 6. W celu uzyskania przychodu z tego źródła, konieczne jest skuteczne zawarcie umowy wymienionej w art. 10 ust. 1 pkt 6. Jeżeli do zawarcia takiej umowy nie dochodzi - przychód uzyskany w wyniku rozporządzenia rzeczą wspólną przez jednego małżonka, bez wymaganej zgody drugiego - nie pochodzi ze źródła, o którym mowa w tym przepisie.

SENTENCJA

Dnia 25 stycznia 2013 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Paweł Kowalski Sędziowie Sędzia NSA Teresa Porczyńska Sędzia WSA Joanna Tarno (spr.) Protokolant Przemysław Cieślarek po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2013 roku na rozprawie sprawy ze skargi B. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2010:

1. uchyla zaskarżoną decyzję;
2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia;
3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz strony skarżącej kwotę 717,- (siedemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. -B. z dnia [...] r. nr [...], określającej B. G. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2010 w wysokości 10.957,00 zł.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że w dniu [...] r. wpłynęło do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. - B. pismo strony z dnia 26 października 2010 r., informujące, że jej mąż W. G. wynajmuje - bez jej zgody i bez pełnomocnictwa - lokal położony w Ł. przy ul. A 7 m. 7, stanowiący współwłasność majątkową małżeńską. Strona dodała, że w odniesieniu do tego źródła, mąż wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, nie wykazując w stosownym oświadczeniu, że lokal stanowi współwłasność majątkową. Jednocześnie strona podniosła, że z wynajmu przedmiotowego lokalu nie osiąga żadnych przychodów.

W toku czynności sprawdzających zeznania podatkowego PIT -28 za 2010 rok, przeprowadzonych wobec męża strony, organ ustalił, że W. G. wykazał przychód osiągnięty z najmu wskazanego lokalu, który zgodnie z okazanym aktem notarialnym z dnia [...] r. - stanowi współwłasność małżeńską.

Zgodnie z treścią okazanych umów najmu z dnia 1 października 2009 r. oraz z dnia 29 września 2010 r., zawartych przez W. G. w imieniu obojga małżonków, czynsz za najem wynosił: od października 2009 r. do września 2010 r. - 1.100,00 zł miesięcznie, a od października 2010 r. do września 2011 r. - 1.000,00 zł miesięcznie. Łączny przychód osiągnięty w 2010 r. z tytułu najmu lokalu wyniósł 12.900,00 zł i w całości został wykazany przez W. G. w zeznaniu podatkowym PIT-28 za 2010 r.

W dniu [...] r. W. G. złożył korektę tego zeznania, wykazując przychód w wysokości 6.450,00 zł (1/2 kwoty 12.900,00 zł). Natomiast, z czynności sprawdzających przeprowadzonych wobec B. G., wynikało, że w zeznaniu podatkowym PIT-37 złożonym za 2010 r., nie wykazała ona przychodów z tytułu najmu lokalu, a jedynie przychody ze stosunku pracy w kwocie 97.863,17 zł, podatek należny w kocie 8.918 zł.

W dniu 28 grudnia 2011 r. (data wpływu do urzędu skarbowego) strona poinformowała organ podatkowy pierwszej instancji, że nie złoży korekty zeznania podatkowego za 2010 r., podnosząc, że nigdy nie była beneficjentem dochodów uzyskiwanych z tytułu najmu przedmiotowego lokalu, a dochody z tego tytułu były przekazywane przez najemców na indywidualne konto jej męża. Ponadto wyjaśniła, że nie udzielała mężowi żadnych pełnomocnictw do zawarcia umowy najmu tego lokalu i zwróciła się o pomoc do Kancelarii Prawnej, aby rozwiązać problem prawnie nieskutecznej umowy.

Po wszczęciu postępowania podatkowego, organ pierwszej instancji określił stronie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2010 w wysokości 10.957,00 zł.

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, B. G. wniosła odwołanie, zarzucając Naczelnikowi Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. - B. naruszenie art. 120-122, art. 187 § 1, art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 Ordynacji podatkowej oraz art. 1, art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 16a w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. Z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm. - dalej: "u.p.d.o.f.").

W celu dokładnego ustalenia stanu faktycznego, Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. wezwał stronę i jej męża do przedłożenia ewentualnych dokumentów potwierdzających poniesienie w 2010 roku wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu z tytułu umowy najmu lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. A 7 m.7. Żadne dokumenty nie zostały jednak złożone.

W tym samym celu organ odwoławczy zwrócił się również do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł.- B.. W odpowiedzi organ pierwszej instancji wyjaśnił, że nie posiada takich dokumentów.

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał na art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., zgodnie z którym źródłami przychodów są najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

W myśl art. 9a ust. 6 u.p.d.o.f., dochody osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6, są opodatkowane na zasadach określonych w ustawie, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Jeżeli umowy wskazane art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. nie są zawierane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, osoby fizyczne osiągające przychody z wymienionych tytułów, mogą opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, na podstawie art. 2 ust. 1a ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm. - dalej "u.z.p.d."). W myśl art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) u.z.p.d. stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z najmu poza działalnością gospodarczą wynosi 8,5%.

Przychody z najmu uzyskiwane przez małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, co do zasady podlegają odrębnemu opodatkowaniu (art. 8 ust. 1 i ust. 5 u.p.d.o.f. oraz art. 12 ust. 5 i ust. 6 u.z.p.d.).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.p.d.o.f., przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. la, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Stosownie do art. 8 ust. 3 u.p.d.o.f., zasady, o których mowa w ust. 1 i 2, mają również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 przychody ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy, chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości dochodu osiągniętego z tego źródła przez jednego z nich.

Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 5 u.p.d.o.f., przychody z udziału w spółce w odniesieniu do każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Przy czym, w myśl art. 12 ust. 6 ww. ustawy zasada, o której mowa w ust. 5, ma również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających przychody, o których mowa w art. 6 ust. la, chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu przez jednego z nich.

Na podstawie art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm. - dalej "K.r.o.") z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

W myśl § 2 do majątku wspólnego należą w szczególności:

- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Organ stwierdził, że w 2010 roku strona nie posiadała z małżonkiem rozdzielności majątkowej, a wynajmowany lokal stanowił współwłasność małżeńską. Ponadto do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. - B. nie wpłynęło pismo informujące o wyborze przez stronę i W. G. opodatkowania przychodów z tytułu najmu, uzyskanych przez jednego z małżonków. Brak też oświadczenia o wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Stosownie więc do art. 8 ust. 3 u.p.d.o.f. uzyskane przychody zgodnie z udziałem (współwłasność małżeńska) powinny być opodatkowane odrębnie przez każdego z małżonków.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 K.r.o., zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków. Z treści umów najmu zawartych przez W. G. wynika, że stronami tej czynności prawnej byli oboje małżonkowie, a W. G. działał w ramach pełnomocnictwa swojej żony.

Zdaniem organu odwoławczego kwestia przekroczenia pełnomocnictwa, czy też działanie bez niego, należą do właściwości sądu cywilnego.

Organ zwrócił również uwagę, że wyrokiem Sądu Rejonowego dla Ł. -Ś. w Ł. [...] Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia [...] r., [...],...