Wykup samochodu z leasingu operacyjnego na cele prywatne a VAT

W przypadku umowy leasingu operacyjnego często istnieje możliwość wykupu samochodu po upływie okresu leasingu. Podatnik, decydując się na zakup, może tego dokonać z przeznaczeniem samochodu na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą lub na cele prywatne. Przedsiębiorcy nierzadko zastanawiają się, jakie skutki w podatku od towarów i usług wywoła wykup samochodu po zakończeniu obowiązywania umowy leasingu operacyjnego z przeznaczeniem go na cele prywatne.

W razie skorzystania z opcji wykupu samochodu po zakończeniu obwiązywania umowy leasingu operacyjnego co do zasady podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wykupu, pod warunkiem że samochód będzie przeznaczony do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT). Podkreślić przy tym należy, że nie ma tu znaczenia, czy podatnik korzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu rat leasingowych podczas trwania umowy leasingu. Wynika to z faktu, że zakup przedmiotu leasingu (po jego zakończeniu) jest czynnością niezwiązaną z samą umową leasingu operacyjnego. Transakcję wykupu samochodu z leasingu operacyjnego traktuje się w podatku VAT jako odrębną czynność (dostawę towaru). Zatem prawo do odliczenia z tytułu zakupu samochodu po zakończeniu umowy leasingu należy rozpatrywać oddzielnie od prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków na raty leasingowe.

Może się jednak zdarzyć, że podatnik ostatecznie zdecyduje się podarować, np. członkowi rodziny, wykupiony pierwotnie w celach związanych z działalnością opodatkowaną samochód. Wówczas będzie on zobowiązany (w związku z dokonanym przekazaniem) do rozpoznania obowiązku podatkowego w VAT. Nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika może zostać bowiem uznane za podlegającą opodatkowaniu dostawę towarów, gdy dochodzi do ich przekazania na cele osobiste podatnika, a przy ich nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Natomiast gdy wykup samochodu został dokonany na cele prywatne, prawo do odliczenia podatku naliczonego nie będzie przysługiwało. Innymi słowy, jeśli przedsiębiorca od razu zdecyduje się przeznaczyć wykupiony samochód do celów innych niż wykonywanie czynności opodatkowanych, nie będzie miał możliwości odliczenia podatku naliczonego w związku z dokonanym zakupem. Jednocześnie przeznaczenie nabytego samochodu wyłącznie na cele prywatne nie będzie powodować konieczności rozliczenia VAT (nie dojdzie bowiem do czynności opodatkowanej VAT).

Stanowisko to potwierdzają również organy podatkowe (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 czerwca 2015 r., nr IBPP2/4512-315/15/BW, oraz interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 sierpnia 2014 r., nr ILPP1/443-428/14-4/JSK).

Przykład 1:
PHU Jan Kowalski po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego dokonał wykupu samochodu osobowego za cenę 10 000 zł w celu wykorzystywania go wyłącznie w prowadzonej działalności opodatkowanej. W związku z tym podatnik był uprawniony do skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej przez dotychczasowego leasingodawcę. Po 2 latach użytkowania PHU Jan Kowalski zdecydował się podarować ten samochód teściowej, która będzie wykorzystywać go na swoje cele prywatne.

Czynność ta stanowić będzie opodatkowaną VAT nieodpłatną dostawą towarów. Zatem przedsiębiorca z tytułu darowizny samochodu na rzecz teściowej zobowiązany będzie rozpoznać obowiązek podatkowy w VAT oraz zadeklarować należny z tego tytułu podatek.

Przykład 2:
Przedsiębiorca Jan Nowak nabył samochód osobowy po zakończeniu okresu obowiązywania umowy leasingu operacyjnego. Wykup nastąpił z przeznaczeniem samochodu wyłącznie do prywatnych celów Jana Kowalskiego.

Jan Kowalski nie ma więc prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup samochodu, jak również przeznaczenie tego samochodu na cele prywatne nie stanowi czynności opodatkowanej VAT.

Małgorzata Lehmann-Ziaja
Konsultant podatkowy ECDDP Sp. z o.o.