23.11.2017

Umowa leasingu operacyjnego jest umową zawieraną na czas określony. W sytuacji gdy okres ten kończy się, korzystający musi podjąć decyzję, czy wykupić przedmiot leasingu, czy też wskazać osobę trzecią, która dokona takiego nabycia. Jeśli korzystający nie zdecyduje się na żadną z tych opcji, wówczas przedmiot leasingu nadal pozostaje własnością leasingodawcy.

Moment wykupu jest zaś niezwykle istotny zarówno z uwagi na ekonomiczne, jak i podatkowe konsekwencje podjętej decyzji. Od tego bowiem, kto będzie nabywcą poleasingowego samochodu, zależy cena, za jaką zostanie on sprzedany.

W sytuacji gdy nabycia dokona korzystający, który jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, pojawia się także pytanie, czy wprowadzić samochód jako składnik majątku w prowadzonej działalności gospodarczej, czy też uznać go za składnik majątku prywatnego.

Zasady ustalania ceny sprzedaży samochodu poleasingowego

Cena, za jaką zostanie sprzedany samochód poleasingowy, zależy od tego, kto będzie jego nabywcą. Jeśli zakupu dokona dotychczasowy korzystający, a jednocześnie:

• upłynął podstawowy okres umowy leasingu oraz
• cena wykupu nie jest niższa od hipotetycznej wartości netto samochodu (jest to wartość początkowa samochodu pomniejszona o odpisy amortyzacyjne z uwzględnieniem współczynnika 3),

wówczas finansujący może przenieść własność tego pojazdu na korzystającego za ową uzgodnioną cenę wykupu. Stanowi o tym art. 23c pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.; dalej: ustawa o PIT).

W przeciwnym wypadku, tj. wtedy, gdy nabywcą ma być osoba trzecia lub dotychczasowy korzystający, ale nie zostały spełnione wyżej wskazane warunki, w oparciu o postanowienia tego samego przepisu, czyli art. 23c pkt 1 ustawy o PIT, a także art. 23d pkt 1 ustawy o PIT, finansujący ma obowiązek rozpoznania przychodu w wysokości wartości rynkowej przedmiotu leasingu. Oczywistym jest więc, że tak też określi cenę, za jaką dokona sprzedaży.

Konsekwencje ujęcia samochodu poleasingowego jako składnika majątku w prowadzonej działalności gospodarczej

• podatek dochodowy

Samochód należy ująć w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, przyjmując jako wartość początkową wartość wynikającą z faktury zakupu (tj. w zależności od tego, czy podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT wykazanego na tej fakturze, czy też nie: wartość netto + 50% VAT lub wartość brutto). W każdym przypadku oznacza to, że w kosztach ostatecznie zostanie ujęta tylko ta symboliczna wartość wynikająca z faktury wykupu.

Jeśli jednak po jakimś czasie podatnik zdecyduje się na sprzedaż tego samochodu, wartość rynkowa pojazdu będzie przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej. Stanie się tak nawet wtedy, gdy pojazd zostanie wycofany z działalności gospodarczej, ale między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do tego wycofania, a dniem odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat. Stanowi o tym art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT. Warto jednak wiedzieć, że w przepisie tym jest mowa o „odpłatnym zbyciu”. Tak więc, jeśli podatnik przekaże pojazd w darowiźnie, wówczas nie będzie miał obowiązku rozpoznania z tego tytułu przychodu.

• podatek od towarów i usług
  

Podatnik, który będzie wykorzystywał samochód do wykonywania czynności opodatkowanych ma prawo do odliczenia VAT na zasadach określonych w art. 86a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221; dalej: ustawa o VAT) – czyli co do zasady ma prawo do odliczenia 50% tego podatku.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że przy sprzedaży powstanie obowiązek wykazania podatku należnego, obliczonego od ceny, za jaką pojazd został sprzedany. Tak samo będzie wówczas, gdy samochód zostanie przekazany na potrzeby osobiste. O tym, że z tego tytułu trzeba rozpoznać podatek należny, stanowi art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym przez odpłatną dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów bądź ich części składowych.

Jednocześnie jednak, jeśli sprzedaż lub wycofanie na potrzeby osobiste będą miały miejsce w ciągu 60 miesięcy, licząc od nabycia samochodu, w oparciu o art. 90b ustawy o VAT podatnik będzie miał prawo do skorygowania (czyli de facto „odzyskania”) części dotychczas nieodliczonego podatku z tytułu zakupu samochodu. Oczywiście ta kwota korekty będzie znikoma w porównaniu z tym podatkiem, który trzeba będzie zapłacić w związku ze sprzedażą.

Konsekwencje uznania samochodu poleasingowego za składnik majątku prywatnego

• podatek dochodowy

Jeśli samochód, który nie stanowi środka trwałego w prowadzonej działalności gospodarczej, zostanie sprzedany przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie, wówczas powstanie przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, czyli ze sprzedaży rzeczy. Po upływie tego okresu sprzedaż nie generuje przychodu.

• podatek od towarów i usług
  

Z tytułu sprzedaży takiego samochodu nie powstaje obowiązek wykazania podatku należnego VAT. Sprzedając prywatny samochód, sprzedawca nie działa w charakterze podatnika VAT. Nie spełnia bowiem warunku, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT. Zgodnie bowiem z tymi regulacjami podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W rozumieniu ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje zaś wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Izabela Rutkowska