Wykreślenie z rejestru VAT. Kontrole biznesowe lekiem na całe zło?

Uregulowania dotyczące zapewnienia autentyczności pochodzenia, integralności treści i czytelności faktur w kontekście zmian w VAT w 2017 r. nabrały nowego znaczenia. Mowa tu przede wszystkim o przepisach wynikających z art. 96 ust. 9a pkt 4 i 5 oraz art. 112c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT). Wskazane przepisy stanowią, że wykreśleniu z rejestru jako podatnik VAT podlega z urzędu podatnik, który:

  • wystawiał faktury dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, lub
  • prowadząc działalność gospodarczą, wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Podatnik może być obciążony dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w wysokości 100% w razie odliczenia VAT z faktur, które:

  • zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
  • stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane,
  • podają kwoty niezgodne z rzeczywistością.

Pamiętać też należy o uregulowaniach z art. 88 ust. 3a, które określają, w jakich przypadkach otrzymana faktura nie stanowi podstawy do odliczenia VAT.

Podatnicy VAT zostali postawieni przed wyzwaniem obejmującym zarówno weryfikację kontrahenta, jak i analizę przebiegu transakcji gospodarczej. Kwestią kluczową w ww. sprawach będzie udowodnienie działania w dobrej wierze oraz zachowania należytej staranności. Narzędziem, które może być pomocne w realizacji tych obowiązków, są tzw. kontrole biznesowe.

Autentyczność pochodzenia, integralność treści i czytelność faktury

Przepisy art. 106m ustawy o VAT zobowiązują podatników do określenia sposobu zapewnienia autentyczności pochodzenia, integralności treści i czytelności faktury. Można je zapewnić za pomocą dowolnych kontroli biznesowych, które ustalają wiarygodną ścieżkę audytu między fakturą a dostawą towarów lub świadczeniem usług. Wskazany obowiązek dotyczy faktur w formie papierowej oraz w formie elektronicznej i dotyczy każdego podatnika VAT. Za zapewnienie powyższych wymogów odpowiadają wystawiający i otrzymujący fakturę. Oba podmioty mogą niezależnie od siebie zapewnić autentyczność pochodzenia.

Kwestią kluczową jest autentyczność pochodzenia faktury. Stosownie do art. 106m ust. 2 pod tym pojęciem rozumie się pewność co do tożsamości dokonującego dostawy towarów lub usługodawcy albo wystawcy faktury.

W publikacji Adama Bartosiewicza pt. VAT. Komentarz (Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2017) czytamy, że (...) faktura, której autentyczność pochodzenia zapewniono, to faktura, co do której nie ma wątpliwości, że podmiot widniejący na niej jako sprzedawca (i najczęściej będący także wystawcą faktury) zrealizował transakcję dokumentowaną fakturą.

Komisja Europejska w dokumencie Uwagi wyjaśniające. Przepisy dotyczące fakturowania VAT. Dyrektywa Rady 2010/45/UE wskazuje, ż zapewnienie autentyczności pochodzenia faktury powinno odbywać się z uwzględnieniem następujących elementów:

  1. Gwarancja ze strony dostawcy towarów lub usługodawcy

    Dostawca towarów lub usługodawca musi być w stanie zapewnić, że faktura została rzeczywiście wystawiona przez niego lub w jego imieniu i na jego rzecz. Można to osiągnąć poprzez zapis faktury w dokumentacji księgowej.
  2. Gwarancja ze strony nabywcy towarów lub usługobiorcy

    Podatnik będący nabywcą towarów lub usługobiorcą musi być w stanie zapewnić, że otrzymana faktura pochodzi od dostawcy towarów lub usługodawcy albo od wystawcy faktury. Stwarza to dwie możliwości do wyboru dla podatnika tj.:
    • zapewnienie tożsamości dostawcy towaru lub usługodawcy;

      Nabywca towarów lub usługobiorca powinien upewnić się, że wymieniony na fakturze dostawca towarów lub usługodawca dokonał w rzeczywistości, dostawy towarów lub świadczenia usług, których dotyczy faktura.
    • zapewnienie tożsamości wystawcy faktury.

      Podatnik może wybrać sposób zapewnienia tożsamości wystawcy faktury poprzez, przykładowo, zastosowanie zaawansowanego podpisu elektronicznego lub EDI.

Na podatników zatem został nałożony obowiązek ustalenia ścieżki wewnętrznego audytu w firmie, która powinna dawać możliwość ustalenia zależności pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a fakturą dokumentującą to zdarzenie. Innymi słowy, na przedsiębiorcy ciąży obowiązek udowodnienia, że dana faktura dokumentuje zdarzenie gospodarcze, które rzeczywiście miało miejsce i na przebieg którego podatnik posiada dowody.

W Uwagach wyjaśniających KE wskazuje, że obowiązkiem podatnika jest zapewnić, że informacje wymienione na fakturze dokładnie odzwierciedlają faktyczną dostawę towarów lub świadczenie usług. W jaki sposób zostanie to dokonane, to wybór podatnika.

W wyjaśnieniach dostępnych na stronie MF czytamy, że (...) przedsiębiorca nie jest obowiązany do stosowania żadnych technicznych procesów oraz wdrażania jakichkolwiek regulaminów. Kontrola biznesowa nie podlega bowiem obowiązkowi osobnego dokumentowania. Wydaje się jednak, że zachowanie formy pisemnej (regulamin, obwieszczenie, instrukcja) może mieć istotne znaczenie dowodowe dla sprawy. Dodatkowo wskazane jest, aby personel przedsiębiorstwa w formie pisemnej poświadczył, że został zapoznany z wdrożonymi mechanizmami i został zobowiązany do ich stosowania.

Przede wszystkim działania podatnika będą polegały na powiązaniu wystawionej czy też otrzymanej faktury z innymi dokumentami, takimi jak: korespondencja handlowa, oferta, zamówienie, umowa, dokumentacja magazynowa, listy przewozowe, polecenie zapłaty, dowody zapłaty itp. W przypadku dostawcy realizacja tego obowiązku może sprowadzać się do zestawienia faktury z zamówieniem, dokumentami transportowymi, dowodem zapłaty. W przypadku nabywcy fakturę można zestawić z potwierdzeniem zakupu czy dostawy, poleceniem i potwierdzeniem przelewu.

W cytowanej publikacji VAT. Komentarz autor sugeruje: (...) chociaż podpis i pieczątka nie są koniecznymi elementami faktur papierowych, mogą się okazać jedną z najprostszych metod gwarantowania autentyczności pochodzenia i integralności treści faktury. Biorąc choćby pod uwagę, że podpis może być przedmiotem specjalistycznych badań, w większości przypadków możliwe będzie dzięki temu zbadanie, czy faktura pochodzi od danego wystawcy (autentyczność pochodzenia); będzie to także wskazówką, czy nie zmieniono w niej danych (integralność treści).

Edyta Zaniewicz

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...