Wykonywanie wolnego zawodu w formie jednoosobowej działalności a mały ZUS plus

Art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy wyłącznie prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Zasady ustalania podstawy wymiaru składek zawarte w tym przepisie nie mają jednak zastosowania m.in. do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym, prowadziły pozarolniczą działalność w zakresie wolnego zawodu. Oznacza to, że nawet osoby wykonujące działalność zawodową, po dopełnieniu obowiązku uzyskania wpisu do CEIDG, są uważane za osoby wykonujące działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Przedsiębiorca od lutego 2011 r. prowadzi działalność wyceny nieruchomości, posiada uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego. W tym roku działalność przedsiębiorcy została dodana do listy wolnych zawodów, zgodnie z ustawą o podatku ryczałtowym. Przedsiębiorca chciał dowiedzieć się czy przysługuje mu prawo do małego ZUS plus, któremu podlegał w ubiegłym roku. Jak wskazał we wniosku o interpretację, zatrudnia jednego pracownika na 1/8 etatu, przy czym jest to pracownik biurowy, nie posiada uprawnień rzeczoznawcy i nie może w żaden sposób zastąpić go w wykonywaniu jego obowiązków.

Ponadto, przedsiębiorca poinformował, że jego roczny przychód nie przekroczył 120 000 zł, nie wykonuje czynności na rzecz byłego pracodawcy, wykonuje wolny zawód w ramach wpisu do CEIDG. Nie prowadził w przeciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności innej niż opisana we wniosku pozarolniczej działalności w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych oraz działalności twórczej lub artystycznej.

Przedsiębiorca nie prowadził działalności w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym, nie pozostawał również wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, komandytowej i partnerskiej oraz nie prowadził publicznej i niepublicznej szkoły, innej formy wychowania przedszkolnego, placówki lub ich zespołu na podstawie ustawy Prawo oświatowe.

Jak zaznaczył przedsiębiorca, spełnia on pozostałe przesłanki z art. 18c poza wykonywaniem działalności zdefiniowanej w ustawie o podatku ryczałtowym jako wolny zawód.

Przedsiębiorca uważa, że jako osoba wykonująca wolny zawód w ramach prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej może podlegać pod mały ZUS plus.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał rację przedsiębiorcy. W wydanej interpretacji ZUS stwierdził:

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, ustalania prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Dyspozycja treści art. 13 pkt 4 ustawy wskazuje, iż osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

Jednocześnie, w myśl art. 18 ust. 8 wskazanej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 18c ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 lutego 2020 r. - „podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, których roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000,00 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych”, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Natomiast, podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku. Ponadto, podstawę wymiaru składek ustala się na dany rok kalendarzowy po uprzednim ustaleniu przeciętnego miesięcznego dochodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, według wzoru z art. 18c ust. 4 cytowanej ustawy.

Jednocześnie, w art. 18c ust. 11 ustawy został zawarty katalog negatywnych przesłanek, uniemożliwiających osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą skorzystanie z możliwości zastosowania prawa do ustalenia ww. podstawy wymiaru. W konsekwencji, przepisy art. 18c ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które lub do których:

1. w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
2. spełniają warunki określone w art. 18a,
3. w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych,
4. w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5, tj.:
   • działalności twórczej lub artystycznej,
   • działalności w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne bądź z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
   • nie pozostawały wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
   • publicznej lub niepublicznej szkoły, innej formy wychowania przedszkolnego, placówki lub ich zespołu, na podstawie ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe,
5. wykonują pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej,
6. ustalały najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z niniejszym artykułem przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Powyższe oznacza, iż osoba prowadząca pozarolniczą działalność nie nabędzie prawa do zastosowania podstawy wymiaru składek ustalonej w oparciu o przeciętny miesięczny dochód uzyskany przez ww. osobę w poprzednim roku kalendarzowym, w sytuacji gdy spełni choć jedną z wymienionych powyżej przesłanek. Tym samym, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż ustalona na zasadach przedstawionych w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dla takiej osoby nie powstanie. Wówczas zasadne będzie ustalenie podstawy wymiaru składek na zasadach określonych w art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z treści wniosku jednoznacznie wynika, iż przedsiębiorca jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Ponadto, przedsiębiorca wskazał, że spełnia warunki uprawniające go do opłacania składek na zasadach wskazanych w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorca poinformował także, że prowadzi nieprzerwanie pozarolniczą działalność od lutego 2011 r., natomiast w 2020 r. korzystał z małego ZUS plus (zatem prowadził ją przez co najmniej 60 dni), zaś jego przychody z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły kwoty 120 000,00 zł.

Jednocześnie należy zauważyć, że art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy wyłącznie tych ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy tj. prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Z treści art. 18c ust. 11 pkt 4 jednoznacznie wynika, że zasady ustalania podstawy wymiaru składek zawarte w art. 18c nie mają zastosowania m.in. do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym, prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 3 (w zakresie wolnego zawodu).

Powyższe oznacza, że nawet osoby wykonujące działalność zawodową, po dopełnieniu obowiązku uzyskania wpisu do CEIDG, są uważane za osoby wykonujące działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców.

W konsekwencji, przedsiębiorca świadczący usługi rzeczoznawcy majątkowego na podstawie wpisu do CEIDG jest osobą, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, zatem ma możliwość ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na zasadach wynikających z art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ponadto, ZUS podkreślił, iż z nowych zasad opłacania składek przedsiębiorca może skorzystać, jednakże pod warunkiem zgłoszenia z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia w terminie, o którym mowa w art 36 ust. 13 i 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

(Interpretacja indywidualna z 19 maja 2021 r., sygn. WPI/200000/43/325/2021 (Decyzja nr 325 / 2021) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie)

Redakcja podatki.biz