Wybór formy opodatkowania w działalności gospodarczej

Przedsiębiorcy, zarówno rozpoczynający jak i kontynuujący działalność gospodarczą (indywidualnie lub w formie spółki osobowej) w zależności od rodzaju wykonywanej działalności, mają możliwość opodatkowania wg: 

Formy jak i zasady opodatkowania przychodów ze źródła przychodów jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza określone zostały w następujących aktach prawnych:

• ustawa z dnia 26 lipca 1996 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwana dalej "updof”,
• ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zwana dalej "uzpdof”,
• ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, zwana dalej "upt”.

W związku z tym, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej należy dokonać wyboru określonej formy opodatkowania i stosować zasady opodatkowania przypisanej wybranej formie.

UWAGA:

Podatnicy dokonujący zgłoszenia jako pozarolniczą działalność gospodarczą działalności zarządzania przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, pomimo uzyskania wpisu CEIDG, otrzymania nr REGON, uzyskanych przychodów nie opodatkują uzyskanych przychodów ze źródła pozarolniczej działalności gospodarczej, ponieważ jest to źródło przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Przedsiębiorcy żeglugowi, którzy wybrali opodatkowanie podatkiem tonażowym, w tym zakresie wyłączeni są z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Od dnia 01.01.2014 r. wspólnicy spółek komandytowo-akcyjnych, podlegają opodatkowaniu zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

WAŻNE!
Jeżeli podatnik równocześnie prowadzi działalność indywidualnie oraz w spółce osobowej, dla każdej z tych działalności może wybrać odrębną formę opodatkowania np. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i zasady ogólne lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i podatek liniowy.

UWAGA:

• Nie jest możliwe wybranie opodatkowania działalności prowadzonej indywidualnie i w formie spółki osobowej podatkiem liniowym i według zasad ogólnych.
• Jeżeli podatnik traci prawo do opodatkowania ryczałtem, a jednocześnie prowadził inną działalność w formie spółki, dla której wybrano opodatkowanie podatkiem liniowym, to po utracie warunków do opodatkowania podatkiem zryczałtowanym działalność indywidualna będzie opodatkowana podatkiem liniowym w związku z regulacjami zawartymi w updof. Utrata prawa do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych dla przychodów z działalności prowadzonej indywidualnie, nie oznacza utraty prawa do opodatkowania wg 19% stawki podatku dla dochodów z działalności prowadzonej w innej formie prawnej (np. spółki cywilnej, czy jawnej).
• Podatnik nie ma obowiązku złożenia oświadczenia o wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, chcąc rozliczać się z podatku dochodowego w tej formie, w przypadku gdy Naczelnik Urzędu Skarbowego wyda decyzję odmowną o zastosowaniu karty podatkowej.
• Jeżeli podatnik w ciągu roku w sposób trwały zlikwidował pozarolniczą działalność gospodarczą, a następnie w tym samym roku podatkowym ponownie rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, nie ma przeszkód do wyboru przez ten podmiot dowolnej formy opodatkowania.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej

W przypadku rozpoczęcia pozarolniczej działalności podatnik zobowiązany jest, co do zasady przed jej rozpoczęciem, do dokonania wyboru formy opodatkowania.

Wybór ten następuje poprzez złożenie przez tego podatnika do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego oświadczenia lub pisemnego wniosku o zastosowaniu wybranej formy opodatkowania.

W sytuacji gdy działalność prowadzona będzie w formie spółki osobowej oświadczenia muszą złożyć wszyscy wspólnicy spółki osobowej, za wyjątkiem wniosku PIT-16 w zakresie opodatkowania w formie karty podatkowej, w tej sytuacji wniosek składa jeden ze wspólników, podając dane wszystkich wspólników tworzących spółkę.

Wniosek o zastosowanie opodatkowania lub oświadczenie o wyborze danej formy podatnicy mogą złożyć na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W przypadku zawiadomienia NUS za pośrednictwem CEIDG, forma ta jest skuteczna i ważna dla wskazanej formy opodatkowania.

Uwaga: Powyższy sposób zawiadamiania NUS, nie dotyczy przedsiębiorców wybierających podatek tonażowy. W ich przypadku regulacje dotyczące formy oświadczenia i danych jakie winno ono zawierać reguluje upt.

Kontynuacja działalności gospodarczej

W przypadku kontynuacji działalności gospodarczej złożone oświadczenie (wniosek) zachowuje swoją ważność na lata następne zgodnie z wybraną formą opodatkowania.

W sytuacji, gdy podatnik:

1. zmienia wybraną formę opodatkowania – oświadczenie o wyborze innej formy opodatkowania lub wniosek o zastosowanie karty podatkowej składa do dnia 20 stycznia roku podatkowego (zawiadomienie o rezygnacji z danego sposobu opodatkowania podatnik może złożyć za pośrednictwem CEIDG) , lub
2. traci prawo do jej stosowania – płaci zaliczki na podatek dochodowy wg skali podatkowej od momentu utraty prawa do określonej formy opodatkowania lub od początku roku podatkowego wraz z odsetkami od powstałych zaległości podatkowych z tego tytułu;
3. opodatkowany jest podatkiem tonażowym - opodatkowanie tą forma wynosi 10 lat (do 31.12.2013 r. 5 lat) i w tym okresie nie jest możliwa zmiana tej formy opodatkowania.

Zasady opodatkowania wybraną formą podatku

1. Zasady ogólne:

• jest to podstawowa forma opodatkowania;
• podatnik zobowiązany jest prowadzić takie urządzenia księgowe jak:
  1. podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe;
  2. ewidencję środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych;
  3. ewidencję przebiegu pojazdu;
  4. inne ewidencje nie wymienione w updof, a wskazane w odrębnych przepisach;
• przychody uzyskane ze źródła działalności gospodarczej opodatkowane są według skali progresywnej – wg. stawek 18% i 32%;
• obowiązek wpłaty zaliczek na podatek dochodowy powstaje po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku;
• zaliczki, w terminach określonych w updof, można wpłacać:
  • miesięcznie;
  • kwartalnie (dotyczy małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność gospodarczą).
  • w sposób uproszczony.
• można korzystać z ulg i preferencji wskazanych w ustawie.

2. Podatek liniowy

• opodatkowanie możliwe po wybraniu tej formy przy spełnieniu warunków o których mowa w updof;
• przychody uzyskane ze źródła działalności gospodarczej opodatkowane są według stałej stawki – 19% (brak kwoty wolnej od podatku);
• dochodów opodatkowanych wg. tej formy nie łączy się z dochodami opodatkowanymi skalą podatkową lub/i zryczałtowanym podatkiem;
• zaliczki od uzyskanego dochodu, w terminach określonych w updof, można wpłacać:
  • miesięcznie;
  • kwartalnie (dotyczy małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność gospodarczą).
  • w sposób uproszczony.
• przysługuje prawo odliczenia wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego dokonanych w roku podatkowym;
• nie przysługuje możliwość wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem lub z dzieckiem (nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności czy też jej zawieszenie);
• nie przysługuje możliwość odliczenia od 19% podatku ulgi na dzieci;
• nie przysługuje prawo do zwolnień z opodatkowania dochodów uzyskiwanych z tytułu prowadzenia szkół oraz dochodów uzyskanych na terenie specjalnej strefy ekonomicznej - art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956, z późn. zm.).

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• opodatkowanie możliwe przy wyborze tej formy po spełnieniu warunków o których mowa w uzpdof;
• ryczałt pobierany jest od przychodu, czyli bez pomniejszania o KUP, zgodnie ze stawkami stosowanymi do danego rodzaju przychodu – 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 10%;
• ryczałt oblicza i wpłaca się w formie miesięcznej, a kontynuujący działalność mają możliwość wpłaty podatku w formie kwartalnej, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczą kwoty przychodów stanowiącej równowartość 25.000 euro;
• można korzystać z ulg wskazanych w uzpdof;
• nie przysługuje możliwość wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem lub z dzieckiem (nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności czy też jej zawieszenie).

4. Karta podatkowa

• opodatkowanie możliwe przy wyborze tej formy po spełnieniu warunków o których mowa w Rozdziale 3 uzpdof;
• brak obowiązku prowadzenia ksiąg, za wyjątkiem sytuacji gdy działalność rozpoczęto w trakcie roku podatkowego (w tym przypadku do momentu doręczenia decyzji o wysokości podatku, należy prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów);
• uzyskanych przychodów z pozarolniczej działalności opodatkowanej tą formą nie rozlicza się zeznaniami podatkowymi;
• wysokość podatku ustalana jest w drodze decyzji ustalającej (na każdy rok odrębnie) i jest uzależniona jest m.in. od rodzaju działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości w których działalność jest wykonywana. Wysokość podatku może być obniżana lub podwyższana po spełnieniu ustawowych przesłanek w tym zakresie, jak również po zgłoszeniu zmian w działalności;
• podatek w formie karty podatkowej płatny jest bez wezwania w terminach wynikających z uzpdof;
• podatek wynikający z decyzji podatnik obniża się o składki zdrowotne;
• nie ma możliwości stosowania preferencji w postaci wspólnego opodatkowania z małżonkiem lub dzieckiem w związku z osiąganiem przychodów z pozostałych źródeł (nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności czy też jej zawieszenie);

5. Podatek tonażowy

• podatek tonażowy dotyczy tylko przedsiębiorców żeglugowych eksploatujących morskie statki handlowe w żegludze międzynarodowej;
• dochodów opodatkowanych podatkiem tonażowym nie łączy się z innymi dochodami;
• podatnicy prowadzą księgi i urządzenia księgowe (podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe, ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych);
• podatek tonażowy wynosi 19% podstawy opodatkowania;
• opodatkowanie podatkiem tonażowym wynosi 10 lat (do 31.12.2013 r. - 5 lat) i nie jest możliwa zmiana tej formy opodatkowania;
• zaliczka na podatek tonażowy jest miesięczna płatna w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień w terminie złożenia zeznania;
• podatnik składa odrębne zeznanie dla podatku tonażowego - w terminie do 31 stycznia po zakończeniu roku podatkowego.

www.mf.gov.pl