WSA. Termin zgłoszenia spadku a prawo do zwolnienia dla najbliższej rodziny

Z uzasadnienia: Wykładnia literalna art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn daje podstawy do stwierdzenia, że powołany przepis dotyczy nie tylko sytuacji, gdy spadkobierca nie wie, że przysługują mu prawa do spadku, ponieważ nie brał udziału w postępowaniu spadkowym ale również sytuacji, gdy spadkobierca brał udział w postępowaniu spadkowym, jednak w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie uzyskał wiedzy dotyczącej określonego składnika majątkowego wchodzącego w skład masy spadkowej.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożena Pindel, Sędziowie WSA Dorota Kozłowska, Bożena Suleja-Klimczyk (spr.), Protokolant Katarzyna Czabaj, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 grudnia 2018 r. sprawy ze skargi A. K. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn uchyla zaskarżoną decyzję.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] Nr [...] Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach działając na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201 z późn. zm. - dalej O.p.), a także na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 205 z późn. zm. - dalej u.p.s.d.) powołanych w uzasadnieniu prawnym decyzji - po rozpoznaniu odwołania A. K. (dalej podatniczka lub strona skarżąca) od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia [...] Nr [...], ustalającej zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłej H. B. w kwocie [...] zł - utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, że dniu 29 lipca 2013 r. strona złożyła zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 po zmarłej matce H. B. (dalej w skrócie "matka" lub "spadkodawczyni"), w którym jako przedmiot spadku wykazała nieruchomość niezabudowaną o pow. [...]m2, położoną w D., [...] oraz 1/8 część nieruchomości o pow. [...]m2, zabudowanej budynkiem mieszkalnym w T..

Powyższe nabycie podlegało zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 u.p.s.d.

Następnie w dniu 22 czerwca 2017 r. odwołująca złożyła korektę zgłoszenia SD-Z2, w której wykazała, że przedmiotem spadku po zmarłej matce jest również 1/4 część nieruchomości niezabudowanej o pow. [...]m2, położonej w D., przy ul. [...].

Organ I instancji uznał, iż podatniczka do złożonej korekty zgłoszenia SD-Z2 nie załączyła żadnych dokumentów uprawdopodabniających, że o nabyciu dodatkowego składnika masy spadkowej dowiedziała się w określonym późniejszym terminie, zatem wezwał ją do złożenia zeznania podatkowego SD-3. Jak wynika ze złożonego w dniu 28 grudnia 2017 r. zeznania SD-3 przedmiotem nabycia jest 1/4 część nieruchomości niezabudowanej w D., o wartości [...]zł. Wartości tej organ podatkowy nie zakwestionował.

Wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] organ I instancji ustalił stronie wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn po odliczeniu kwoty [...]zł wolnej od opodatkowania w I grupie podatkowej - w kwocie [...] zł. Od decyzji pierwszoinstancyjnej strona wniosła odwołanie.

Rozpatrując sprawę po wniesieniu odwołania organ II instancji podniósł na wstępie, iż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem spadku. W myśl art. 5, art. 6 ust. 1 i ust. 4 tej ustawy na nabywcach własności rzeczy i praw majątkowych ciąży obowiązek podatkowy, który w rozpatrywanej sprawie powstał z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie praw do spadku. Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.s.d. zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę - jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2 u.p.s.d., a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Z powyższych przepisów wynika, że podstawę do skorzystania ze zwolnienia podatkowego stanowi łączne spełnienie następujących warunków: nabywca należy do grupy osób enumeratywnie wymienionych w art. 4a ust. 1 ww. ustawy oraz nabycie zostało zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Termin do złożenia zgłoszenia o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych należy do tzw. terminów materialnych i nie podlega przywróceniu. Zatem dokonanie zgłoszenia nawet z jednodniowym opóźnieniem, niezależnie od przyczyn, które to spowodowały, wyklucza zastosowanie zwolnienia i powoduje opodatkowanie na zasadach określonych dla grupy podatkowej zgodnie z art. 4a ust. 3 ustawy.

Jak zauważył organ odwoławczy, wyjątek od ww. zasady stanowi art. 4a ust. 2 u.p.s.d., według którego nabywca, który dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie ww. terminu może skorzystać z powyższego zwolnienia, jeżeli zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Zdaniem organów podatkowych podatniczka tego warunku nie spełniła. Odwołując się do stanu faktycznego sprawy organ II instancji wskazał, że korektę zgłoszenia SD-Z2 o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych po zmarłej matce dotyczącą nabycia 1/4 części nieruchomości niezabudowanej o pow. [...]m2 w R. strona złożyła zgodnie z art. 4a ust. 2 u.p.s.d. w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w D. z dnia [...] sygn. akt [...] o zasiedzeniu przez K. G. ww. nieruchomości. W jej ocenie nabyła 1/4 części nieruchomości z datą uprawomocnienia się postanowienia sądowego.

Jak dalej wyjaśnił organ, K. G. zmarła w dniu 31 marca 2007 r. Zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia z dnia 9 czerwca 2009 r. Rep. [...] spadek po niej nabyły jej dzieci, w tym matka strony – H. B., każdy w 1/4 części. Z kolei matka podatniczki zmarła w dniu 17 maja 2013 r., a spadek po niej w całości odziedziczyła podatniczka, co wynika z aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 25 lipca 2013 r., Rep. [...].

Zgodnie z powołanym już postanowieniem Sądu Rejonowego w D. z dnia [...] K. G. nabyła poprzez zasiedzenie prawo własności nieruchomości składającej się z działki nr [...] karta mapy [...] o pow. [...] ha obręb ewidencyjny [...] R. z datą 1 stycznia 2005 r. Z tym dniem nabyła prawo własności ww. nieruchomości i równocześnie z tym dniem wygasło prawo własności dotychczasowego właściciela. Jak podkreślił organ odwoławczy postępowanie o zasiedzenie przez K.G. ww. nieruchomości niezabudowanej w D. toczyło się od 2011 r. Sprawa została wszczęta z wniosku J. G. z udziałem m.in. podatniczki. Organ odwoławczy omówił w tym miejscu instytucję nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia uregulowanej w art. 172 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego. Podkreślił w szczególności, że do nabycia w drodze zasiedzenia konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, tj. samoistnego posiadania oraz upływu określonego w ustawie czasu. Złożenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia jest jedynie czynnością sądową. Osoba, która nabyła własność w drodze zasiedzenia, może żądać by sąd stwierdził to swoim orzeczeniem. Wydane w postępowaniu nieprocesowym postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia ma charakter deklaratoryjny. Sąd stwierdza nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie, a zatem jedynie dla potrzeb dowodowych, dla formalnego ustalenia legitymacji właściciela następuje sądowe stwierdzenie zasiedzenia. Datą nabycia własności nieruchomości jest data wskazana w postanowieniu Sądu jako data nabycia własności a nie data widniejąca na postanowieniu jako data wydania albo sporządzenia postanowienia, bądź też data uprawomocnienia się postanowienia. Nabycie prawa własności nie jest więc uzależnione od wydania postanowienia sądu w tej sprawie.

Dalej organ przytoczył treść art. 922 Kodeksu cywilnego, zgodne z którym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Odwołując się do orzecznictwa wskazał, że wyładnia literalna art. 4a ust. 2 u.p.s.d. daje podstawy do stwierdzenia, że powołany przepis dotyczy nie tylko sytuacji, gdy spadkobierca nie wie, że przysługują mu prawa do spadku, ponieważ nie brał udziału w postępowaniu spadkowym i nie ma wiedzy o wydanym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia przez niego spadku, ale również sytuacji, gdy spadkobierca brał udział w postępowaniu spadkowym, jednak w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie uzyskał wiedzy dotyczą...