WSA. Sprzedaż bitcoinów podlega VAT

Z uzasadnienia: Czynność zbycia waluty wirtualnej bitcoin stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, jako odpłatne świadczenie usług.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Rennert (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Karol Pawlicki Sędzia WSA Waldemar Inerowicz Protokolant: referent stażysta Krzysztof Dzierzgowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2016 r. sprawy ze skargi [...] na interpretację indywidualną Ministra Finansów działającego przez organ upoważniony Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług oddala skargę.

UZASADNIENIE

W dniu [...] r. [...] z o. o. z siedzibą w [...] wniosła skargę na interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego, wydaną przez Ministra Finansów (z upoważnienia którego działał Dyrektor Izby Skarbowej w [...]) w dniu [...] r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług.

Z akt sprawy wynika następujący stan faktyczny.

Skarżąca spółka w dniu [...] r. złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zbycia alternatywnych środków płatniczych bitcoin. W ramach opisu zdarzenia przyszłego spółka wyjaśniła, że zamierza przystąpić do społeczności użytkowników alternatywnych środków płatniczych bitcoin. Skarżąca planuje nabyć sprzęt komputerowy o znacznych mocach obliczeniowych i wydobywać (uwalniać) alternatywne środki płatnicze z systemu teleinformatycznego społeczności, na podstawie zawartej ze wspólnotą umowy adhezyjnej. Tym samym, skarżąca ma zamiar w taki sposób dokonywać quasi-pierwotnego nabycia. Nabyte alternatywne środki płatnicze zamierza przechowywać w portfelu elektronicznym i księgować w aktywach jako "inne środki pieniężne". W przypadku pojawienia się użytkowników zainteresowanych nabyciem wydobytych bitcoinów, skarżąca zbędzie je na ich rzecz.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego skarżąca zwróciła się z pytaniem, czy zbycie alternatywnych środków płatniczych bitcoin podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej: "u.p.t.u."). Zdaniem spółki, czynność zbycia bitcoinów nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem.

Spółka wyjaśniła, że bitcoin jest alternatywnym środkiem płatniczym wykorzystywanym przez społeczność, która na podstawie swojej wewnętrznej umowy, pragnie taki środek płatniczy emitować oraz wykorzystywać go do swoich celów rozrachunkowych, również z tytułu dostaw towarów i usług. Z tych względów bitcoin jest również pieniądzem. Wśród użytkowników bitcoinów można wyróżnić tych, którzy traktują je jako jednostkę rozliczeniową, a następnie albo zachowują bitcoiny w swoich zasobach, albo wymieniają je na prawny środek płatniczy w swoim państwie oraz tak zwanych minerów, którzy wydobywając bitcoiny, uwalniają je. Tak naprawdę ich rolą jest emisja środków płatniczych bitcoin, chociaż z punktu widzenia skutków pieniężnych (polityki pieniężnej społeczności), ich działalność przypomina kreację środków płatniczych w ramach ograniczonego potencjału, jaki oferuje system informatyczny społeczności. Nie ma zatem banku centralnego bitcoinów w rozumieniu państwowej polityki pieniężnej w większości państw. Do obiegu pieniężnego społeczności, bitcoiny wprowadzane są przez samych użytkowników. Jednak aby móc wyemitować (wykreować) bitcoiny, wprowadzić je do obiegu społeczności, należy dysponować istotnymi mocami obliczeniowymi posiadanego sprzętu i systemu teleinformatycznego. Podmioty, które prowadzą pełną rachunkowość, mogą zdobyte w taki sposób bitcoiny zaksięgować w aktywach i przechowywać w elektronicznych portfelach. Zdaniem spółki, nabywają oni własność tych środków pieniężnych w sposób quasi - pierwotny. Powyższe wynika z faktu, że nikt nie jest poprzednim właścicielem, jak to ma miejsce w przypadku nabycia pochodnego. Skarżąca wyjaśniła, że jest to jednak uproszczone podejście, ponieważ tak naprawdę właścicielem pokładów bitcoinów, które "miner" może wydobyć, jest wspólnota użytkowników bitcoinów. Wszystko odbywa się na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z uczestnikami społeczności, która ma charakter adhezyjny. Przyłączenie się do wspólnoty jest możliwe poprzez zaakceptowanie jej zasad. Jeśli chodzi o samo zbycie bitcoinów, spółka wyjaśniła, że dochodzi do przekazania już istniejących bitcoinów, posiadanych przez stronę transakcji. Nie następuje wytwarzanie bitcoinów na bieżąco, na potrzeby transakcji. Nawet jeżeli następuje to bardzo szybko, to zbywający bitcoiny miner najpierw wytwarza je dla siebie, staje się ich właścicielem, a następnie zbywa je (lub wydaje).

Skarżąca podkreśliła, że niematerialny bitcoin nie jest rzeczą, a co za tym idzie, nie jest towarem, a jego wydanie lub zbycie nie jest dostawą (sprzedażą, eksportem, dostawą wewnątrzwspólnotową) towarów, stąd nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zbycie bitcoinów nie może być też świadczeniem usługi, ponieważ zbywca (wydający) zbywa (wydaje) aktywo już posiadane, które może posiadać dzień, tydzień a nawet rok. Cechą usługi jest to, że nie można nabyć jej prawa własności. A tymczasem zbywany bitcoin ma właściciela (jest własnością zbywcy), który przenosi własność na nabywcę.

W wydanej w dniu [...] r. interpretacji indywidualnej Minister Finansów uznał za nieprawidłowe stanowisko spółki wyrażone we wniosku o jej wydanie. Organ przytoczył treść przepisów art. 5 ust. 1 pk1 1, art. 7 ust. 1, art. 2 pkt 6 oraz art. 8 ust. 1 u.p.t.u. i wskazał, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Minister Finansów wskazał, że u.p.t.u. nie zawiera w swojej treści odniesienia wprost do obrotu jednostkami bitcoin. Obrotu jednostkami bitcoin nie można uznać m.in. za obrót instrumentami finansowymi. Przytaczając treść art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r., poz. 94 ze zm.; dalej: "u.o.i.f.") organ uznał, że nie ma możliwości zakwalifikowania jednostek bitcoin do którejkolwiek z kategorii instrumentów finansowych. Ponadto, w przypadku omawianych alternatywnych środków płatniczych bitcoin, nie występuje również przypadek wykonywania przez firmy inwestycyjne usługi wymiany walutowej, o której mowa w art. 77 u.o.i.f., gdyż przedmiotem działalności opisywanej w tym przepisie są waluty obce, a bitcoin nie może być za taką walutę uznany. Organ zaznaczył, że w przepisach u.p.t.u. nie została zawarta definicja waluty, banknotów i monet jako środków płatniczych, natomiast w art. 31 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2013 r., poz. 908 ze zm.; dalej: "u.n.b.p.") wskazano, że znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Tym samym bitcoin, jako system wirtualnej waluty, nie posiada uregulowania w przepisach prawa. Waluta ta nie ma żadnego centralnego organu ani jakiejkolwiek instytucji sprawującej nad nią nadzór. Zdaniem organu, na gruncie polskiego prawa, bitcoina nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, gdyż nie funkcjonuje on jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów.

Analizując opis sprawy organ doszedł do konkluzji, że czynności wykonywane przez wnioskodawcę nie stanowią dostawy towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u., ponieważ w opisanym zdarzeniu bitcoin nie stanowi towaru. Wskazał jednak, że czynności opisane przez skarżącą spółkę mają charakter świadczenia usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. Uzasadniając przedstawione stanowisko Minister Finansów wyjaśnił, że definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów" i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług, transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W opinii organu, określeniem "usługi" w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług objęto obszerny krąg czynności, obejmujący swym zakresem zarówno czynności określone przez stosow...