WSA. PCC: Od późno ujawnionej pożyczki należy się 20% dla fiskusa

Z uzasadnienia: Nie można uiścić podatku według zwykłej stawki, gdy urząd już rozpocznie czynności sprawdzające, kontrolę lub postępowanie podatkowe. Inaczej nikt nie liczyłby się z sankcją (...) zdarzeniem mającym wpływ na powstanie obowiązku podatkowego z art. 7 ust. 5 pkt 1 i pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest powołanie się na czynność prawną (w warunkach określonych tym przepisem), a nie samo zawarcie określonej przepisem umowy.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożena Pindel (spr.), Sędzia WSA Beata Machcińska, Asesor WSA Katarzyna Stuła-Marcela, Protokolant Katarzyna Czabaj, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 marca 2019 r. sprawy ze skargi T. P. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych oddala skargę.

UZASADNIENIE

Decyzją z [...] r. nr [...] [...] Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach, działając na podstawie art. 233 § 1 pkt 1, art. 207 § 1 i art. 21 § 1 pkt 2 w związku z art. 13 § 1 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 800 ze zm., dalej "O.p.") oraz przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1150 ze zm., dalej "u.p.c.c."), utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. (dalej "organ I instancji") z [...] r. nr [...] [...] ustalającą T. P. (dalej "podatniczka" lub "skarżąca") zobowiązanie w podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie [...] zł z tytułu zawarcia umowy pożyczki w dniu [...] r. w związku z powołaniem się na fakt zawarcia tej umowy w toku czynności sprawdzających.

Podstawą rozstrzygnięcia był następujący stan faktyczny i prawny.

Pismem z 3 października 2017 r. (niepodjętym przez stronę) oraz pismem z 9 listopada 2017 r. (doręczonym w dniu 14 listopada 2017 r.) organ I instancji, działając na podstawie art. 272 O.p., podjął czynności sprawdzające i wezwał podatniczkę do przedłożenia informacji dotyczących zdarzeń cywilnoprawnych w 2012 r. (umowa kredytowa, umowa pożyczki, umowa darowizny), stanowiących źródło finansowania pożyczki udzielonej przez podatniczkę w dniu [...] r. "A" sp. z o.o. w O. (dalej "Spółka").

W toku tych czynności podatniczka przedstawiła dokumenty, z których wynika, że [...] r. została zawarta pomiędzy nią a J. P. (mąż podatniczki) umowa pożyczki w kwocie [...] zł.

W dniu 30 listopada 2017 r. do organu I instancji wpłynęła (nadana w dniu 29 listopada 2017 r.) deklaracja w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3, kserokopia umowy pożyczki z dnia [...] r. oraz pismo z dnia 29 listopada 2017 r. wyrażające na podstawie art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego "czynny żal" w związku z popełnieniem czynu zabronionego.

W złożonej deklaracji podatniczka wykazała umowę pożyczki z [...] r. na kwotę [...] zł oraz podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie [...] zł, obliczony według 2% stawki. Zadeklarowaną kwotę podatku wraz z odsetkami w łącznej kwocie [...] zł podatniczka wpłaciła w dniu 29 listopada 2017 r.

Postanowieniem z [...] r. organ I instancji wszczął postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia podatniczce zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu umowy pożyczki zawartej w dniu [...] r.

Korzystając z przysługującego prawa do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego podatniczka stawiła się w organie, na okoliczność czego w dniu [...] r. został spisany protokół, a następnie w piśmie z dnia 20 lutego 2018 r. stwierdziła, że podatek od umowy pożyczki został wyliczony i uiszczony prawidłowo.

Decyzją z [...] r. organ I instancji ustalił podatniczce wysokość zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie [...] zł (przy zastosowaniu stawki podatku w wysokości 20%) z tytułu zawarcia umowy pożyczki z dnia [...] r., w związku z powołaniem się na fakt zawarcia umowy pożyczki w toku czynności sprawdzających.

W odwołaniu wniesionym od tej decyzji podatniczka wniosła o jej uchylenie w całości i umorzenie przedmiotowej sprawy.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

  • zasady działania organów na podstawie przepisów prawa, zawartej w art. 120 O.p.,
  • zasady budowania zaufania do organów podatkowych, zawartej w art. 121 § 1 O.p.,
  • art. 3 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c.

W uzasadnieniu podatniczka wskazała, że nie złożyła w terminie deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych z uwagi na zobowiązanie się męża w zawartej umowie pożyczki do załatwienia wszelkich formalności i uregulowania zobowiązań z nią związanych oraz mające miejsce w tym okresie problemy osobiste. Nie zgodziła się ze stanowiskiem organu I instancji, że fakt złożenia deklaracji i zapłata podatku w trakcie czynności sprawdzających stanowi "powołanie się" na otrzymanie pożyczki, a także zarzuciła organowi uznanie tych czynności za nieskuteczne bez żadnej podstawy prawnej. Zdaniem podatniczki zakres postępowania organu I instancji nie obejmował stwierdzenia bezskuteczności złożonej deklaracji, zatem organ nie mógł orzekać w przedmiocie ustalenia wysokości zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych. Wobec tego uznała, że przedmiotowa decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 120 O.p. poprzez wydanie decyzji bez podstawy prawnej, co powinno skutkować stwierdzeniem jej nieważności zgodnie z treścią art. 247 § pkt 2 i 3.

W ocenie podatniczki z uwagi na upływ terminu przedawnienia podatku od czynności cywilnoprawnych z dniem 31 grudnia 2017 r., działania organu I instancji zostały ukierunkowane na obciążenie jej 20% podatkiem, bez uznania bezskuteczności złożenia deklaracji w odrębnej decyzji. Powołując się dalej na art. 81b O.p. wskazała, że dotyczy on wyłącznie zawieszenia prawa do korekty deklaracji.

Zdaniem podatniczki nie może dojść do sytuacji, w której w stosunku do jednej czynności, w tym przypadku umowy pożyczki, powstają dwa obowiązki podatkowe, jeden na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c., a drugi na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy.

Następnie cytując treść art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. podatniczka podniosła, że w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki jego zastosowania, bowiem: nie powoływała się przed organem podatkowym na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej, złożyła deklarację PCC-3 w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, nie upłynęło 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a dopiero po upływie tego terminu organ mógłby skutecznie ustalić nowe zobowiązanie podatkowe; zaznaczyła, że w niniejszej sprawie termin ten upływał w dniu 31 grudnia 2017 r., a deklaracja PCC-3 została złożona w dniu 29 listopada 2017 r.

Decyzją z [...] r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

Ustosunkowując się do zarzutów odwołania organ odwoławczy na wstępie podniósł, że dla rozstrzygnięcia praktycznie wszystkich kwestii spornych zaistniałych w sprawie kluczowe znaczenie ma ustalenie jak powstał obowiązek podatkowy i jaki jest charakter zobowiązania podatkowego, które zostało nałożone na podatniczkę mocą decyzji organu I instancji.

Przystępując do omówienia tych zagadnień organ II instancji wskazał, iż generalnie - jak stanowi art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c. - obowiązek podatkowy w tym podatku powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a w myśl art. 4 pkt 7 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę. Zobowiązanie podatkowe jest z kolei następstwem obowiązku podatkowego i z niego wynika. Zobowiązanie to w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje w sposób określony w art. 21 ust. 1 pkt 1 O.p., a zatem z mocy samego prawa z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Zgodnie zaś z art. 10 ust. 1 u.p.c.c. podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Następnie organ odwoławczy zacytował treść art. 7 ust. 1 pkt 4, ust. 5 i art. 9 pkt 10 lit. c u.p.c.c.

Na gruncie tak zarysowanego stanu prawnego organ wskazał, iż bezsprzeczny w przedmiotowej sprawie jest fakt zawarcia w dniu [...] r. przez podatniczkę i jej męża umowy pożyczki w kwocie [...] zł, jak i to, że kwota ta została przekazana w gotówce (§ 1 umowy). Bezsprzecznym jest również, że z tytułu zawarcia ww. umowy pożyczki nie została złożona deklaracja podatkowa w ustawowo wymaganym terminie, tj. w ciągu 14 dni od dokonania czynności cywilnoprawnej, i nie został zapłacony należny podatek - art. 10 ust. 1 u.p.c.c. Deklaracja podatkowa nie została również złożona do dnia rozpoczęcia wobec strony czynności sprawdzających, tj. do dnia wezwania strony do przedłożenia informacji dotyczących zdarzeń cywilnoprawnych w 2012 r. (pismem z dnia 3 października 2017 r. niepodjętym przez stronę oraz pismem z dnia 9 listopada 2017 r., doręczonym w dniu 14 listopada 2017 r.). Deklaracja w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3 została nadana w placówce pocztowej w dniu 29 listopada 2017 r., a do organu I instancji wpłynęła w dniu 30 listopada 2017 r. Organ odwoławczy podzielił zatem stanowisko organu I instancji, że dokonana przez stronę czynność była skutkiem wezwania w ramach prowadzonych czynności sprawdzających, w którym żądano podania informacji dotyczących źródeł finansowania pożyczki udzielonej Spółce w dniu [...] r. i stanowi powołanie się na fakt zaciągnięcia pożyczki w dniu [...] r. W ocenie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej świadczy o tym niezbicie sekwencja zdarzeń oraz logika działań strony oceniana w świetle zasad doświadczenia życiowego.

Zdaniem organu II instancji analizując treść art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. podkreślić należy, że przesłanką warunkującą jego zastosowanie jest "powołanie się" przez podatnika na określoną okoliczność.

Odnosząc się do powyższej kwestii organ odwoławczy podzielił stanowisko zawarte w wyroku NSA z dnia 6 lipca 2017 r., sygn. akt II FSK 1684/15, w którym Sąd dokonał wykładni art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. Ponadto zaznaczył, że powyższe było również przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 19 czerwca 2012 r., sygn. akt P 41/10.

Jednocześnie organ odwoławczy zaznaczył, że powołanie się na umowę pożyczki przez podatniczkę w 2017 r. wywołało doniosłe skutki na gruncie u.p.c.c.

Po pierwsze spowodowało powstanie nowego obowiązku podatkowego i otwarło drogę do powstania nowego zobowiązania podatkowego - tym razem o charakterze konstytutywnym, tj. istniejącego od dnia doręczenia decyzji organu ustalającej wysokość tego zobowiązania (art. 21 ust. 1 pkt 2 O.p.). Po drugie w takim przypadku znajduje zastosowanie 20 % stawka podatku od czynności cywilnoprawnych. Powstanie rzeczonego obowiązku podatkowego, a z chwilą doręczenia zaskarżonej decyzji zobowiązania podatkowego spowodowało także wygaśnięcie obowiązku podatkowego i zobowiązania podatkowego powstałego z mocy prawa (tj. z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej), zatem - wbrew stanowisku podatniczki - na skutek przyjęcia koncepcji organu podatkowego nie występuje tutaj dualizm obowiązków zobowiązań podatkowych.

Na potwierdzenie przyjętego stanowiska organ odwoławczy powołał się na wyroki NSA: z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 861/14, z dnia 6 lipca 2017 r., sygn. akt II FSK 1684/15, z dnia 30 listopada 2017 r., sygn. akt II FSK 3181/15 oraz z dnia 6 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 848/15.

Organ odwoław...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »