WSA. Odszkodowanie za dyskryminację w zatrudnieniu bez PIT

Z uzasadnienia: Regulacje prawne: art. 18.3d Kodeksu pracy oraz odpowiednich, wydanych na podstawie ustawy, rozporządzeń w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, określają wysokość odszkodowania, w sposób wymagany przez art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, a więc w zakresie tej wysokości rozważane odszkodowanie jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marta Wojciechowska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Gerard Czech Sędzia WSA Anna Wójcik Protokolant Starszy inspektor sądowy Iwona Bergiel po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2018 r. sprawy ze skargi A. O. i W. O. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu (obecnie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Opolu) z dnia 12 grudnia 2016 r., nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r.:

1. uchyla zaskarżoną decyzję,
2. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Opolu na rzecz skarżących A. O. i W. O. kwotę 4.139,00 zł (słownie złotych: cztery tysiące sto trzydzieści dziewięć 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Przedmiotem skargi jest decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 12 grudnia 2016 r., wydana na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm., dalej: "O.p."), po rozpatrzeniu odwołania skarżących A. O. i W. O. na decyzję Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu z 25 sierpnia 2016 r. określającą zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r. w wysokości 26.347,00 zł – utrzymująca w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Zaskarżone rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Skarżący złożyli 23 marca 2016 r. zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2015 r. (PIT-36). W zeznaniu wykazano dochód [...] w łącznej wysokości 159.845,18 zł oraz dochód [...] w wysokości 63.650,99 zł. Zadeklarowany wspólny dochód za ten rok, uwzględniając odliczenia od dochodu z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 19.427,59 zł, wyniósł 204.068,58 zł. Obliczony od tego dochodu podatek dochodowy wyniósł 40.241,88 zł, od którego podatnicy dokonali odliczeń z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w łącznej kwocie 13.895,35 zł. Tym samym wykazano podatek należny w kwocie 26.347,00 zł, sumę zaliczek należnych za rok podatkowy w kwocie 22.910,00 zł oraz kwotę do zapłaty w wysokości 3.437,00 zł. W tym samym dniu - 23 marca 2016 r. skarżący złożyli korektę ww. zeznania, wykazując podatek należny w kwocie 8.947,00 zł i nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r. w kwocie 17.400,00 zł. Do korekty tej pismem z dnia 24 marca 2016 r. złożyli wniosek o stwierdzenie nadpłaty w wysokości 17.400,00 zł z tytułu nienależnie pobranej przez płatnika - A w [...] - zaliczki od wypłaconych na rzecz skarżącego W. O. odszkodowań z tytułu dyskryminacji w zatrudnieniu, zasądzonych dwoma wyrokami Sądu Okręgowego w [...] z dnia 24 września 2015 r. na podstawie art. 183d ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21 poz. 94 ze zm., dalej: K.p.) wraz z odsetkami od nieterminowej wypłaty odszkodowań. Zdaniem skarżących pobranie i odprowadzenie przez płatnika podatku według stawki 18%, tj. w wysokości 14.804 zł od zasądzonego odszkodowania w kwocie 47.736,93 zł wraz z należnymi odsetkami w kwocie 23.249,43 zł było nieprawidłowe, gdyż do odszkodowania zasądzonego na podstawie art. 183d K.p. ma zastosowanie zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm., dalej: u.p.d.o.f.). Na poparcie tego stanowiska skarżący wskazali interpretacje indywidualne wydane w imieniu Ministra Finansów podzielające pogląd podatnika.

Postanowieniem z 23 maja 2016 r. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu wszczął postępowanie podatkowe w sprawie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r. W wyniku tego postępowania Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego decyzją z 25 sierpnia 2016 r. określił skarżącym zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r. w wysokości 26.347,00 zł, stwierdzając, że w sprawie nie zostały spełnione przesłanki wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., ponieważ odszkodowania zasądzone zostały na podstawie art. 183d K.p., który to przepis, nie zawiera regulacji dotyczącej wysokości odszkodowania bądź zasad jego ustalania. Uznano wobec tego, że płatnik zasadnie potrącił zaliczki na podatek, od wypłaconych odszkodowań w łącznej wysokości 47.736,93 zł.

Rozpatrując sprawę po wniesieniu odwołania Dyrektor Izby Skarbowej w Opolu utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu z 25 sierpnia 2016 r. W uzasadnieniu wskazał, że katalog zwolnień podatkowych zawarty w art. 21 u.p.d.o.f. pojmowanych jako wyjątki od zasady sprawiedliwości podatkowej i ogólnej reguły opodatkowania jest ścisły. Zdaniem organu odwoławczego, organ podatkowy I instancji jako podstawę opodatkowania przedmiotowego dochodu prawidłowo wskazał art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. i zasadnie uznał, że kwota wypłacona przez A w [...] tytułem odszkodowania wraz z odsetkami nie spełnia przesłanek zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b oraz pkt 95 u.p.d.o.f.

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że nie każde odszkodowanie otrzymane przez podatnika korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, lecz tylko takie, o którym mowa w ww. przepisach. Z powołanego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wynika, że przepisy prawa (ustawy lub akty wykonawcze) winny w sposób jednoznaczny określać wysokość odszkodowania bądź zasady, których zastosowanie pozwoli na jednoznaczne określenie wysokości odszkodowania. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w [...], wyrokiem z 7 maja 2015 r. sygn. akt [...] zasądził na rzecz skarżącego od pracodawcy - A w [...] (dalej: pracodawca) kwotę 8.746,51 zł tytułem odszkodowania za dyskryminację w zatrudnieniu na podstawie art. 183d K.p., wraz z ustawowymi odsetkami w związku z naruszeniem przez pracodawcę obowiązku równego traktowania w zakresie wynagradzania w okresie od 1 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2010 r. Dyskryminacja płacowa, prowadząca do zaniżenia wynagrodzenia zasadniczego wpłynęła z kolei na zaniżenie tych składników wynagrodzenia, które stanowią pochodną wynagrodzenia zasadniczego, tj. dodatek stażowy, dodatkowe wynagrodzenie roczne, nagroda jubileuszowa. Po wniesionej przez A w [...] apelacji, wyrokiem Sądu Okręgowego w [...], sygn. akt [...] z 24 września 2015 r., zmieniono zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w [...], zasądzając skarżącemu kwotę odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami do wysokości 1.933,09 zł. Natomiast wyrokiem Sądu Rejonowego w [...], sygn. akt [...] z 16 czerwca 2015 r. zasądzona została skarżącemu od pracodawcy kwota 45.803,84 zł, również tytułem odszkodowania za dyskryminację w zatrudnieniu na podstawie art. 183d K.p. wraz z ustawowymi odsetkami w związku z naruszeniem obowiązku równego traktowania w zakresie wynagradzania w okresie od 1 lipca 2010 r. do 30 kwietnia 2013 r. Nadto wyrokiem tym zasądzono odsetki od odsetek ustawowych, skapitalizowanych i odsetek od odsetek skapitalizowanych. W wyniku wniesionej przez pracodawcę apelacji wyrokiem Sądu Okręgowego w [...], sygn. akt [...] z 24 września 2015 r., utrzymano w mocy wyrok Sądu Rejonowego w [...], sygn. akt [...] z 16 czerwca 2015 r. W 2015 r. pracodawca na podstawie ww. wyroków dokonał wypłaty odszkodowania w kwocie 47.736,93 zł (45.803,84 zł + 1.933,09 zł) oraz odsetek w kwocie 23.249,43 zł, tj. łącznie 70.986,36 zł. Od w/w dochodów płatnik potrącił zaliczkę na podatek dochodowy.

Organ odwoławczy uznał, że przepis art. 183d K.p. powołany w wyrokach zasądzających odszkodowanie oraz odsetki od nieterminowej wypłaty odszkodowania nie zawiera regulacji dotyczącej wysokości odszkodowania bądź zasad jego ustalania. Odszkodowanie to zostało ustalone przez Sąd Pracy w oparciu o wyliczenia pracodawcy na podstawie dokumentacji płacowej zarówno pracownika wnioskującego o odszkodowanie jak i pracownika, który otrzymywał najwyższe wynagrodzenie. Odszkodowanie to nie mogło być jedynie niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę. W ocenie organu, nie została spełniona przesłanka wynikająca z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., co uniemożliwia zastosowanie w sprawie zwolnienia przewidzianego w tym przepisie. Zatem, zasadnie organ podatkowy I instancji rozważył również, czy do odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu może być zastosowane zwolnienie na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. Dyrektor podzielił stanowisko, że w zaistniałym stanie faktycznym, nie można uznać aby odszkodowanie wypłacone podatnikowi było związane z rzeczywistym uszczerbkiem, stratą w majątku. W związku z zaniżaniem wynagrodzenia majątek ten nie uległ przyrostowi jaki byłby możliwy w przypadku otrzymywania zarobków w większej wysokości. Sytuacja ta nie może być jednak utożsamiana z rzeczywistym zmniejszeniem majątku, co oznacza innymi słowy, utratę środków pieniężnych już posiadanych. Nie nastąpiło wymagane w przypadku szkody rzeczywistej pomniejszenie majątku poszkodowanego poprzez zniszczenie, utratę lub uszkodzenie określonych składników majątku albo obniżenie ich wartości. W omawianej sprawie podatnik utracił korzyści, których się spodziewał, a otrzymane odszkodowanie spowodowało dopiero przyrost jego majątku.

W kwestii opodatkowania odsetek Dyrektor stwierdził, że odsetki zasądzone przez Sąd za nieterminową wypłatę odszkodowania pomimo, że są wynikiem wypłaty przez pracodawcę odszkodowania zasądzonego przez Sąd na rzecz pracownika, nie mogą być uznane za przychód ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. Podkreślił, że wprawdzie roszczenie o odsetki jest zakorzenione w zdarzeniu prawnym, z którego wynika obowiązek spełnienia świadczenia pieniężnego, to jednak samo roszczenie odsetkowe tylko pośrednio wynika z czynności prawnej lub innego źródła konstytuującego zobowiązanie (bez nich nie mogłoby powstać opóźnienie), ale równocześnie jego bezpośrednią podstawę stanowi ww. przepis ustawy. W związku z powyższym należało odsetki te przypisać do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f., tj. innych źródeł, których katalog otwarty został zawarty w art. 20 ust. 1 tej ustawy. Przychód ten podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Nie godząc się z wydaną decyzją pełnomocnik skarżących wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu zarzucając naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b u.p.d.o.f. w związku z art. 183d K.p., poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, skutkujące przyjęciem, iż przyznane podatnikowi na podstawie powyższego przepisu, odszkodowanie z tytułu dyskryminacji w zatrudnieniu nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik ...