WSA. Moment powstania przychodu przy zbyciu udziałów w celu dobrowolnego umorzenia

Z uzasadnienia: Dla momentu powstania obowiązku podatkowego istotne jest ustalenie, w jakiej dacie podatnik, jako wierzyciel, może najwcześniej domagać się zapłaty z tytułu sprzedaży udziałów, czyli data wymagalności roszczenia z tego tytułu. Przed nadejściem terminu wymagalności wierzytelności trudno mówić, by podatnikowi "należał się" przychód, skoro nie ma on możliwości realizacji prawa do niego.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący S. WSA Małgorzata Niedobylska Sędziowie WSA Piotr Popek / spr./ WSA Tomasz Smoleń Protokolant ref. staż. Joanna Kulasa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 czerwca 2016 r. sprawy ze skargi A. P. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych:

  1. uchyla zaskarżoną interpretację,
  2. zasądza od Ministra Finansów na rzecz skarżącego A. P. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

A.P. (dalej wnioskodawca/podatnik) wnioskiem z dnia 13 listopada 2012 r. wystąpił do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przedstawiając okoliczności faktyczne podał, że posiada udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i w dniu 25 listopada 2011 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników tej spółki podjęło uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego o 1 000 000 zł poprzez dobrowolne umorzenie 1000 udziałów - w tym 500 udziałów należących do wnioskodawcy - za wynagrodzeniem odpowiadającym wartości bilansowej jednego udziału. Umowa nabycia udziałów zawarta została w dniu 25 listopada 2011 r. i określono w niej m.in. że wnioskodawca zbywa udziały spółce a spółka nabywa je za wynagrodzeniem w celu umorzenia, wspólnicy wyrażają zgodę na dobrowolne umorzenie udziałów w drodze nabycia przez spółkę w trybie art. 199 § 1 i § 7 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych /Dz.U. nr 94 poz. 1037 ze zm., dalej: k.s.h.) przy czym umorzenie udziałów następuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego a wynagrodzenie za umorzone udziały zostanie wypłacone w terminie 14 dni od doręczenia spółce postanowienia sądu o zarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego (o ile strony nie ustalą późniejszego terminu). Obniżenie kapitału zakładowego zarejestrowane zostało w Krajowym Rejestrze Sądowym w październiku 2012 r. o czym zawiadomiono spółkę w listopadzie 2012 r. Do chwili złożenia przedmiotowego wniosku o interpretację wynagrodzenie nie zostało wnioskodawcy wypłacone.

Na tle tak przedstawionego stanu faktycznego podatnik przedstawił pytanie w którym momencie uzyska podatkowo dochód z tytułu zbycia udziałów w celu dobrowolnego umorzenia, a mianowicie: czy w dacie podpisania umowy czyli 25 listopada 2011 r., czy też w dacie otrzymania zapłaty.
Wyrażając swoje stanowisko stwierdził, że za datę uzyskania tegoż przychodu należy uznać datę faktycznego wpływu środków na jego rachunek bankowy.

Na uzasadnienie tego stanowiska podał, że w stanie prawnym po 1 stycznia 2011 r. przychód ten jest przychodem z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach będących osobami prawnymi i jest samodzielnie wykazywany w zeznaniu podatkowym przez podatnika (art. 30b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 51 poz. 307 z 2010 r. ze zm.; dalej: u.p.d.o.f.) Stosownie do art. 17 ust.1pkt. 6 lit. cyt. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach - osobach prawnych, zaś według art. 24 ust.5 pkt. 1 tejże ustawy, dochodem /przychodem/ z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód /przychód/faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z tytułu umorzenia udziałów /akcji/. W nawiązaniu do tych regulacji podatnik stwierdził, że dopiero po faktycznym otrzymaniu wynagrodzenia, zobowiązany będzie do wykazania go w zeznaniu złożonym do 30 kwietnia następnego roku.

Minister Finansów reprezentowany przez Dyrektora Izby Skarbowej w K. w interpretacji z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...] uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe.

W uzasadnieniu przedmiotowej interpretacji stwierdził, że w przedstawionych okolicznościach faktycznych dochód /przychód/ po stronie udziałowca powstanie w chwili odpłatnego zbycia przez niego udziałów spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w celu ich umorzenia - bez względu na to, kiedy otrzyma za nie należność.

Organ interpretacyjny wskazał na treść art. 199 k.s.h. regulującego sposoby umorzenia udziałów wspólnika w spółce z ograniczona odpowiedzialnością a mianowicie:

  • umorzenie automatyczne tj. kiedy tak stanowi statut spółki,
  • umorzenie dobrowolne czyli za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziałów przez spółkę w celu umorzenia,
  • umorzenie przymusowe czyli bez zgody wspólnika.

W przypadku umorzenia dobrowolnego najpierw dochodzi do czynności prawnej nabycia udziału przez spółkę w celu umorzenia a następnie dopiero następuje druga czynność czyli umorzenie udziałów. W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2011 r. w przypadku umorzenia dobrowolnego, przychód z tego tytułu jest traktowany jako przychód z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach - osobach prawnych i podlega opodatkowaniu według zasad określonych w art. 30b dof - czyli samodzielnie obliczany i wykazywany w zeznaniu przez podatnika. Tego rodzaju przychód jest kwalifikowany do kapitałów pieniężnych zgodnie z art. 17 ust.1 pkt. 6 lit. a u.p.d.o.f. tj. należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Chodzi tu więc o "przychód należny" oznaczający w powszechnym języku polskim przychód przysługujący, który się należy i nie ma znaczenia, że nie został otrzymany.

W uzasadnieniu przywołano także treść art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. stanowiącego, że przychodami - z zastrzeżeniem między innymi art. 17 ust.1 pkt. 6 u.p.d.o.f. - są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze itd. i podkreślono, że w art. 17 ust.1 pkt. 6 u.p.d.o.f. wprowadzony został wyraźny wyjątek od "kasowej" definicji przychodu z art. 11 ust.1 przez wskazanie na przychody "należne" a nie "otrzymane". W niniejszej sprawie dochód po stronie udziałowca powstanie już w momencie, w którym dokona on odpłatnego zbycia udziałów celem ich umorzenia, czyli w dacie podjęcia uchwały o dobrowolnym umorzeniu tj. 25 listopada 2011 r.

Jeśli chodzi o powołany przez podatnika art. 24 ust.5 pkt. 1 u.p.d.o.f., to w uzasadnieniu interpretacji wskazano, że dotyczy on dochodu z umorzenia przymusowego oraz automatycznego - stanowiącego dochód z udziału w zyskach osób prawnych - i wobec tego w niniejszej sprawie dotyczącej umorzenia dobrowolnego nie będzie miał zastosowania.

W dalszej części interpretacji odniesiono się do treści art. 30b ust.2 pkt. 4, art. 22 ust.1f, art. 23 ust.1 pkt. 38 u.p.d.o.f.

Nie zgadzając się z tym stanowiskiem, podatnik wystosował wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, ale Minister Finansów w odpowiedzi z dnia 5 kwietnia 2013 r. podtrzymał stanowisko wyrażone w interpretacji.

Podatnik A.P. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie skargę na opisaną wyżej interpretację indywidualną Ministra Finansów, wnosząc o jej uchylenie jako wydanej z naruszeniem art. 17 ust.1 pkt. 6 lit. a, art. 11 ust.1 w związku art. 17 ust.1 pkt. 6 lit. a, art. 24 ust. 5 pkt.1 u.p.d.o.f., art. 199 § 1 i § 7 k.s.h. oraz art. 120 i art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa /Dz.U. poz. 747 z 2012 r. ze. zm.; dalej O.p.).

Skarżący zarzucił, że brak jest podstaw do rozróżniania umorzenia udziałów dobrowolnego, przymusowego i automatycznego, bo do każdego z nich ma zastosowanie art. 24 ust. 5 pkt. 1 u.p.d.o.f.. Umorzenie udziałów nie jest odpłatnym zbyciem i wobec tego przepisy dotyczące odpłatnego zbycia nie mają zastosowania do umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Przepisy art. 24 ust.5 pkt. 1 i art. 199 k.s.h. posługują się ogólnym pojęciem umorzenia a więc nie ma podstaw do rozróżniania na gruncie art. 24 ust. 5 pkt. 1 u.p.d.o.f. tego umorzenia i w konsekwencji należy przyjąć, że uzyskanie przychodu na skutek zbycia udziałów w celu ich umorzenia, następuje w chwili zawarcia umowy zbycia. Nabycie udziałów w celu umorzenia nie może być zrównane z umową sprzedaży udziałów, nadto przepisy nie przewidują sprzedaży udziałów przez wspólnika spółce, a jedynie nabycie w celu umorzenia. W art. 17 ust.1 pkt. 6 u.p.d.o.f. mowa jest wyłącznie o odpłatnym zbyciu udziałów w spółkach - osobach prawnych, a skoro nie jest to tożsame z instytucją nabycia udziałów w celu ich umorzenia, to zyski ze zbycia udziałów celem ich umorzenia są dochodem z udziału w zyskach osób prawnych w rozumieniu art.. 24 ust.5 pkt. 1 u.p.d.o.f., a nie przychodem z kapitałów pieniężnych wymienionym w art. 17 ust.1pkt. 6 u.p.d.o.f.

Ponadto skarżący zarzucił, że umowa nabycia udziałów w celu ich umorzenia jest umową kauzalną - jest skuteczna z chwilą obniżenia kapitału zakładowego a obniżenie to następuje w chwili wpisu do rejestru sądowego / art. 255§ 1 i § 2 k.s.h./ - a więc z chwilą dokonania tego wpisu mającego charakter konstytutywny, wspólnicy mogą otrzymać zwrot należnych im pieniędzy. Przychód po stronie podatnika - wnioskodawcy nie mógł powstać w chwili zawarcia umowy, bo wówczas nie doszło jeszcze do zbycia umarzanych udziałów na rzecz spółki, gdyż zbycie takie - w celu ich umorzenia - nastąpiło pod warunkiem zawieszającym tj. zaistnienia obniżenia kapitału zakładowego. W ocenie skarżącego w niniejszej sprawie przychód powinien być rozpatrywany w kategoriach otrzymanych lub pozostawionych do dyspozycji pieniędzy - a więc wręczonych podatnikowi lub przysługujących mu - wymagalnych - w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Obowiązek podatkowy powstanie, gdy podatnik uzyska przychód w datach wymagalności przysługującej mu należności, czyli z upływem terminu płatności. Natomiast z chwilą zawarcia umowy zbycia udziałów podatnikowi nie przysługiwało jeszcze roszczenie żądania zapłaty, wierzytelność ta stała się bowiem wymagalna dopiero po upływie 14 dni od otrzymania przez spółkę postanowienie sądu o zarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego - czyli w listopadzie 2012 r. Skarżący wskazał także na odrębność prawa podatkowego ale podniósł, że autonomia pojęciowa tego prawa nie jest bezwzględna, bo prawo to jest częścią całego systemu prawa obowiązującego w Polsce.

W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej interpretacji.

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »