WSA. Darowizna w gotówce nie pozbawia zwolnienia z podatku

W razie otrzymania środków pieniężnych przez obdarowanego w gotówce, dla zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wystarczające jest wpłacenie otrzymanych w tej formie środków przez obdarowanego na własny rachunek bankowy - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Do Urzędu Skarbowego wpłynęło zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych SD-Z2, w którym podatniczka zgłosiła darowiznę środków pieniężnych otrzymanych od ojca. Do zeznania dołączyła umowę darowizny zawartą w dniu 10 lipca 2017 r. Tego samego dnia, tj. 10 lipca 2017 r. podatniczka wpłaciła na swoje konto pieniądze otrzymane od ojca - potwierdzenie wykonania wpłaty. Zdaniem podatniczki, art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej. u.p.s.d.) nie wymaga od obdarowanego aby udokumentował on otrzymanie środków dowodem przelewu z konta darczyńcy. Przepis ten bowiem w żaden sposób nie stanowi kto powinien dokonać wpłaty.

Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał, że podatniczka zgłosiła nabycie darowizny środków pieniężnych od ojca w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d., jednakże nie udokumentowała ich otrzymania w sposób wskazany w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy. Dlatego też ustalił podatniczce zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn.

Podatniczka nie zgodziła się z powyższą decyzją i sprawa ostatecznie trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi.

Jak stwierdził WSA, użyte w w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. sformułowanie: "udokumentowanie - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne (...) - ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy" było już przedmiotem analizy w orzecznictwie NSA. Jak wyjaśniono w wyroku NSA z dnia 19 grudnia 2019 r., II FSK 239/18, ww. wyrażenie należy rozumieć w ten sposób, że dowód ten dokumentuje dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny (art. 888 § 1 Kodeksu cywinego), przez darczyńcę na konto obdarowanego (a nie wpłatę lub przelew obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy).

Zdaniem sądu, konkluzja ta znajduje potwierdzenie nie tylko w wykładni językowej i wykładni celowościowej, ale także wykładni systemowej. W myśl art. 888 § 1 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Dla skorzystania ze zwolnienia podatkowego, uregulowanego w art. 4a u.p.s.d., kluczowe jest natomiast wykonanie umowy darowizny. Udokumentowanie czynności przekazania przedmiotu darowizny pieniężnej na konto obradowanego ma służyć właśnie wykazaniu, że w stanie faktycznym danej sprawy doszło rzeczywiście do wykonania umowy, o której mowa w art. 888 § 1 k.c. Innymi słowy, kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Tylko bowiem w ten sposób zapewni się bezpieczeństwo obrotu, poprzez wyeliminowanie prób dokonania wpłaty na rzecz samego siebie środków niewiadomego pochodzenia i nadania tej czynności pozoru wykonania umowy darowizny.

Wspomniany wyrok NSA wpisuje się w dominującą linię orzeczniczą dotyczącą kwalifikacji przypadków otrzymania przez obdarowanych darowizny w formie gotówki do rąk własnych, którzy następnie sami dokonywali wpłat z tego tytułu na swoje rachunki bankowe. Jak wskazano w wyroku NSA z dnia z dnia 8 grudnia 2010 r., II FSK 1394/09, odmawianie w takim przypadku prawa do zwolnienia z podatku przy darowiźnie dla najbliższej rodziny tylko dlatego, że nie została dokonana za pomocą przelewu bankowego, to przesadny formalizm fiskusa. Podobnie w wyroku NSA z dnia 12 kwietnia 2013 r., II FSK 1628/11 podkreślono, że w przepisie art. 4a ust. 1 u.p.s.d. zwolnienie od podatku nabycia w drodze darowizny środków pieniężnych, od członków rodziny uzależnione zostało tylko od udokumentowania otrzymania tych środków dowodem ich przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Brak przy tym wskazania, że z dowodu wpłaty lub przekazu pocztowego wynikać powinno, że wpłacającym kwotę darowizny powinien być darczyńca. Rezultaty wykładni celowościowej wspomnianego przepisu nie prowadzą do wniosku, aby warunkiem skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania była osobista wpłata kwoty darowizny przez darczyńcę na rachunek bankowy obdarowanego. Przeciwnie - w przepisie nie ma wymogu, żeby wpłacającym kwotę darowizny był darczyńca.

Reasumując, WSA uznał, że użyty w przepisie art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. zwrot "udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy" należy rozumieć jako obowiązek wykazania, że doszło do transferu środków pieniężnych z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego (wykonania darowizny), przy czym drugorzędne znaczenie ma sposób dokonania tego transferu - nie musi to być transfer bezgotówkowy (z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek bankowy obdarowanego). W razie otrzymania środków pieniężnych przez obdarowanego w gotówce, dla zastosowania zwolnienia, o którym mowa, wystarczające jest wpłacenie otrzymanych w tej formie środków przez obdarowanego na własny rachunek bankowy - tak jak to miało miejsce w rozpoznanej sprawie.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 25 sierpnia 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 861/19 - pełna treść wyroku

Redakcja podatki.biz