WSA. Cesja długów z PCC

Z uzasadnienia: Skoro czynności polegające na kupowaniu wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko nie są odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, to nie podlegają one podatkowi od towarów i usług. Ustalenie to wyklucza zastosowanie wyłączenia przedmiotowego z opodatkowania podatkiem od czynnościach cywilnoprawnych, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożena Suleja-Klimczyk, Sędziowie WSA Wojciech Gapiński (spr.), Beata Machcińska, Protokolant Katarzyna Czabaj, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2019 r. sprawy ze skargi A Sp. z o. o. w C. na interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych:

1. uchyla zaskarżoną interpretację,
2. zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz strony skarżącej kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej - organ interpretacyjny, Dyrektor KIS), wydał interpretację indywidualną z dnia [...] nr [...], w której – na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm. - dalej o.p.) - stwierdził, że stanowisko – przedstawione we wniosku A Sp. z o.o. w C. (dalej - Wnioskodawca, Spółka, Skarżąca) z dnia 12 lipca 2018 r. o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności - jest nieprawidłowe.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe. Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością powstałą w [...], która obecnie znajduje się w fazie organizacyjnej. Spółka zamierza prowadzić działalność związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat (symbol PKD 66.21.Z, symbol PKWIU 66.21.10.0 - usługi związane z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat), której podklasa obejmuje dochodzenie roszczeń ubezpieczeniowych.

Następnie Wnioskodawca podniósł, że faktycznie zamierza zajmować się kupowaniem od osób poszkodowanych wierzytelności z tytułu szkód majątkowych (głównie szkód na pojazdach samochodowych). Zakup miałby się odbywać na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności, czyli tzw. cesji wierzytelności. Następnie wierzytelności te, już we własnym imieniu, będą dochodzone od towarzystw ubezpieczeniowych. Dalej stwierdzono, że cedentem będzie osoba fizyczna (chodzi tylko o szkody majątkowe, a nie osobowe) poszkodowana w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego poniosła szkodę na pojeździe. Cesjonariuszem będzie natomiast Wnioskodawca. Wyjaśniono następnie, że osoby poszkodowane, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przez towarzystwo ubezpieczeniowe, otrzymują pewną kwotę odszkodowania. Jeżeli uważają, że wysokość tego odszkodowania jest zaniżona, ale nie chcą spierać się z towarzystwem ubezpieczeniowym w zakresie dopłaty odszkodowania, bądź nie wiedzą jak tę dopłatę uzyskać będą mogły odsprzedać Wnioskodawcy wierzytelność wynikającą z tego odszkodowania. Jak wskazała Spółka, jeżeli dojdzie do porozumienia co do ceny, będzie zawierana pomiędzy stronami (Wnioskodawcą i poszkodowanym) cesja wierzytelności. Z treści cesji wynikać będzie oświadczenie cedenta, że w związku z konkretnym zdarzeniem drogowym uszkodzeniu uległ pojazd będący własnością cedenta i z tytułu tego zdarzenia przysługuje cedentowi wierzytelność o zapłatę odszkodowania do sprawcy szkody oraz do konkretnego towarzystwa ubezpieczeniowego, w którym pojazd sprawcy szkody objęty był w chwili zdarzenia obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych. W dalszym opisie zdarzenia przyszłego Spółka stwierdziła, iż cedent będzie oświadczał, że otrzymał od towarzystwa ubezpieczeniowego odszkodowanie w konkretnej wysokości, które jednak nie czyni w pełni zadość obowiązkowi naprawienia szkody, ponieważ nie wystarczyło do przeprowadzenia pełnej naprawy pojazdu. Cesja nie będzie zobowiązywać Wnioskodawcy do żadnych czynności na rzecz poszkodowanego poza zapłatą ceny. Z chwilą zawarcia niniejszej umowy cedent będzie zbywać za umówioną cenę, a cesjonariusz będzie nabywać wierzytelność o zapłatę pozostałej należnej części odszkodowania powyżej już wypłaconej przez towarzystwo ubezpieczeniowe kwoty, do wysokości pełnego odszkodowania. Na cesjonariusza wraz z wierzytelnością będą przechodzić wszelkie prawa z nią związane (również prawo do odsetek i zwrotu kosztów wykonania opinii niezależnego rzeczoznawcy, itd.). Pozostała należna część odszkodowania, o której mowa w treści umowy cesji, nie będzie określona kwotowo w treści umowy i nie będzie dokładnie znana w chwili podpisywania umowy cesji. Finalnie będzie ona określana wyrokiem sądowym lub zawartą z zakładem ubezpieczeń ugodą, bądź dobrowolnym uznaniem przez zakład ubezpieczeń. W chwili zawierania cesji znana będzie jedynie orientacyjna (przybliżona) wysokość należności. Tytułem przykładu:

• przewidywany uzasadniony koszt naprawy pojazdu wynosi [...] zł,
• zakład ubezpieczeń wypłacił poszkodowanemu [...] zł,
• przewidywana wysokość dopłaty [...] zł,
• cena zakupu wierzytelności [...] zł,
• przewidywany dochód Wnioskodawcy [...] zł.

Wnioskodawca zauważył, iż dochodzenie dopłaty będzie się wiązało (choć nie zawsze) z poniesieniem dodatkowych kosztów, np. z tytułu wykonania kosztorysu naprawy przez zewnętrzną firmę, obsługi prawnej itd. W przypadku odmowy dobrowolnej zapłaty przez zakład ubezpieczeń, sprawa kierowana będzie do postępowania sądowego, w wyniku którego wydawany jest wyrok sądowy przymuszający towarzystwo ubezpieczeniowe do dopłaty wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami sądowymi.

Spółka zaznaczyła, że nabyta wierzytelność nie będzie dalej odsprzedawana. Dodała również, że nie zamierza w chwili obecnej wykonywać żadnej innej działalności.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że sprzedający wierzytelność będzie osobą fizyczną, a sprzedawana wierzytelność nie będzie związana z działalnością gospodarczą, zarobkową, czy też zawodową tej osoby fizycznej, a zatem czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zdaniem Wnioskodawcy nabywca wierzytelności również nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności. Dla potwierdzenia powyższego stanowiska Wnioskodawca złożył wniosek o interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku od towarów i usług - nr sprawy [...]. Podsumowując Wnioskodawca stwierdził, że żadna ze stron umowy sprzedaży wierzytelności z tytułu dokonania tej czynności nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, a zatem nie może być również mowy o zwolnieniu od tego podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie: Czy z tytułu cesji wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od ceny zakupu wierzytelności ?

Wnioskodawca uznał, że na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć pozytywnie. Otóż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1150 – dalej p.c.c.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają m.in. umowy sprzedaży praw majątkowych. Natomiast czynność kupna wierzytelności nie podlega podatkowi od towarów i usług, gdyż nie wyczerpuje definicji odpłatnego świadczenia usług. Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Sam obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności i spoczywa na Wnioskodawcy. Jego zdaniem, podstawę opodatkowania stanowi każdorazowo wynegocjowana z cedentem cena sprzedaży wierzytelności. Stawka podatku wynosi natomiast 1 % podstawy opodatkowania. Końcowo wskazano, że zbliżone stanowisko zostało wyrażone w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] nr [...].

W indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia [...] Dyrektor KIS, uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Uzasadniając swe stanowisko organ interpretacyjny przytoczył art. 1 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 oraz art. 1 ust. 4 p.c.c., a następnie wskazał, że przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Zwrócił także uwagę, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności. Powołując się na art. 510 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm. – dalej k.c.) Dyrektor KIS stwierdził, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności. Ponieważ, zdaniem Dyrektora KIS, umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 p.c.c. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych we wspomnianym art. 510 § 1 k.c. Dopiero więc w sytuacji, gdy zostanie jej nadana forma umowy sprzedaży, będzie opodatkowana na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 p.c.c., gdzie obowiązek uiszczenia podatku spoczywać będzie na kupującym (art. 4 pkt 1 p.c.c.).

Dyrektor KIS zastrzegł jednak, że w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W tym zakresie wskazał na art. 2 pkt 4 p.c.c. Dokonując jego wykładni wyjaśnił, że o wyłączeniu z opodatkowania na jego podstawie nie decyduje to, czy strony umowy posiadają status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tego podatku zwolniona.

W tym kontekście Dyrektor KIS, powołując się na wydaną z wniosku Spółki interpretację z dnia [...] nr [...] (dotyczy podatku VAT dla tego samego zdarzenia przyszłego, co w rozpoznawanej sprawie), stwierdził, że nabycie przedmiotowych wierzytelności za cenę niższą od wartości nominalnej będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 z późn. zm. – dalej ustawa VAT), a tym samym będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy VAT.

W związku z powyższym, Dyrektor KIS wyraził stanowisko, że skoro opisane we wniosku umowy sprzedaży wierzytelności będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to w analizowanej sprawie znajdzie zastosowanie wyłączenie określone w art. 2 pkt 4 lit. a p.c.c. W rezultacie, umowy te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w takim zakresie w jakim są opodatkowane podatkiem od towar&...