Wpłata na poczet przyszłego świadczenia – czy zawsze podlega VAT?

Zasadą wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, że opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Dostawa towarów – w myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy – definiowana jest jako przeniesienie prawa do rozporządzania nim jak właściciel. Z kolei świadczeniem usługi – zgodnie z art. 8 ust. 1 – powołanej ustawy jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Natomiast obowiązek podatkowy powstaje - na podstawie art. 19a ust. 1 ww. ustawy - z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.

Zapłata przed transakcją

Od powyższej reguły istnieje wyjątek. Określony on został w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT. Przepis ten wskazuje, że pobranie przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi całości lub nawet części zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego co do otrzymanej kwoty. Zdarzeniami tymi są w szczególności: przedpłata, zaliczka, zadatek, rata, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu.

Przytoczona ustawa nie definiuje pojęć „przedpłaty”, „zaliczki” czy „zadatku”. Dla wyjaśnienia czym one są konieczne jest odwołanie się do słownika języka polskiego. Zgodnie z nim:

1. zaliczka stanowi część należności, która zostaje z góry wpłacona na poczet należności. Oznacza to, że zostaje ona wpłacona tytułem przyszłej dostawy towaru lub przyszłego świadczenia usługi,
2. przedpłata stanowi określoną kwotę będącą częścią ceny towaru lub usługi, mającą na celu uzyskanie gwarancji zakupu towaru lub wykonania usługi.

Zadatek z kolei zdefiniowany został w art. 394 Kodeksu cywilnego. Ma on najsilniejszą funkcję gwarancyjną, umożliwiając w razie niewykonania umowy przez drugą stronę zatrzymanie zadatku a w przypadku wpłacenia zadatku rodząc roszczenie o zapłatę dwukrotnie wyższej sumy.

Powyższe wpłaty na poczet przyszłego świadczenia powiązane winny być z konkretną transakcją.
W praktyce gospodarczej nie należą jednak do rzadkości sytuacje, gdy nabywca (usługobiorca) wpłaca sprzedawcy (usługodawcy) kwoty tytułem przyszłych świadczeń. W momencie wpłaty zamawiający nie wie jeszcze jakie towary (usługi) zamówi i kiedy to dokładnie nastąpi. Wie jedynie, że transakcja taka będzie zawarta.

Czy tego rodzaju wpłaty pociągną za sobą powstanie obowiązku podatkowego?

Zdaniem fiskusa

Zagadnienie to było przedmiotem analiz organów podatkowych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 4 czerwca 2014 r., IPTPP2/443-193/14-4/JS, uznał, iż o opodatkowaniu zapłaty za świadczenie przed jego realizacją można mówić tylko w sytuacji gdy strony w chwili wpł...