Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów a VAT UE kontrahenta

Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów jest opodatkowana stawką 0%, jeśli spełnione są warunki określone w tym przepisie. Jednym z nich jest to, aby dostawa była dokonana na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej (czyli tzw. VAT UE).

Kwestia ta jest niezwykle istotna z punktu widzenia poprawności przyjętego sposobu rozliczenia transakcji na gruncie ustawy o VAT, w związku z czym nie można opierać się tylko na informacji uzyskanej od kontrahenta, że posiada on ważny numer VAT UE. Stosowne kroki należy podjąć we własnym zakresie.

Jak potwierdzić numer VAT UE kontrahenta?

Aby ustalić, czy kontrahent z innego państwa Unii Europejskiej posiada właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, można skorzystać z jednej z trzech możliwości, tj.:

• zwrócić się do Biura Wymiany Informacji Podatkowych w Koninie,
• zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego,
• skorzystać z systemu VIES, dostępnego na stronie internetowej Komisji Europejskiej (http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies).

W pierwszych dwóch przypadkach przydatny może okazać się formularz VAT-ID, stanowiący wzór wniosku o potwierdzenie zidentyfikowania podmiotów z terytorium państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Formularz ten nie jest obligatoryjny, jednak z pewnością z uwagi na to, że zawiera wszelkie informacje niezbędne do jednoznacznego zidentyfikowania danego kontrahenta, znacznie ułatwia sporządzenie takiego wniosku.

Utrata statusu VAT UE kontrahenta

Potwierdzenia, czy kontrahent jest zarejestrowanym podatnikiem VAT UE, należy dokonywać na dzień powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie zaś z art. 20 ust. 1 ustawy o VAT, w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy, z zastrzeżeniem ust. 4 oraz art. 20a.

Warto jednak wiedzieć, że może zdarzyć się sytuacja, gdy na chwilę, w której podatnik dokonywał weryfikacji, jego kontrahent figurował w ewidencjach jako zarejestrowany podatnik VAT UE, natomiast utracił ten status ze skutkiem na dzień wcześniejszy niż dokonana weryfikacja oraz dzień powstania obowiązku podatkowego. Pojawia się wówczas pytanie: jak w takim razie kształtuje się sytuacja sprzedawcy?

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości a utrata statusu podatnika VAT UE

Taki właśnie przypadek był przedmiotem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 6 września 2012 r. w sprawie C-273/11 Mecsek-Gabona Kft przeciwko Nemzeti Adó-és Vámhivatal Dél-dunántúli Regionális Adó Főigazgatósága (źródło: www.curia.europa.eu).

Jak wynika ze stanu faktycznego analizowanego orzeczenia, spółka węgierska 4 września 2009 r. wystawiła dwie faktury dla spółki mającej siedzibę we Włoszech, których przedmiotem była sprzedaż towaru, w celu dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej towarów zwolnionej z VAT.

W sprawie istotne jest to, że sprzedawca sprawdził dane nabywcy w rejestrze podatników 7 września 2009 r. i na ten dzień spółka włoska figurowała w tym rejestrze jako podatnik VAT, natomiast w toku weryfikacji transakcji przez organy podatkowe okazało się, że spółki włoskiej nie można było odnaleźć, a pod zgłoszonym adresem znajdował się dom prywatny. W dniu 14 stycznia 2010 r. włoski numer identyfikacyjny VAT tej spółki został wykreślony z rejestru z mocą wsteczną od 17 kwietnia 2009 r.

Jedno z pytań węgierskiego sądu krajowego dotyczyło tego, czy „zwolnienie dostawy wewnątrzwspólnotowej w rozumieniu art. 138 ust. 1 dyrektywy 2006/112 może zostać odmówione sprzedawcy na tej podstawie, że administracja skarbowa innego państwa członkowskiego wykreśliła numer identyfikacyjny VAT kupującego, przy czym choć wykreślenia tego dokonano w okresie późniejszym w stosunku do dostawy towaru, to jednak miało ono skutek retroaktywny od daty wcześniejszej w stosunku do tejże dostawy”.

Trybunał Sprawiedliwości w uzasadnieniu potwierdził, że:

W niniejszej sprawie nie ulega kwestii, że numer identyfikacyjny VAT kupującego był ważny w chwili dokonywania czynności, ale kilka miesięcy po niej został wykreślony z mocą wsteczną z rejestru podatników przez władze włoskie.

i orzekł w związku z tym, że:

Zwolnienie dostawy wewnątrzwspólnotowej w rozumieniu art. 138 ust. 1 dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2010/88, nie może zostać odmówione sprzedawcy z tego tylko powodu, że administracja skarbowa innego państwa członkowskiego wykreśliła numer identyfikacyjny VAT kupującego, przy czym choć wykreślenia tego dokonano po dostawie towaru, miało ono skutek wsteczny od dnia wcześniejszego w stosunku do tej dostawy.

Wyrok TS a sytuacja prawna polskiego podatnika

Orzeczenie to zostało wydane w trybie prejudycjalnym. Wniosek o wydanie takiego orzeczenia może do Trybunału Sprawiedliwości skierować każdy sąd krajowy państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w sytuacji gdy uzna, że orzeczenie w przedmiocie wykładni albo ważności aktu prawa Unii Europejskiej jest niezbędne do wydania przez niego wyroku.

Wskazać należy, że wykładnia przepisu prawa unijnego, dokonana przez Trybunał Sprawiedliwości, wiąże wszystkie sądy państw członkowskich Unii Europejskiej. W konsekwencji orzeczenie to ma wpływ również na sytuację polskiego podatnika. Zostało ono przywołane m.in. przez dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 10 stycznia 2013 r. (sygn. IPPP3/443-601/12-5/KT). Interpretacja ta została wydana na skutek uwzględnienia skargi podatnika na wcześniej wydaną interpretację z 7 września 2012 r. (sygn. IPPP3/443-601/12-2/KT). Ostatecznie dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie przyznał rację podatnikowi i uznał, że:

(...) w sytuacji, gdy ze strony dokonującego dostawy spełnione zostaną wszystkie warunki, o których mowa w ww. przepisach art. 42 ust. 1 oraz art. 13 ust. 2 pkt 1 i ust. 6, w tym na wystawionej fakturze Spółka wskaże właściwy i ważny numer identyfikacji VAT nabywcy zagranicznego nadany mu przez państwo członkowskie UE, co zostanie potwierdzone przez Biuro Wymiany Informacji Podatkowej lub za pośrednictwem strony internetowej VIES na dzień dokonania tej dostawy, wówczas Spółka będzie miała prawo do zastosowania stawki podatku VAT 0% przewidzianej dla takich transakcji, zgodnie z obowiązującymi w kraju przepisami ustawy o podatku od towarów i usług.

Organ podatkowy podkreślił, że interpretacja odnosi się do sytuacji, gdy:

(...) po dokonaniu wysyłki towaru na rzecz kontrahenta zagranicznego, dla którego Spółka uzyskała potwierdzenie przez Biuro Wymiany Informacji (lub za pośrednictwem strony internetowej systemu VIES), że wskazany przez niego numer identyfikacji VAT jest właściwy oraz ważny na dzień dokonania wysyłki, okaże się, że numer ten nie był w tym dniu numerem ważnym z powodu „wstecznego” wykreślenia tego kontrahenta z rejestru podatników podatku od wartości dodanej w innym państwie członkowskim.

Izabela Rutkowska