Wadliwe lub nierzetelne prowadzenie księgi jako przestępstwo skarbowe

W przypadku nieprawidłowego prowadzenia ksiąg podatkowych podatnikowi grożą nie tylko konsekwencje wzakresie rozliczeń podatkowych, lecz także grzywna karna.

Nierzetelność i wadliwość księgi

Przy nieprawidłowym prowadzeniu księgi podatkowej należy wyróżnić dwa przypadki.

Pierwszy to nierzetelne prowadzenie ksiąg, polegające na niezgodności ksiąg z rzeczywistymi zdarzeniami gospodarczymi. Księga jest więc nierzetelna w trzech możliwych sytuacjach:

1. zawiera wpis o zdarzeniu, które nie zaistniało (np. wpis na podstawie pustej faktury),
2. nie zawiera wpisu o zdarzeniu, które zaistniało (np. nieujawnienie części obrotu),
3. podaje wielkości inne niż zaistniałe w rzeczywistym zdarzeniu (np. zaniżenie obrotu).

Drugą sytuacją jest wadliwe prowadzenie księgi, polegające na niezgodności księgi z przepisami dotyczącymi rachunkowości. Zakładamy tu, że księga odzwierciedla rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, ale ujmuje je wbrew zasadom wynikającym z ustawy o rachunkowości (w przypadku księgi rachunkowej) albo z rozporządzenia w sprawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów (w przypadku podatników prowadzących tę księgę).

Powyższe definicje wynikają z art. 193 § 2 i 3 Ordynacji podatkowej (ustawa z 29 sierpnia 1997 r.; tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm., dalej: O.p.) oraz z art. 53 § 22 i 23 Kodeksu karnego skarbowego (ustawa z 10 września 1999 r.; tekst. jedn. Dz. U. z 2007 r., nr 111, poz. 765, z późn. zm., dalej: K.k.s.).

Konsekwencje podatkowe

Nierzetelność albo wadliwość księgi prowadzi do nieuznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym. Stanowi o tym art. 193 O.p.

W konsekwencji organ dokonuje oszacowania podstawy opodatkowania, stosując art. 23 O.p. i wybierając jedną z metod oszacowania określoną w tym przepisie. W typowej sytuacji podstawa opodatkowania ustalona w ten sposób jest większa od wykazanej uprzednio przez podatnika. Musi on więc dopłacić różnicę w wysokości podatku wraz z odset...