W jakim terminie pracownik powinien wykorzystać zaległy urlop na żądanie?

Niewykorzystany w roku kalendarzowym urlop wypoczynkowy powinien zostać udzielony pracownikowi do końca września kolejnego roku. Zgodnie z opinią PIP nie dotyczy to dni urlopu na żądanie. Uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika w danym roku, nie przechodzi na rok następny. 

Z przysługującej pracownikowi rocznej puli dni urlopowych – 20 lub 26 – wyodrębniono 4 dni. Są one traktowane szczególnie w kontekście decyzji o skorzystaniu z urlopu. Tworzą tzw. urlop na żądanie.

Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia na żądanie pracownika nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym, w terminie wskazanym przez pracownika. Charakter tej części urlopu powoduje, że te 4 dni nie są ani ujmowane w planach urlopów ani też udzielane po uzgodnieniu stron.

Urlop na żądanie tylko w jednym roku

Jeśli pracownik nie skorzysta z możliwości domagania się wolnego w ten sposób, niewykorzystane z końcem roku dni urlopu na żądanie tracą swój szczególny charakter i stają się dniami zaległego urlopu (niewykorzystanego w zakończonym roku kalendarzowym). Urlop na żądanie nie podlega bowiem kumulacji. W kolejnym roku pracownik ma prawo znowu do 4 dni udzielanych w terminie – praktycznie – narzucanym pracodawcy.

Stanowisko PIP

Istotną opinię odnośnie niewykorzystania do końca roku puli dni urlopu na żądanie wyraziła już kilka lat temu Państwowa Inspekcja Pracy i nadal konsekwentnie ją prezentuje (www.pip.gov.pl):

W myśl przepisów prawa pracy obowiązkiem pracodawcy jest udzielanie pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on do niego prawo (art. 152 Kodeksu pracy). Odstępstwa od tej zasady dopuszczalne są tylko wyjątkowo i są ściśle określone w przepisach. Urlop wypoczynkowy udzielany pracownikowi w terminie późniejszym niż rok kalendarzowy, w którym pracownik nabył do niego prawo – jest urlopem zaległym. Granicą czasową udzielenia urlopu zaległego – zgodnie z przepisem art. 168 Kodeksu pracy jest 30 września następnego roku kalendarzowego, niezależnie od tego, czy przyczyny powodujące to przesunięcie leżą po stronie pracodawcy czy pracownika.

Omawiany obowiązek nie dotyczy udzielanych 4 dni urlopu na żądanie pracownika. Uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika w danym roku, nie przechodzi na rok następny. Zatem nieudzielanie pozostawionych poza inicjatywą pracodawcy i planem urlopów oraz porozumieniem w sprawie terminu wykorzystywania urlopu dni urlopu na żądanie, które wraz z końcem roku tracą swój specyficzny charakter, nie uważa się za naruszenie obowiązku wynikającego z art. 168.

Tak więc, przykładowo, w sytuacji kiedy pracownik uprawniony do 26 dni urlopu wypoczynkowego nie wykorzystał w 2011 roku 6 dni urlopu, w tym 4 dni urlopu na żądanie, w 2012 roku będzie miał 6 dni urlopu zaległego. Jednakże obowiązek wykorzystania zaległego urlopu do 30 września 2012 roku będzie dotyczył tylko 2 dni urlopu wypoczynkowego, gdyż pozostałe 4 dni urlopu zaległego były niewykorzystanym w 2011 roku urlopem na żądanie.

Ponadto stosownie do przepisów art. 1672 Kodeksu pracy w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługują tylko 4 dni urlopu na żądanie i w sytuacji, kiedy pracownik w roku kalendarzowym nie wykorzystał 4 dni urlopu na żądanie – 4 dni urlopu „przechodzą” na rok następny, ale już jako „normalne” dni urlopu.

W praktyce oznacza to, że nie cały urlop pozostały z roku poprzedniego musi zostać udzielony pracownikowi do 30 września roku kolejnego.

Przykład: 
Pracownik był w 2019 r. przez 10 dni roboczych na urlopie, potem skorzystał jeszcze łącznie z 6 dni urlopu w ustalonych w planie urlopów terminach. 20 listopada rano zadzwonił do pracodawcy i poinformował go, że musi uzyskać 2 dni wolne, korzystając z urlopu na żądanie. Ze względu na staż pracy pracownikowi przysługuje 26 dni urlopu rocznie.

Osoba ta skorzystała w 2019 r. łącznie z 18 dni urlopu, z czego 2 były urlopem na żądanie. Z końcem roku pozostanie niewykorzystanych 8 dni urlopu. 6 z nich musi zostać udzielone do końca września 2020 r., zaś 2 dni mogą być udzielone do końca 2020 r.

W literaturze prawa pracy występują wprawdzie głosy kwestionujące takie podejście (np. K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem, 2012), ale zasadniczo przyjmuje się je.

Przykładowo, sformułowanie użyte w art. 168 Kodeksu pracy in fine jest różnie interpretowane. Uważa się, że na podstawie tego przepisu pracownik może wykorzystać zaległy urlop na żądanie w terminie następującym po pierwszym kwartale kolejnego roku (obecnie: po 30 września), z tym że termin udzielenia tego urlopu ustalany jest po porozumieniu z pracodawcą. Przyjmuje się także, że przepis ten oznacza, że urlop na żądanie w razie jego niewykorzystania w roku, w którym się należał, z dniem 1 stycznia kolejnego roku staje się zwykłym, zaległym urlopem wypoczynkowym, który powinien być wykorzystany do końca pierwszego kwartału roku następnego (obecnie: do końca września).

Zdecydowanie największą popularnością cieszy się pierwszy z przedstawionych tu poglądów, zgodnie z którym zastrzeżenie zawarte w art. 168 K.p. oznacza, że niewykorzystany urlop na żądanie staje się w kolejnym roku kalendarzowym „zwykłym” urlopem, którego wykorzystanie na ogólnych zasadach może nastąpić również po upływie terminu wskazanego przez art. 168 K.p. (A. Kosut [w:] K.W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz, 2012).

Redakcja podatki.biz

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...