Vatowiec otrzymuje w darowiźnie przedsiębiorstwo

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego umowa darowizny polega na tym, iż darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Czynność darczyńcy uznać można za noszącą cechy tego rodzaju działania o ile są w niej znamiona zobowiązania, a więc zostanie złożone oświadczenie o przekazaniu darowizny a z drugiej strony obdarowany składa oświadczenie o jej przyjęciu. Elementem koniecznym do uznania świadczenia za darowiznę jest brak odpłatności świadczenia. A jest ono nieodpłatne gdy obdarowany nie daje nic w zamian za przysporzenie oraz nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia na rzecz darczyńcy w przyszłości. Cel darowizny to wyłącznie chęć dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz drugiej strony.

Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług oznacza sprzedaż, której istotą w przypadku towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel.

W myśl natomiast art. 6 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jej przepisów nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Zbycie ma znaczenie bliskie pojęciu dostawa. Obejmuje ono zatem czynności przenoszące prawo do rozporządzania przedmiotem jak właściciel. Mogą być nimi np. sprzedaż, zamiana, darowizna.

Definicja pojęcia przedsiębiorstwo nie znajduje się w ustawie o VAT. Należy sięgnąć do art. 551 KC. Przepis ten mówi, iż przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników materialnych i niematerialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności obejmuje ono:

  • nazwę,
  • własność nieruchomości lub ruchomości,
  • prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości oraz prawa do korzystania z nich wynikające z innych stosunków prawnych,
  • wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
  • koncesje, licencje i zezwolenia,
  • patenty i inne prawa własności przemysłowej,
  • majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
  • tajemnice przedsiębiorstwa,
  • księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo, zgodnie z art. 552 KC, obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej lub z przepisów szczególnych.

Z definicji powyższej wynika, że przedsiębiorstwo stanowi zespół składników materialnych i niematerialnych będących ze sobą w relacjach, dzięki którym jest on zdolny do realizacji działalności gospodarczej. Ponadto, aby zbycie przedsiębiorstwa mogło znajdować się poza działaniem regulacji ustawy o VAT musi ono stanowić taki sam zdolny do prowadzenia działalności gospodarczej zespół składników majątkowych i niemajątkowych, tak przed dokonaniem tej czynności jak i po jej zrealizowaniu. O tym czy miało miejsce zbycie przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co z kolei związane jest z koniecznością właściwego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Takie uregulowanie ustawy o VAT zgodne jest z dyspozycją art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE RADY z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347/1).
Konsekwencją dokonania darowizny przedsiębiorstwa po stronie darczyńcy nie będzie obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego, który związany jest z nabytymi uprzednio i wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa środkami trwałymi. Skoro przedmiot darowizny stanowi przedsiębiorstwo pojmowane zgodnie z definicją art. 551 KC czynność ta jako wyłączona spod zakresu przedmiotowego ustawy o VAT nie będzie mu podlegała. W rezultacie darczyńca nie będzie zobowiązany do skorygowania odliczonego podatku.

Przykład 1
Przedsiębiorca w 2012 roku nabył do swego przedsiębiorstwa nieruchomość o wartości 500 000 zł, odliczony VAT wyniósł więc 115 000 zł i został odliczony. Zakup znalazł się w ewidencji środków trwałych jako wykorzystywany do działalności gospodarczej. Po kilku latach przedsiębiorca dokonał darowizny przedsiębiorstwa, w którego skład wchodziła owa nieruchomość. Ponieważ transakcja ta nie podlegała VAT, darczyńca nie miał obowiązku dokonania korekty odliczonego przy zakupie tej nieruchomości podatku.

Obowiązek ewentualnej korekty podatku naliczonego od zakupionych składników majątkowych a wchodzących w skład przedsiębiorstwa w myśl art. 91 ust. 1-8 ustawy o VAT obciążać będzie obdarowanego. Na takim stanowisku stoi orzecznictwo, które jednolicie opowiada się za tym, iż obowiązek ewentualnej korekty podatku naliczonego zostanie przeniesiony na otrzymującego przedsiębiorstwo. Przykładem może być wyrok WSA w Warszawie z 26 września 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 604/13.

Zgodnie z brzmieniem art. 91 ust. 1 ustawy o VAT po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, ma on obowiązek dokonać korekty odliczonego podatku. Darczyńca nie jest zobowiązany do dokonania korekty odliczonego przy nabyciu darowanych towarów i środków trwałych a wchodzących w skład przedsiębiorstwa VAT. Nie dokonuje też jednorazowej korekty podatku, tak jak to następuje w przypadku nieopodatkowanego VAT zbycia pojedynczego składnika majątku.

Zagadnienie obowiązku skorygowania podatku naliczonego od wcześniej nabytych towarów lub środków trwałych wykorzystywanych przez podatnika do wykonywania czynności opodatkowanych, które stały się następnie zbyte w składzie przedsiębiorstwa uregulowane zostało w art. 91 ust. 9 powołanej ustawy. Zgodnie z jego brzmieniem w przypadku takiej transakcji korekta staje się obowiązkiem nabywcy przedsiębiorstwa.

Przykład 2
Obdarowany ma zamiar sprzedać nieruchomość, o której mowa w pierwszym przykładzie. Ponieważ do tej sprzedaży znajdzie zastosowanie jedno ze zwolnień przewidzianych w ustawie o VAT podatek należny z tego tytuł nie będzie odprowadzony. W konsekwencji obdarowany będzie miał obowiązek dokonania korekty VAT odliczonego przez darczyńcę. Będzie ona dokonana w następującej proporcji: liczba miesięcy, w których nieruchomość służyła czynnościom opodatkowanym (od momentu zakupu do chwili dokonania darowizny) do łącznego okresu objętego korektą czyli 10 lat (120 miesięcy).

Pomimo, iż obowiązek korekty w zakresie podatku naliczonego w przypadku darowizny obciąża obdarowanego powinność ta nie jest bezwzględna. Jeżeli bowiem obdarowany przy pomocy przekazanego mu w drodze darowizny przedsiębiorstwa prowadzi wyłącznie działalność opodatkowaną nie jest zobligowany do dokonywania korekty, o której mowa w art. 91 ust. 9 ustawy o VAT. Gdy darczyńca wykonuje jedynie czynności opodatkowane a nabywca deklaruje kontynuowanie tej działalności (wyłącznie opodatkowanej) obdarowany nie będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...