VAT w umowach zawartych pod warunkiem

Zgodnie z art. 89 Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek). Do tych wyjątków, np. zgodnie z art. 157 § 1 KC, należy przeniesienie własności nieruchomości, które nie może nastąpić pod warunkiem.

Warunkiem jest określone w treści czynności prawnej zastrzeżenie uzależniające powstanie lub ustanie jej skutków od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Istnieją warunki zawieszające i rozwiązujące. W przypadku ziszczenia się warunku zawieszającego następuje skutek czynności prawnej. Gdy natomiast ziści się warunek rozwiązujący skutki czynności prawnej ustają. Warunek nie może być niemożliwy do spełnienia. W przypadku gdy warunek zawieszający jest niemożliwy do spełnienia, sprzeczny z ustawą lub zasadami współżycia społecznego wówczas czynność prawna jest nieważna. Jeżeli zaś niezgodny z prawem jest warunek rozwiązujący jest on uznany za niezastrzeżony.

W praktyce obrotu gospodarczego zawieranie umów pod warunkiem jest na porządku dziennym. Najczęściej spotykana umowa – umowa sprzedaży – zyskała dla swej odmiany warunkowej odrębną regulację w Kodeksie cywilnym. Jest to art. 592 KC regulujący sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego. Jest ona zawarta pod warunkiem zawieszającym polegającym na tym, iż kupujący uzna jej przedmiot za dobry. To bardzo wygodny sposób zakupu gdyż potencjalny nabywca może się z towarem dokładnie zapoznać i przekonać czy spełnia on jego oczekiwania i nie ryzykuje zakupu, który by go nie zadowolił. W chwili dokonania sprzedaży tego rodzaju nie dochodzi do przeniesienia własności jak w bezwarunkowej umowie sprzedaży. Towar pozostaje własnością sprzedawcy do chwili spełnienia warunku. Przejście prawa własności następuje dopiero w chwili gdy nabywca uzna towar za dobry.

Sprzedaż rzeczy na próbę też podlega VAT

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Za tego rodzaju dostawę – w myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy – uznaje się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Tak samo dostawa towarów zdefiniowana została w art. 14 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE RADY z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347/1). Dysponowanie jak właściciel nie oznacza prawnej możliwości rozporządzania rzeczą, chodzi o praktyczną możliwość władania nią. Rozporządzanie towarem jak właściciel oznacza sprawowanie nad nim władztwa ekonomicznego. Pojęcie to wyjaśnił m.in. w wyroku C-320/88 z 8 lutego 1990 r. Staatssecretaris van Financiën v. Shiping and Forwarding Enterprise Safe BV Trybunał Sprawiedliwości UE. Trybunał wskazał w nim, że dostawa towarów nie ogranicza się do zbycia prawa własności rzeczy.

W sytuacji przejścia własności ekonomicznej następuje dostawa towaru w rozumieniu art. 5 ustawy o VAT. Przejście własności ekonomicznej nie musi wiązać się z przejściem własności w sensie prawnym. W transakcji sprzedaży pod warunkiem zawieszającym, np. umowie sprzedaży na próbę, towar zostaje oddany do dyspozycji nabywcy bez przenoszenia prawa własności. Przeniesione zostaje natomiast faktyczne, jak i ekonomiczne, władanie rzeczą, to zaś sprawia, iż na gruncie powołanego przepisu ustawy VAT ma miejsce dostawa towaru. Tak więc moment jego wydania stanowi jednocześnie moment powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Przeniesienie takie powinno zostać udokumentowane fakturą VAT. Nabywca będzie miał pełne prawo do odliczenia podatku zawartego w takim dokumencie w terminach przewidzianych w ustawie o VAT.

Z konstrukcji umowy sprzedaży na próbę wynika, iż nabywca płaci sprzedawcy cenę rzeczy w zamian otrzymując ją do dyspozycji. W sytuacji, gdy nie spełniła ona oczekiwań nabywcy zwraca on cenę nabywcy. Konieczne więc będzie udokumentowanie takiego faktu fakturą korygującą. Sprzedawca będzie miał też oczywiście prawo do obniżenia podstawy opodatkowania za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał potwierdzenie odbioru faktury korygującej przez nabywcę. Zwrot całej ceny oznaczać będzie, że nabywca przez okres od dnia oddania towaru do rozporządzania do momentu jej zwrotu korzystał nieodpłatnie z rzeczy należącej do majątku sprzedawcy.

Wynagrodzenie z tytułu kosztów zużycia rzeczy

W świetle art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT jeżeli używanie towaru w ramach sprzedaży na próbę dotyczyć będzie rzeczy wykorzystywanej do celów działalności gospodarczej podatnika tego rodzaju nieodpłatne używanie nie stanowi przedmiotu opodatkowania VAT. Możliwa jest też sytuacja gdy sprzedający potrąci sobie ze zwracanej ceny określoną w umowie kwotę tytułem zużycia rzeczy. W takim przypadku różnicę, która wystąpi pomiędzy ceną zapłaconą a zwróconą uznać należy za wynagrodzenie z tytułu kosztów zużycia rzeczy. Pojawia się zatem wynagrodzenie z tytułu odpłatnego świadczenia usługi, którą należy zdefiniować jako usługę użyczenia. Stanowisko takie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 11 sierpnia 2011 r., sygn. IPPP2/443-506/11-4/MM.

Przykład
Podatnik VAT zawarł umowę, na której podstawie przed podjęciem decyzji o zakupie otrzymał do przetestowania na okres 30 dni samochód, którego cena sprzedaży wynosiła 100 000 zł. Podatnik cenę uiścił. Strony uzgodniły, że w razie niedojścia do zakupu (niespełnienia warunku zawieszającego) sprzedawcy należne jest wynagrodzenie w wysokości 0,5% ceny pojazdu za każdy dzień użytkowania. Po 30 dniach podatnik samochód zwrócił nabywcy. Ten zaś potrącił z ceny pojazdu 15 000 zł a resztę zwrócił podatnikowi. Kwota 15 000 zł jako wynagrodzenie za usługę będzie opodatkowana VAT.

Umowa sprzedaży z zastrzeżeniem własności

Innym rodzajem umowy warunkowej jest określona w art. 589 KC umowa sprzedaży z zastrzeżeniem własności. Jeżeli sprzedawca zastrzegł w sobie własność rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności nastąpiło pod warunkiem zawieszającym. Warunkiem tym jest zapłata przez kupującego całości ceny. Zastrzeżenie własności często jest związane z ze sprzedażą na raty.

W takim przypadku do dostawy towaru na gruncie VAT dochodzi już w momencie jego wydania nabywcy, które to zdarzenie należy udokumentować fakturą VAT. Podstawę opodatkowania stanowić będzie cała cena netto należna od nabywcy. Trzeba zwrócić uwagę, że ponieważ obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towaru odliczenie VAT z faktury zakupowej uwarunkowane jest wystawieniem faktury.

Orzecznictwo administracyjne – podobnie jak ETS – uznało konstrukcję tzw. władztwa ekonomicznego za kluczową dla określenia przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Przykładem może być wyrok WSA w Rzeszowie z 11 sierpnia 2009 r., sygn. akt I SA/Rz 511/09, w którym uznano że przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel wiąże się z wydaniem towaru przez dostawcę, bowiem bez wydania towaru dostawa nie zostanie wykonana.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...