03.10.2019

W najczęsciej występującym przypadku (czyli nabyciu w drodze kupna) wartością początkową samochodu jest cena nabycia. A ceną nabycia jest kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania samochodu do używania - w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych (jeśli taki przypadek wystąpi), opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji.

Cenę nabycia pomniejszamy o VAT, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami VAT nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony bądź zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT. W razie importu cena nabycia obejmuje również cło i podatek akcyzowy.

Zauważmy, że w przypadku zakupu samochodu na kredyt lub nabycia w drodze tzw. leasingu finansowego wszelkie opłaty związane z finansowaniem, poniesione do dnia oddania samochodu do użytkowania, zwiększą jego wartość początkową – i nie będą mogły być zaliczone bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli np. ponosimy koszt prowizji od udzielonego kredytu i prowizja ta zostanie nam potrącona z przekazanego kredytu, czyli zostanie zapłacona przed faktycznym oddaniem samochodu do użytkowania – wartość tej prowizji powinna zwiększyć wartość początkową. Podobnie będzie z opłatą wstępną przy leasingu finansowym.

Dodatkowo wartość początkową samochodu powinniśmy zwiększyć o wszelkie opłaty związane z rejestracją, za tablice, znaki legalizacyjne itp.

Podatnicy mają wątpliwości, jak należy traktować opłaty za ubezpieczenie. Dopuszczenie do ruchu samochodu wymaga przecież zapłaty ubezpieczeń obowiązkowych. W tej kwestii wypowiadały się już organy podatkowe, twierdząc, że wydatki poniesione na ubezpieczenie samochodu (AC, OC, NW) nie są zaliczane do wartości początkowej nabytego samochodu i stanowią bezpośrednio koszty uzyskania przychodów (z ograniczeniami dotyczącymi samochodów osobowych, związanymi z przekroczeniem limitu wartości samochodu w wysokości 150 000 zł).

Wytworzenie we własnym zakresie

W razie wytworzenia środka trwałego we własnym zakresie wartość początkową stanowi koszt wytworzenia. Jest to przypadek, który najczęsciej występuje w przypadku konstrukcji pojazdów przeznaczonych do celów specjalnych, a za koszt wytworzenia uważa się wtedy wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Do kosztu wytworzenia nie zalicza się:

• kosztów ogólnych zarządu,

• kosztów sprzedaży,

• pozostałych kosztów operacyjnych,

• kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Zgodnie z przepisem ustawy o PIT do kosztów wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci.

Spadek, darowizna lub inny nieodpłatny sposób nabycia

W przypadku nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość początkową stanowi wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określają ją w niższej wartości.

Nabycie w postaci wkładu niepieniężnego (aportu)

W razie nabycia w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) wniesionego do:

1. spółki niebędącej osobą prawną:
   1. wartość początkową, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne - jeżeli przedmiot wkładu był amortyzowany,
   2. wydatki poniesione na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie - jeżeli przedmiot wkładu nie był amortyzowany,
      
      Ważne. Przepis lit. a i b stosuje się odpowiednio w przypadku składnika majątku wnoszonego w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) do spółki niebędącej osobą prawną przez wspólnika, który składnik ten otrzymał w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki.
   3. wartość określoną zgodnie z art. 19 ustawy o PIT (odpowiednio art. 14 ustawy o CIT), tj. wartość wyrażona w cenie określonej w umowie - jeżeli ustalenie wydatków na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu przez wspólnika wnoszącego wkład, będącego osobą fizyczną, jest niemożliwe i przedmiot wkładu nie był wykorzystywany przez wnoszącego wkład w prowadzonej działalności gospodarczej, z wyłączeniem wartości niematerialnych i prawnych wytworzonych przez wspólnika we własnym zakresie;
2. spółki albo spółdzielni - ustaloną przez podatnika na dzień wniesienia wkładu wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej (ustawa o CIT);

W razie przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową:

1. wartość początkową, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne,
2. wartość poniesionych wydatków na nabycie albo wytworzenie składników majątku, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie - jeżeli rzeczy te lub prawa nie były amortyzowane

Ulepszenie

Często – szczególnie w przypadku samochodów ciężarowych – będziemy dokonywali różnego rodzaju ulepszeń, które zwiększą wartość środka trwałego. Jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu, wartość początkową powiększa się o sumę wydatków poniesionych na ten cel, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10 000 zł.

Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

Ustalenie wartości początkowej samochodu na podstawie opinii biegłego

Tylko w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest ustalenie wartości początkowej na podstawie opinii biegłego.

Dotyczy to między innymi sytuacji, gdy samochód został wykonany sposobem gospodarczym lub w zakładzie podatnika i ustalenie kosztów wytworzenia nie było możliwe na podstawie kosztów wytworzenia. Biegły będzie również niezbędny, gdy podatnik wprowadza do działalności gospodarczej samochód wytworzony uprzednio na własne potrzeby i nie dokumentował ponoszonych na ten cel wydatków.

Redakcja podatki.biz