Usługi budowlane i budowlano-montażowe a VAT i podatek dochodowy

Przepisy ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT) nie zawierają definicji usług budowlanych i budowlano-montażowych. W tym zakresie należy więc odwołać się do przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.). I tak, zgodnie z art. 3 pkt 6, 7 i 8 tej ustawy:

 

  • budowa – to wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, nadbudowa obiektu budowlanego,
  • roboty budowlane – to budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego,
  • remont – to wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych, innych niż użyto w stanie pierwotnym.

I. Podatek od towarów i usług

1. Utrata znaczenia protokołu odbioru prac

Do 31 grudnia 2013 r. w przypadku świadczenia usług budowlanych i budowlano-montażowych obowiązek podatkowy powstawał z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi. Była to jasna zasada, obowiązująca zarówno wtedy, gdy usługi były wykonywane na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, jak i na rzecz przedsiębiorców. Powszechnie stosowane protokoły odbioru prac były uznawane przez organy podatkowe jako dokumenty potwierdzające zakończenie prac, a co za tym idzie – wyznaczające dzień wykonania usługi.

Jako przykład warto przypomnieć interpretację indywidualną dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 18 marca 2013 r., sygn. IBPP2/443-1253/12/WN, a w której organ podatkowy stwierdził, że:

(...) nie powstał obowiązek podatkowy, bowiem nie został podpisany protokół odbioru potwierdzający wykonanie robót, stanowiący podstawę wystawienia faktury, ani nie dokonano zapłaty za wykonanie usług budowlanych.

Trzeba również podkreślić, że w ustawie o VAT do 31 grudnia 2013 r. znajdował się art. 19 ust. 14, który odnosił się do usług budowlanych i budowlano-montażowych przyjmowanych częściowo, których odbiór był dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.

W obecnym brzmieniu ustawy o VAT nie ma jednak żadnej podstawy do tego, aby ustalać datę wykonania usług w oparciu o te protokoły. Tak więc od 1 stycznia 2014 r. obowiązują nowe zasady rozpoznawania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych i budowlano-montażowych. Jak wynika z broszury informacyjnej pt. Zmiany w zakresie określania momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT od 1 stycznia 2014 r., dostępnej na stronach Ministerstwa Finansów:

(...) O wykonaniu usług budowlanych lub budowlano-montażowych będzie decydować faktyczne wykonanie tych usług (podkr. Min. Finansów), nie zaś przyjęcie tych usług na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych. Protokół zdawczo-odbiorczy potwierdza fakt wykonania tych usług, jednak nie przesądza o terminie i zakresie ich wykonania.

(źródło: http://www.finanse.mf.gov.pl/vat/broszury-informacyjne)

2. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w VAT w przypadku usług budowlanych i budowlano-montażowych?

Analizę tego zagadnienia należy rozpocząć od przypomnienia, że co do zasady w przypadku świadczenia usług lub dostawy towarów na rzecz przedsiębiorcy podatnik ma obowiązek wystawienia faktury. Jeśli takie transakcje są dokonywane na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej – wówczas faktura jest wystawiana jedynie na jej żądanie.

Jak wynika z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT, w razie gdy sprzedaż usług budowlanych lub budowlano-montażowych jest dokonywana na rzecz innego podatnika VAT, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze albo na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.

Aby jednak możliwe było rozpoznanie obowiązku podatkowego w dacie wystawienia faktury, musi być ona wystawiona w obowiązującym terminie. Zastosowanie znajdzie tu więc art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym fakturę w przypadku wykonania usług budowlano-montażowych należy wystawić nie później niż 30. dnia od dnia ich wykonania.

Jeżeli jednak podatnik nie wystawił faktury lub też wystawił ją po tym 30-dniowym terminie, wówczas zgodnie z art. 19a ust. 7 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury.

Na odmiennych zasadach powstaje obowiązek podatkowy w sytuacji wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych na rzecz konsumentów. Z uwagi na brak obowiązku wystawienia faktury zastosowanie znajdą zasady ogólne, tj. art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, co oznacza, że obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wykonania usługi.

Podatnik może również wystawić fakturę na nie więcej niż 30 dni przed dniem powstania obowiązku podatkowego. Nie spowoduje to jednak powstania obowiązku podatkowego.

Jak widać, mimo tych odmienności, wynikających ze statusu nabywców usług budowlanych lub budowlano-montażowych, wskazać należy jedną kwestię, która jest niezwykle istotna w obu przypadkach. Jest nią data wykonania usługi.

3. Jak ustalić datę wykonania usługi budowlano-montażowej?

Jak wyżej wspomniano, ustalenie daty powstania obowiązku uzależnione jest od daty wykonania usługi, a jednocześnie od 1 stycznia 2014 r. podatnicy nie mogą utożsamiać tej daty z datą podpisania protokołu odbioru prac.

Pojawia się więc pytanie, kiedy można uznać daną usługę za wykonaną. Wydaje się, że rozwiązaniem, które powinno być zaakceptowane przez organ podatkowy, jest przyjęcie, że datą tą będzie dzień zgłoszenia wykonania prac przez wykonawcę (zgłoszenie do odbioru), a dokładniej dzień, który wskazuje on w tym zgłoszeniu jako dzień zakończenia prac. Zwykle taka procedura jest przewidziana w umowach. Jeśli prace zostałyby przyjęte przez nabywcę usługi bez zastrzeżeń lub też trzeba byłoby dokonać niewielkich poprawek, wtedy za datę wykonania usługi należałoby przyjąć dzień wskazany przez wykonawcę.

Jeśli konieczne byłoby przeprowadzenie istotnych poprawek, których zasadności wykonawca nie kwestionuje, trudno byłoby mówić o tym, że w dniu, w którym zgłosił on prace jako gotowe do odbioru, były one rzeczywiście zakończone. Wykonawca powinien dokończyć prace i ponownie zgłosić ten fakt nabywcy usługi.

4. Zaliczki a obowiązek podatkowy w VAT

Na mocy art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Zasada ta dotyczy również usług budowlanych i budowlano-montażowych.

II. Data powstania przychodu w podatku dochodowym

Zgodnie z art. 14 ust. 1c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

  1. wystawienia faktury albo
  2. uregulowania należności.

Zastrzeżenia zawarte w tym przepisie nie mają znaczenia dla analizowanych kwestii usług budowlano-montażowych. Oznacza to, że aby określić datę powstania przychodu, należy sprawdzić, które zdarzenie wystąpiło jako pierwsze:

  • wykonanie usługi,
  • wystawienie faktury,
  • uregulowanie należności.

Przez „uregulowanie należności” należy rozumieć definitywne dokonanie zapłaty, tj. takie, które nie ma charakteru zaliczki. Zaliczek na poczet usług, które mają być wykonane w następnych okresach rozliczeniowych, nie zalicza się bowiem do przychodów z działalności gospodarczej.

Izabela Rutkowska

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...