Usługa wykonana w Polsce dla unijnego usługodawcy

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepis ten wyraża zasadę terytorialności. W myśl tej reguły opodatkowane VAT jest m.in. wykonywanie usług, gdy miejsce świadczenia stanowi terytorium kraju a więc Rzeczypospolitej Polskiej. Wynika z tego, że dla ustalenia czy usługa będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce należy określić miejsce, w którym następuje jej świadczenie.

Na to jak istotnym i złożonym zagadnieniem jest ustalenie miejsca świadczenia usług wskazuje fakt, iż ustawodawca poświęcił temu problemowi odrębny rozdział w ustawie o VAT. W myśl generalnej zasady ustalania miejsca opodatkowania usług świadczonych na rzecz podatników, wyrażonej w art. 28 b ustawy o VAT jest nim miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Zatem usługa taka podlega opodatkowaniu w kraju nabywcy. Tak więc jeżeli polski podatnik VAT, np. ze Słubic, wykonuje przegląd samochodu będącego własnością niemieckiej firmy z Frankfurtu nad Odrą w swoim warsztacie w Słubicach, dla celów VAT miejscem wykonania tego rodzaju usługi jest siedziba nabywcy. Podatek z tego tytułu jest więc zobowiązany rozliczyć niemiecki nabywca.

Zasada ta doznaje jednak licznych wyjątków:

1. Usługi związane z nieruchomościami, w tym usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usługi przygotowania i koordynowania prac budowlanych. Tu miejscem świadczenia jest miejsce położenia nieruchomości. Jeżeli zatem usługa świadczona jest na rzecz kontrahenta unijnego na nieruchomości stanowiącej jego własność a położona jest ona w Polsce tu też będzie podlegała opodatkowaniu. Potwierdził to w interpretacji indywidualnej 0112-KDIL1-3.4012.119.2018.1.KM z 11 kwietnia 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
2. Usługi transportu pasażerów. Miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Jeżeli więc vatowiec dysponujący odpowiednim parkiem pojazdów, na rzecz przewoźnika na trasie Poznań - Berlin, który ma siedzibę w innym państwie unijnym dokonuje przewozu pasażerów rozlicza się z on VAT w Polsce z tytułu ilości kilometrów przejechanych w Polsce. Tutaj bowiem wykonał część świadczenia podlegającego temu podatkowi na zasadzie terytorialności na terytorium RP.
3. Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy. Miejscem świadczenia jest miejsce faktycznego odbywania się imprezy. Usługa taka będzie wykonana w Polsce (tak faktycznie jak i podatkowo) gdy np. Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. sprzedaje bilety na Poznań Motor Show zarówno dla kontrahentów z państw UE jak i polskich podatników VAT.
4. Usługi restauracyjne i cateringowe opodatkowane są w miejscu ich faktycznego wykonania. Jeżeli zatem polski podatnik zrealizował tego typu usługę na terytorium Polski dla podatnika z innego państwa unijnego, to na obszarze Polski rozliczany jest VAT z tego tytułu. Gdy usługi zostają wykonane na pokładzie polskiego statku, statku powietrznego lub w pociągu podczas przewozu pasażerów na obszarze Unii, za miejsce wykonania usługi uznaje się miejsce rozpoczęcia transportu. Miejsce ich opodatkowania wnikające z miejsca formalnego wykonania znajduje się w Polsce jedynie gdy transport tymi środkami lokomocji zaczyna się na terytorium Polski np. w samolocie LOT-u lecącego z Warszawy do Sztokholmu.
5. Usługi krótkotrwałego wynajmu środków transportu. Miejscem świadczenia jest miejsce faktycznego oddania środka transportu do dyspozycji usługobiorcy. Np. firma holenderska wynajmuje dla jej właściciela udającego się do Krakowa z Amsterdamu w celach biznesowych, samochód, który czeka na niego na warszawskim lotnisku. Formalności związane z wynajmem załatwiane były w Holandii. Jednak pojazd oddany zostanie do dyspozycji na Okęciu , zatem miejscem świadczenia i opodatkowania usługi będzie Polska.
6. Usługi turystyki. Miejscem świadczenia usługi jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności. Usługa turystyczna będzie więc opodatkowana na terytorium Polski gdy firma turystyczna z siedzibą w Polsce organizuje wycieczkę po Polsce dla podatnika z państwa unijnego.

Zgodnie z art. 28 c ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikiem (osób prywatnych), jest siedziba usługodawcy, odwrotnie niż przy usługach na rzecz firm. A zatem jeżeli podany we wcześniejszym przykładzie przedsiębiorca ze Słubic dokonuje przeglądu samochodu p.Hansa Müllera mieszkającego we Frankfurcie nad Odrą, to polski vatowiec rozliczy VAT z tego tytułu.

Tutaj również ustawodawca przewidział wyjątki dla:

• usług pośrednictwa,
• usług związanych z nieruchomościami,
• usług transportu towarów i pasażerów,
• usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na nie,
• usług elektronicznych,
• usług telekomunikacyjnych i nadawczych,
• usług turystyki.

Jeżeli vatowiec zamierza świadczyć usługi na rzecz kontrahentów z innego państwa unijnego ma on obowiązek dokonać rejestracji do celów VAT UE. To, iż usługi będą fizycznie dokonywane na terytorium Polski nie ma tu znaczenia, liczy się bowiem podatkowo rozumiane świadczenie usługi. Jeżeli dokonywane jest dla kontrahenta unijnego rejestracja taka jest niezbędna. Obowiązek ten dotyczy podatników czynnych jak również zwolnionych. Rejestracja polega na wypełnieniu części C.3 zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie towarów i usług VAT-R. Vatowiec rejestrując się otrzymuje europejski NIP, który różni się od posiadanego przez niego polskiego NIP-u poprzedzeniem prefiksem identyfikującym kraj pochodzenia. Polski prefiks to PL.

Jeżeli usługa podlega opodatkowaniu w kraju unijnego nabywcy (mimo, iż fizycznie wykonano ją na terenie Polski), przedsiębiorca nie musi wykazywać VAT w Polsce. Nie zawiera więc ona informacji go dotyczących, czyli kwoty bądź stawki. Konieczny jest natomiast dopisek „odwrotne obciążenie” oraz opatrzenie NIP UE tak sprzedawcy jak nabywcy. Jeżeli usługi wykonywane są na rzecz osób prywatnych a więc miejsce opodatkowania stanowi obszar Polski, vatowiec stosuje obowiązującą stawkę VAT nie czyniąc dodatkowych adnotacji na fakturze. Zastosowanie będą miały również zasady związane z obowiązkiem podatkowym.

Adam Okonkwo