Umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem będącym przedsiębiorcą

W sytuacji jeśli umowa cywilnoprawna zawarta jest pomiędzy pracodawcą (szpitalem), a pracownikiem (np. lekarzem), który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, istotne jest, czy umowa jest jedyną umową z podmiotem leczniczym, jaką wykonuje lekarz. Może to bowiem sugerować, że działalność gospodarcza została założona jedynie w celu wykonywania pracy na rzecz swojego pracodawcy, bez ograniczeń wynikających z przepisów prawa pracy. Jednak do stwierdzenia takich okoliczności niezbędne jest dokonanie ustaleń przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w każdej indywidualnej sprawie - poinformowało MRPiPS odpowiadając na interpelację.

Interpelacja nr 23687 do ministra zdrowia w sprawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Szanowny Panie Ministrze!

Konsekwencją nowych interpretacji przepisów art. 8 ust. 2a, 4 pkt 2 lit. a i d, art. 6 ust. 1, art. 18 ust. 1a ustawy z dnia 13 października o systemie ubezpieczeń społecznych (u.s.u.s.) przez ZUS w związku z treścią uchwały Sądu Najwyższego dnia 24 kwietnia 2017 r., sygn. I UK 182/16, jest ponowne rozszerzenie definicji pracownika, a co za tym idzie rozszerzenie obowiązków płatnika na pracodawcę o podmioty, które - niezależnie od umowy o pracę - w ramach drugiego kontraktu cywilnoprawnego wykonują na rzecz pracodawcy świadczenia w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z racji wykonywanego wolnego zawodu.

Efektem ww. nowego rozumienia definicji pracownika są decyzje nakładające na pracodawców traktowanych jako płatników znacznych zobowiązań finansowych z tytułu nieodprowadzonych składek na ubezpieczenia społeczne za okresy przeprowadzanych kontroli sprzed ww. uchwały, tj. niejako z wykorzystaniem mocy wstecznej jej interpretacji.

Taka sytuacja jest sprzeczna z ideą gwarancji przewidywalności i obliczalności rozstrzygnięć podejmowanych przez organy kontrolujące i egzekwujące obciążenia publiczno-prawne, jaką winno dawać państwo adresatowi norm prawnych. Opisane działania organów rentowych, których efektem są znaczne obciążenia finansowe generowane na mocy interpretowanych wstecznie niezmienionych przepisów prawa, łamią zasadę zaufania do państwa i stosowania prawa przez jego organy. Dodatkowo taki sposób wstecznej interpretacji uchwały powoduje nierówności w traktowaniu podmiotów kontrolowanych, które wobec analogicznego stanu faktycznego ponoszą odmienne konsekwencje finansowe tylko ze względu na datę kontroli.

Warto zaznaczyć, że wspomniana uchwała Sądu Najwyższego, która w ww. sposób zmieniła podejście ZUS do interpretacji ww. przepisów u.s.u.s., dotyczyła podmiotu leczniczego działającego w formie SPZOZ-u. W związku z czym przejęcie interpretacji SN przez organy rentowe rozszerzyło obowiązki SPZOZ-u w zakresie funkcji płatnika także o sytuacje, gdy praca wykonywana na rzecz podmiotu leczniczego była realizowana przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą w ramach wolnego zawodu, najczęściej lekarzy. W związku z powyższym szpitale z dnia na dzień zostały postawione przed zagrożeniem – w razie objęcia kontrolą - często wielomilionowego zadłużenia względem ZUS, pomimo że nie miały świadomości, że działania, jakie podejmowały w celu zagwarantowania prawidłowego funkcjonowania jednostek, mogły stanowić źródło obciążeń finansowych. Do tej pory bowiem ZUS, przeprowadzając kontrole w SPZOZ-ach w ww. zakresie, nie traktował prowadzących działalność gospodarczą prywatnych praktyk lekarzy na kontraktach jak pracowników, dla których płatnikiem miałby być podmiot leczniczy.

Jest powszechnie wiadomo, że szpitale w Polsce i bez ww. generującej zagrożenie potężnym obciążeniem finansowym interpretacji ZUS są zadłużone i niedofinansowane. Nie trzeba nikomu przypominać, że i bez tej uchwały i jej stosowania publiczne podmioty służby zdrowia borykają się z ogromnymi trudnościami kadrowymi. Zgoda panuje również w zakresie świadomości braku zarówno długofalowych, jak i krótkoterminowych planów na odwrócenie tych procesów. Ale niestety powyższe okoliczności nie powstrzymują przed podejmowaniem działań, w tym ustawodawczych, które na pomioty lecznicze nakładają kolejne obowiązki generujące jeszcze większe obciążania finansowe, za którymi nie idzie dodatkowe budżetowanie. Tylko dla przykładu warto wspomnieć choćby o przepisach stale podwyższających płacę minimalną, ustawie o płacy minimalnej w służbie zdrowia, które generują odgórny przymus podwyżek czy też o coraz większych wymaganiach w zakresie kwalifikacji personelu realizującego kontrakty z NFZ, którego wymogi płacowe drenują budżety szpitali. Nadto podmioty lecznicze muszą dostosowywać pomieszczenia i urządzenia do nowych standardów, a więc przeprowadzać kosztowne remonty, niejednokrotnie całe budowy, i inwestować w kosztowny specjalistyczny sprzęt. Nadto szpitale muszą inwestować w systemy teleinformatyczne i sprzęt IT, na które wydają krocie. Jest to oczywiście słuszny kierunek rozwoju służby zdrowia w Polsce, ale w sposób rażący brakuje symetrii po stronie finansowego wsparcia ww. priorytetów, w szczególności w postaci odpowiedniego wzrostu kontraktów z NFZ gwarantujących możliwość podołania ww. obciążeniom. Należy zaznaczyć, że w szczególnie trudnej sytuacji są właśnie SPZOZ-y, które w odróżnieniu od podmiotów leczniczych działających przykładowo w formie spółek prawa handlowego nie mogą wypracowywać dodatkowych środków finansowych na realizację ww. celów poprzez udzielanie niezależnie od świadczeń zakontraktowanych z NFZ także odpłatnych usług medycznych.

W tym kontekście konieczne wydaje się wsparcie dla pomiotów leczniczych w zakresie abolicji, o której mowa w pytaniach końcowych interpelacji, celem niepogłębiania zapaści finansowej podmiotów leczniczych w naszym kraju. Tym bardziej, że ZUS już raz w analogiczny sposób, stosując wstecz interpretację uchwały Sądu Najwyższego, zmienił utrwalony pogląd, zgodnie z którym pracownik, który jest zatrudniony przez osobę...