Umorzenie egzekucji - koszty ponoszone przez wierzyciela

Skoro w zdecydowanej większości przypadków źródłem zobowiązania dochodzonego przed komornikiem są stosunki prawne o charakterze prywatnym, brak jest podstaw, by na etapie egzekucji sądowej – w razie niewypłacalności dłużnika – kosztami tymi obciążony miał być podatnik, a tym bardziej – komornik sądowy, działający w ramach prowadzonej osobiście kancelarii - stwierdziło Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiadając na poselską interpelację.

Interpelacja nr 9721 do ministra sprawiedliwości

w sprawie przepisów dotyczących prowadzenia postępowań egzekucyjnych oraz obciążeń i dolegliwości dotykających wierzycieli

Szanowny Panie Ministrze,

do mojego biura poselskiego docierają informacje pochodzące od mikro i małych przedsiębiorców o tym, że po ostatnich nowelizacjach Kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o kosztach komorniczych, prowadzenie egzekucji jest znacznie utrudnione i przerzuca na wierzycieli znaczne ryzyka i obowiązki. Przedmiotem problemu zgłaszanego przez przedsiębiorców jest związek przepisów: art. 824 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego, art. 819 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 29 ust. ustawy o kosztach komorniczych.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 u.k.k., który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2019 r., w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, wierzyciela obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania.

Przyczyną umorzenia postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny z urzędu na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 K.p.c. jest bezczynność wierzyciela przejawiająca się w niepodejmowaniu w ciągu sześciu miesięcy, czynności niezbędnej do dalszego prowadzenia egzekucji albo niezgłoszeniu wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania w tym terminie.

Najwięcej kontrowersji związanych ze związkiem ww. przepisów pojawia się w momencie zgonu dłużnika. Komornik uzyskując taką informację zawiesza postępowanie egzekucyjne z urzędu, jednocześnie informując wierzyciela o fakcie zgonu.

Zgodnie z przywołanym stanem faktycznym i prawnym, wierzyciel musi w terminie 6 m-cy od uzyskania ww. informacji podjąć czynności zmierzające do dalszego prowadzenia egzekucji – tzn. np. zainicjować postępowanie spadkowe. Jeżeli wierzyciel nie podejmie takich czynności to następnie po upływie 6 m-cy komornik umorzy postępowanie egzekucyjne i ze względu na bezczynność wierzyciela obciąży go opłatą stosunkową w wysokości 5 % wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. W praktyce może to powodować znaczne koszty po stronie wierzyciela.

Taki stan prawny (w świetle przytoczonego stanu faktycznego) powoduje, iż nawet jeżeli wierzyciel uzna, że z ekonomicznego punktu widzenia podejmowanie dalszych czynności związanych z dochodzeniem konkretnej wierzytelności jest bezcelowe (brak realnych przesłanek na wyegzekwowanie wierzytelności) lub też zbyt kosztowne (w stosunku do dochodzonej wierzytelności), to nie ma narzędzia prawnego żeby zakończyć postępowanie egzekucyjne bez ponoszenia dodatkowych kosztów.

Podobna sytuacja zaistnieje zawsze gdy wierzyciel według przepisów K.p.c. zobowiązany jest do podjęcia czynności, aby organ egzekucyjny mógł dalej prowadzić egzekucję, np. o opis i oszacowanie nieruchomości (art. 943), o wyznaczenie drugiej licytacji nieruchomości (art. 983), o odebranie dłużnikowi dokumentów w celu dokonania wpisu prawa na rzecz dłużnika (egzekwowanego) do księgi wieczystej, rejestru lub zbioru dokumentów (art. 1048).

Z powyższego wynika, iż wierzyciel np. po złożeniu wniosku o wszczęcie egzekucji z nieruchomości „nie może” nie prowadzić tej egzekucji (bo np. uznaje w toku postępowania, że dalsze czynności są niecelowe, nieekonomiczne), ponieważ jeżeli nie złoży następnie wniosku o opis i oszacowanie, a dalej o wyznaczenie licytacji, to brak jego aktywności zostanie potraktowany jako bezczynność, w efekcie czego zostanie umorzona egzekucja z nieruchomości, a wierzyciel zostanie obciążony opłatą, o której mowa powyżej.

Przywołane powyższej przepisy doprowadziły w praktyce do sytuacji, że wierzyciel który na jakimś etapie postępowania uzna, że jego dalsze prowadzenie jest niecelowe lub np. nieekonomiczne (lub po prostu nie stać go na ponoszenie dalszych kosztów kolejnych postępowań), to pomimo, iż na każdym etapie zobowiązany jest do uiszczania zaliczek i opłat egzekucyjnych, dotknie go dodatkowa sankcja obciążenia 5% pozostałego do wyegzekwowania świadczenia, która to kwota stanowi bezpośredni przych&o...