Oferta

Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego. Doradzamy zarówno w wyborze formy prowadzenia działalności gospodarczej jak i w bieżącej obsłudze każdego rodzaju spółki prawa handlowego w Polsce i za granicą ? również w zakresie prowadzenia ksiąg handlowych i rozliczeń transakcji.

 

Przeprowadzamy kompleksowe audyty prawne, podatkowe i finansowe. Doradzamy przy procesach przejęć, fuzji czy transakcji M&A.

 

Przedsiębiorcom wykonującym działalność we własnym imieniu oferujemy kompleksowe doradztwo prawne i podatkowe w bieżącej działalności i wsparcie w procesie przekształcenia działalności w wybrany rodzaj spółki.

 


 

Reprezentujemy naszych klientów w toku kontroli i postępowań podatkowych, w sporach cywilnych i gospodarczych oraz w sprawach sądowych przed sądami wszystkich instancji. Chronimy ich interesy w zakresie:

  • Odpowiedzialności członków zarządów spółek kapitałowych,
  • Ekspozycji na ryzyko prawne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,
  • Respektowania i wykonywania praw wspólników spółek,
  • Nadzoru nad stosowaniem i egzekwowaniu prawa przez urzędników administracji państwowej w tym organów ścigania i Krajowej Administracji Skarbowej,
  • Weryfikacji poprawności i rzetelności dokumentacji księgowej,
  • Przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy,
  • Zabezpieczania interesów i majątków firm i osób prywatnych

 

najbliższeszkolenia

Artykuły

02.06.2020

Ułomności postępowania nakazowego jako szczególnego trybu procedury karnej

Postępowanie nakazowe uregulowane w kodeksie postępowania karnego jest szczególnym trybem postępowania zastrzeżonym dla spraw, w których prowadzone było dochodzenie i w którym sąd poprzestaje na orzeczeniu grzywny lub kary ograniczenia wolności. Cechą charakterystyczną tego postępowania jest rezygnacja z rozprawy głównej i z udziału stron, albowiem sąd orzeka wyrokiem nakazowym na posiedzeniu niejawnym, na podstawie materiałów dochodzenia i zebranych w nim dowodów. Sąd może wydać wyrok nakazowy, jeśli okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości.

Sposób na szybkie zakończenie postępowania

Uproszczona procedura, brak postępowania dowodowego, nieobecność stron i brak obowiązku uzasadnienia wydanego wyroku mogą stanowić pewnego rodzaju pokusę dla wszystkich tych, którzy w szybkim trybie chcą załatwić sprawy przed sądem, bez udziału samego oskarżonego. Jego rola sprowadza się wyłącznie do odebrania wyroku nakazowego na poczcie i ewentualnie niewyrażenia zgody na skazanie czy orzeczoną karę poprzez wniesienie sprzeciwu. W doktrynie wskazuje się zresztą, że wyrok nakazowy jest „propozycją” składaną oskarżonemu, dotyczącą ustalenia rozmiarów odpowiedzialności karnej za zarzucony czyn, którą może, ale nie musi przyjąć (tak np. J. Skorupka, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck 2018, wydanie 3). Jednak jak pokazuje praktyka, otrzymanie wyroku nakazowego przez oskarżonego często traktowane jest przez niego jako zakończenie procesu karnego, ostateczne potwierdzenie jego winy bez możliwości odwołania. Nierzadko również wielu oskarżonym nie udaje się odebrać wyroku nakazowego, wskutek czego uprawomocnia się on bez jakiegokolwiek ich udziału.

Rzetelność postępowania w sprawach mniejszej wagi

Tymczasem nie budzi wątpliwości, że sprawy, w których możliwe jest prowadzenie postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia, są sprawami mniejszej wagi. Ten mniejszy ciężar gatunkowy spraw nierzadko odbija się również na sposobie prowadzenia dochodzenia przez organy ścigania, które ograniczają się do zebrania nielicznych dowodów tylko i wyłącznie na potrzeby uzyskania wyroku skazującego, bez wyjaśnienia wątpliwości czy ustalenia okoliczności przemawiających na korzyść podejrzanego, a następnie oskarżonego. W istocie więc bierna postawa podejrzanego w toku prowadzonego postępowania przygotowawczego, do czego jest przecież uprawniony z mocy ustawy, może ostatecznie przemawiać na jego niekorzyść, albowiem do sądu trafią wyłącznie dowody wskazujące na jego winę i przedstawiające wersję wydarzeń jednostronnie ustaloną przez organ na potrzeby wykazania określonej, z góry przyjętej tezy. Z drugiej strony ta bierna postawa jest nierzadko narzucona poprzez przyjęty model postępowania przygotowawczego, w którym na przykład przesłuchanie świadka odbywa się bez udziału podejrzanego i któremu w związku z tym podejrzany nie może nawet zadawać pytań.

Automatyzm działania sądu

Tak zebrany materiał dowodowy, ograniczony w praktyce wyłącznie do dowodów wskazujących na winę sprawcy, potwierdzający wersję wydarzeń przyjętą przez organ, raczej nie podlega weryfikacji ani kontroli przez sąd. Trudno się temu dziwić, skoro sąd nie ma praktycznie żadnej realnej możliwości, aby ocenić zebrany w toku postępowania przygotowawczego materiał, jeśli jest on jednostronny, albo jeśli zawiera tylko zeznania świadka, którego sąd nie może przesłuchać, bo jego rola ogranicza się wyłącznie do wydania rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym. Dodatkowo sąd nie ma obowiązku uzasadnienia swojej decyzji. Owa świadomość, że nie musi się tłumaczyć z dokonanej oceny dowodów, toku rozumowania, a ostatecznie podjętej decyzji ani nikogo do niej przekonywać, sprzyjać może podejmowaniu tych decyzji automatycznie, pochopnie i bez należytego zastanowienia. Dlatego raczej rzadko zdarza się, aby sąd nabrał wątpliwości i skierował sprawę do rozpoznania w innym trybie.

Najczęstsze uchybienia sądu

Potwierdza to zresztą bogate orzecznictwo w tej kwestii, z którego wynika, że zarzutem najczęściej stawianym wyrokom nakazowym jest to, iż sąd nie powziął wątpliwości, choć w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powziąć je powinien (np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 grudnia 2018 r., V KK 555/18, Prok. I Pr. – wkł. 2019/2/5; w wyroku z dnia 10 stycznia 2002 r., IV KKN 452/01, LEX nr 559988). Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 31 marca 2016 r., „rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie art. 500 § 3 k.p.k. polega na wydaniu wyroku nakazowego mimo rysujących się poważnych wątpliwości co do okoliczności czynu i winy oskarżonego” (II KK 361/15, Prok. i Pr. 2016/7-8/13,14; KZS 2016/7-8/58, 62). W konsekwencji wiele spraw, w których doszło do wydania wyroku nakazowego, kończyć się musi kasacją Ministra Sprawiedliwości wniesioną na korzyść skazanego i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Ostatecznie więc ułatwienie i przyspieszenie postępowania karnego, przy uproszonym podejściu do sprawy przez organ prowadzący dochodzenie i przez sądy, może w istocie prowadzić do jeszcze większego zaangażowania ze strony państwa i jego organów, niż gdyby sprawa została rozpoznana w zwykłym trybie.

Prawa oskarżonego

Oskarżony nie tylko nie bierze udziału w postępowaniu przed sądem, ale także nie jest informowany o ocenie dokonanej przez sąd ani o motywach rozstrzygnięcia i w konsekwencji nie wie, dlaczego sąd przyjął taki, a nie inny stan faktyczny oraz wymiar kary. Oskarżonego nie słucha się co do jego sytuacji rodzinnej czy majątkowej i zawodowej. Sąd może więc nałożyć karę ograniczenia wolności, której nie będzie on mógł wykonać bez uszczerbku na własnych obowiązkach zawodowych. Oskarżony zostaje postawiony przed faktem dokonanym już jako osoba skazana, otrzymując jedynie wyrok bez żadnego uzasadnienia. Na powyższy problem można spojrzeć przez pryzmat prawa strony do bycia wysłuchaną i prawa do obrony. Orzecznictwo strasburskie nieustannie podkreśla przecież zasadę równości broni, tj. przyznanie każdej ze stron rozsądnej możliwości przedstawienia swojej sprawy w taki sposób, aby nie pozostawać w niekorzystnym położeniu w stosunku do strony przeciwnej. To oznacza m.in., że podejrzany powinien mieć możliwość wzięcia udziału w postępowaniu dowodowym prowadzonym w postępowaniu przygotowawczym, tak aby nie był zaskoczony jego wynikami.

Postulaty

Podobnie, jeśli prawo wniesienia sprzeciwu traktowane jest jako zapewnienie skazanemu prawa do obrony, powinien on mieć możliwość efektywnego zapoznania się z materiałami dochodzenia czy choćby postępowania sądowego. Postuluje się dodatkowo, aby obowiązek uzasadnienia dotyczył także wyroku nakazowego, nawet jeśli byłoby to tylko krótkie ustosunkowanie się sądu do dowodów zgromadzonych w postępowaniu przygotowawczym i ich zwięzła ocena. Na każdym etapie postępowania karnego należałoby więc pamiętać, że wydanie wyroku nakazowego służyć ma uproszczeniu i przyspieszeniu postępowania, nie zaś wyeliminowaniu praw przysługujących oskarżonemu, w tym prawa do obrony. Co prawda kodeks postępowania karnego przewiduje instytucje, które mają urzeczywistnić to prawo do obrony i do rzetelnego procesu. Jednakże poza przepisami zapisanymi w kodeksie niezbędny jest tu również prawidłowo działający czynnik ludzki, w tym przede wszystkim dokonanie przez sąd właściwej, dogłębnej analizy materiału dowodowego zebranego w toku postępowania przygotowawczego.

 

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.

Hasła tematyczne: kodeks postępowania karnego, postępowanie nakazowe, procedura karna

poprzednie artykuły

  Czy w związku z wypłatą wynagrodzenia za świadczone usługi spółka, aby nie być zobowiązaną do pobrania podatku u źródła, musi posiadać certyfikat rezydencji odbiorcy należności? Czy musi sporządzać informację IFT-2/IFT-2R i spełniać inne obowiązki płatnika wskazane w art. 26 ust. 1 ustawy o CIT, w tym dochować należytej staranności przy weryfikacji warunków zastosowania niższej stawki, zwolnienia lub warunków niepobrania WHT? więcej »

  Dłużnik występując o zmniejszenie kary umownej jest zobligowany wskazać, do jakiej wysokości zmniejszenia żąda. Wyinterpretować to może również sąd, pod warunkiem, że taką możliwość daje całokształt działań procesowych dłużnika. Sąd nie może sam z urzędu podejmować się miarkowania, jeśli z działań strony nie wynika chęć zgłoszenia żądania o to. więcej »

  Tylko te budynki, które faktycznie są zajęte do prowadzenia działalności podlegają najwyższej stawce opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Przesłanki tej nie spełniają budynki zajęte na cele mieszkaniowe – orzekł 25 października 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. To bardzo ważny wyrok dla przedsiębiorców posiadających nieruchomości, nawet dla tych na co dzień trudniących się profesjonalnym wynajmem.  Sprawę wygrała warszawska Kancelaria Skarbiec powołując się na bezprecedensowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 lipca 2023 r. (sygn. akt III FSK 250/23). więcej »

  Co do zasady darowizny podlegają opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, chyba że przekładają się na zwiększenie rozpoznawalności firmy, wzmocnienie jej pozytywnego wizerunku i budowanie więzi z interesariuszami, czyli spełnią warunki działalności CSR. więcej »

  Wymierzając wysokość dodatkowego, „karnego” zobowiązania podatkowego organ musi brać pod uwagę okoliczności towarzyszące dokonaniu przez podatnika naruszeń. W przeciwnym razie sankcja może naruszać zasadę proporcjonalności. Przepisy konstytuujące tę regułę wprowadzono do ustawy o VAT 6 czerwca 2023 r., jednak z zastrzeżeniem, że mają być stosowane do postępowań i kontroli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowej regulacji. A zdarzało się, że organy o tym zapominały. To szansa dla firm, które padły ofiarą błędu organów podatkowych. więcej »

  Zbycie nieruchomości przed upływem 5 lat od zakupu podlega opodatkowaniu, chyba że w okresie kolejnych pełnych 3 lat kalendarzowych od tego zbycia uzyskane pieniądze przeznaczy się na własne cele mieszkaniowe. Prawo do ulgi mieszkaniowej należy się podatnikowi nawet wówczas, gdy zapłata za nową nieruchomość nastąpiła jeszcze przed sprzedażą starej – potwierdził w wyroku z 21 listopada 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny. więcej »

  W obliczu nadchodzących zmian w prawie, z końcem roku warto rozważyć zmianę formy opodatkowania. Kto zdąży podjąć decyzję do 20 lutego 2024 r. i złoży stosowne oświadczenie, może zapewnić sobie wymierne korzyści i ochronić swoje pieniądze.   więcej »

  Prawo unijne sprzeciwia się praktyce polskich organów podatkowych, które odmawiają przedsiębiorcom możliwości skorygowania zapłaconej zawyżonej stawki VAT z tego powodu, że świadczyli usługi konsumentom i wystawili jedynie paragony – taką opinię 16 listopada wydała Juliane Kokott, Rzecznik Trybunału Sprawiedliwości UE.   więcej »

  Jak wynika z danych ministerstwa finansów, z estońskiego CIT korzysta zaledwie ok. 12,7 tys. przedsiębiorstw w kraju. Zaledwie, bowiem według zapowiedzi autorów tego systemu rozliczeń miało na niego przejść 200 tys. firm tylko do końca 2021 roku. Co jest tego przyczyną, skoro w rzeczywistości to bardzo dobre, opłacalne dla firm rozwiązanie? więcej »

  Dostęp małżonki do wspólnego konta z mężem, historii przelewów i zgromadzonych na nim środków, nie oznacza, że można jej przypisać popełnienie przestępstwa oszustwa podatkowego, o które oskarżony jest jej mąż. Nie przesądzają o tym także kontakty męża z firmą, w której jest zatrudniona – orzekł sąd okręgowy w Warszawie w opublikowanym w dniu 27 września 2023 r. wyroku z dnia 9 sierpnia 2023 r. więcej »