Ulga rehabilitacyjna w PIT. Co można odliczyć?

Początek roku to czas, w którym zaczynamy myśleć o rocznym rozliczeniu PIT. Warto zatem już dzisiaj przypomnieć, kto, kiedy i według jakich zasad może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej.

Zaznaczmy na początek, że możliwość skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej wprowadza art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012, poz. 361 ze zm.).

Co można odliczyć?

Do wydatków, które można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej, zalicza się kwoty poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach pielęgnacyjno – opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, a także utrzymanie przez te osoby psa przewodnika (w tym przypadku kwota odliczenia nie może przekroczyć 2280 złotych rocznie),
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• opłacenie tłumacza języka migowego,
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych które nie ukończyły 25 roku życia,
• leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
• odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo – rehabilitacyjne:
  • osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
  • osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż karetką transportu sanitarnego,
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo – rehabilitacyjne – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  • na turnusie rehabilitacyjnym,
  • w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
  • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Podkreślmy jednak, że wydatki, o których mowa powyżej, można odliczyć, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie. Ważne jest zatem, aby podatnik ponosił więc te wydatki samodzielnie. Dodajmy, że w przypadku, gdy wydatki były częściowo sfinansowane z tych funduszy, odliczeniu podlega tylko różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowania.

Przykład 1. Odliczenie wydatków na leki
Pan Jacek - podatnik, będący osobą niepełnosprawną, wydaje co miesiąc 400 złotych na leki. Posiada zaświadczenie od lekarza specjalisty o konieczności ich przyjmowania. Czy może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej?

Tak, będzie mógł on skorzystać z ulgi. W jego przypadku odliczeniu będzie podlegała kwota 300 złotych za miesiąc. Przepisy stanowią bowiem, że odliczyć można kwotę wydaną na leki pomniejszoną o 100 złotych. W naszym przykładzie podatnik wydaje 400 złotych miesięcznie, oznacza to zatem, że może on odliczyć właśnie 300 złotych za miesiąc.

Aby odliczenie zakupu leków było możliwe, poza zaświadczeniem lekarskim, nasz podatnik powinien również posiadać fakturę z apteki, która będzie potwierdzeniem poniesienia wydatku.

Dokumentowanie wydatków

Zwróćmy uwagę, że wysokość wydatków, które można odliczyć ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Dokumentem takim może być faktura lub rachunek.
Od tej zasady jest jednak wyjątek. Wydatków ponoszonych na przewodników osób niewidomych, psa przewodnika czy też kwot ponoszonych w tytułu używania samochodu osobowego osoby niepełnosprawnej dokumentować nie trzeba. Trzeba tylko pamiętać, że maksymalna kwota odliczenia w tym przypadku wynosi 2280 złotych. W przypadku kontroli organ podatkowy może jednak zażądać przedstawienia dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do obliczenia np. wskazanie z imienia i nazwiska osoby pełniącej rolę przewodnika czy okazanie certyfikatu psa asystującego.

Orzeczenie niepełnosprawności

Warunkiem skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
• decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
• orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Grupy inwalidztwa

Jeśli chodzi o wskazane wyżej grupy inwalidztwa (pierwsza i druga), ustawa o PIT wyjaśnia, że przez pojęcie:

• I grupy inwalidztwa – należy rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
  • całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
  • znaczny stopień niepełnosprawności,
• II grupy inwalidztwa – należy rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
  • całkowitą niezdolność do pracy, albo
  • umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Odliczenie tylko wymienionych wydatków

Warto dodać, że z powołanych wyżej przepisów jasno wynika, które wydatki uznaje się za te, które zostały poniesione na cele rehabilitacyjne związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, uprawniające skorzystania z ulgi. Zaznaczmy, iż katalog wydatków, które można odliczyć jest katalogiem zamkniętym, tzn. odliczeniu podlegają tylko wydatki, które zostały w tym katalogu wymienione. Rozszerzająca interpretacja tego przepisu jest niedozwolona.

Przykład 2 Odliczenie wydatków na sanatorium
Przeanalizujmy przykład, w którym Pani Anna z orzeczonym jednym z trzech stopni niepełnosprawności wyjechała do sanatorium. Pobyt i zabiegi opłaciła częściowo z własnych środków. Zakład leczenia uzdrowiskowego wystawił jej z tego tytułu fakturę. Czy Pani Anna będzie mogła skorzystać z odliczenia tych wydatków?

Tak. Lista wydatków obejmuje m.in. odpłatność: za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz za zabiegi rehabilitacyjne. Podstawą odliczenia będzie faktura.

Przykład 3 Odliczenie wydatków na suplementy diety
Sprawdźmy teraz, czy w ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć zakup suplementów diety?

Przepisy przewidują możliwość odliczenia wydatków na leki. Ustawa nie wymienia wprost możliwości odliczenia wydatków na zakup suplementów diety. Oznacza to, że wydatek poniesiony na nabycie suplementu diety może podlegać odliczeniu wyłącznie, jeśli suplement diety spełnia cechy leku i jest dopuszczony do obrotu. Leki są produktami leczniczymi. Produktem leczniczym są natomiast substancje lub mieszaniny substancji, posiadające właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawane w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.

Przykład 4 Odliczenie wydatków na zakup pościeli
Czy można odliczyć zestaw pościeli wełnianej w celu wykorzystania jej właściwości leczniczych w leczeniu zwyrodnienia stawów i zespołu chorób narządów ruchu?

Niestety, nie. Wydatki poniesione na jej zakup nie mieszczą się w katalogu wydatków na cele rehabilitacyjne. Taka pościel nie stanowi bowiem indywidualnego sprzętu, urządzenia czy narzędzia technicznego niezbędnego w rehabilitacji bądź ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych.

Krzysztof Koślicki