Ulga rehabilitacyjna. Niepełnosprawny może odliczyć pobyt w sanatorium

Niepełnosprawny może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w PIT. Możliwe jest odliczenie m.in. wydatków związanych z wyjazdami do sanatorium i leczeniem uzdrowiskowym. Zobaczmy, kto i kiedy może skorzystać z odliczenia. Nie każdy bowiem wyjazd daje prawo do ulgi.

Możliwość skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej wprowadza art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012, poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT).

Co można odliczyć?

Do wydatków, które można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej, zalicza się kwoty poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, a także utrzymanie przez te osoby psa przewodnika (w tym przypadku kwota odliczenia nie może przekroczyć 2280 zł rocznie),
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• opłacenie tłumacza języka migowego,
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,
• leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
• odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
  • osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
  • osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż karetką transportu sanitarnego,
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  • na turnusie rehabilitacyjnym,
  • w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
  • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.

Podkreślmy jednak, że wydatki, o których mowa powyżej, można odliczyć, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie. Ważne jest zatem, aby podatnik ponosił te wydatki samodzielnie.

Dodajmy, że w przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane z ww. funduszy, odliczeniu podlega tylko różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowania.

Wydatki na pobyt w sanatorium

Z powyższego wynika, że odliczeniu w celu realizacji tzw. ulgi rehabilitacyjnej podlegają m.in. wydatki poniesione na odpłatność za: pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne.

Wysokość wydatków, które można odliczyć, ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Dokumentem takim może być faktura lub rachunek.

Orzeczenie niepełnosprawności

Pamiętajmy, że warunkiem skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Grupy inwalidztwa

Wyjaśnijmy w tym miejscu, że zgodnie z art. 26 ust. 7f ustawy o PIT, ilekroć w przepisach jest mowa o osobach zaliczonych do:

• I grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których na podstawie odrębnych przepisów orzeczono:
  • całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
  • znaczny stopień niepełnosprawności;
• II grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których na podstawie odrębnych przepisów orzeczono:
  • całkowitą niezdolność do pracy albo
  • umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Trzeciej grupy inwalidztwa ww. ustawa nie definiuje.

Czy każde sanatorium daje prawo do ulgi?

Warto podkreślić, że nie każdy wyjazd może dawać prawo do ulgi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 18 grudnia 2014 r., sygn. akt I SA/Rz 896/14, podkreślił, że podatnikowi przysługuje uprawnienie do odliczenia od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków poniesionych wyłącznie za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego (szpitalu uzdrowiskowym, sanatorium) albo zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Sąd dodatkowo zwrócił uwagę, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji „turnusu rehabilitacyjnego”. Odwołując się do uregulowań zawartych w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721, z późn. zm.), WSA wyjaśnił, że turnus rehabilitacyjny oznacza zorganizowaną formę aktywnej rehabilitacji połączonej z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie umiejętności społecznych uczestników, między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach przewidzianych programem turnusu

Turnus musi także spełniać szereg innych wymagań wymienionych w tej ustawie. Wśród tych wymagań można wskazać, że czas trwania turnusu musi wynosić co najmniej 14 dni.

Jak podkreślił sąd, ustawa o PIT nie precyzuje pojęć „zabieg”, „rehabilitacja lecznicza”, zatem konieczne jest wyjaśnienie ich w oparciu o definicje encyklopedyczne oraz wydaną z zakresy rehabilitacji literaturze. Zgodnie z definicją tych pojęć zawartą w Słowniku wyrazów obcych (PWN, Warszawa 1991) oraz Encyklopedii PWN zabieg stanowi interwencję mającą na celu wywołanie określonego skutku, zwykle będącą środkiem zaradczym przeciwdziałającym czemuś (np. skutkom choroby); rehabilitacja jest to przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych; rehabilitacja lecznicza zaś to połączenie leczenia z postępowaniem usprawniającym, które obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne, wodolecznictwo, światłolecznictwo, elektrolecznictwo, mechanoterapię i kinezyterapię. Istotne znaczenie mogą mieć również zabiegi chirurgiczne zmierzające do przywrócenia organicznych funkcji, zmniejszenia następstw nieodwracalnych zmian lub wyrównania ich w takim stopniu, aby poszkodowanemu przywrócić jego społecznie przydatną sprawność.

Krzysztof Koślicki