Ulga na złe długi w przypadku likwidacji działalności gospodarczej

Ulga na złe długi przewidziana została dla tych vatowców, którzy pomimo sprzedaży towaru bądź wykonania usługi na rzecz kontrahenta nie otrzymali od niego należnej zapłaty. Fakt taki nie musi być udowodniony, zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług wystarczające jest jego uprawdopodobnienie. Uprawdopodobnienie zaś ma miejsce w sytuacji gdy wierzytelność taka nie zostanie uregulowana lub zbyta w jakiekolwiek formie w ciągu 90 dni (do końca 2018 r. było to 150 dni) od dnia upływu terminu płatności, który określa umowa lub wynikającego z faktury.

Zgodnie z art. 89a ust. 2 ww. ustawy dla skorzystania z przez wierzyciela z ulgi na złe długi musi zostać spełnionych szereg warunków:

  1. dostawa towaru lub świadczenie usług nastąpiło na rzecz podatnika zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 powołanej ustaw, który zarejestrowany jest jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
  2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
    1. wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
    2. dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
  3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata liczone od końca roku, w którym została wystawiona.

Vatowiec prowadzący działalność gospodarczą i będący podatnikiem czynnym ma wówczas zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT prawo dokonać korekty podatku należnego wynikającego z faktur, których nieściągalność została uprawdopodobniona oraz pomniejszenia podstawy opodatkowania, z której wynika ów nieściągalny podatek. Złożenie do urzędu skarbowego zawiadomienia o skorygowaniu podstawy opodatkowania o wartość niezapłaconych faktur spowoduje weryfikację odliczonego VAT z tytułu zakupów po stronie wierzyciela. Dłużnik ma natomiast obowiązek po 90 dniach od upływu terminu zapłaty za otrzymany towar lub wykonaną na jego rzecz usługę powiększyć podstawę opodatkowania o wartość faktur z których należności nie uiścił.

Dłużnik musi być czynnym podatnikiem VAT

Jednym z warunków skorzystania z ulgi na złe długi – jak wyżej wskazano –jest funkcjonowanie dłużnika jako podatnika VAT na dzień skorzystania z prawa do ulgi. W praktyce jest to dzień złożenia deklaracji podatkowej VAT, w której wierzyciel dokonuje korekty. Ponieważ jest to warunek sine qua non skorzystania z omawianej ulgi w interesie wierzyciela jest prawidłowe ustalenie statusu dłużnika pod względem VAT. Wierzyciel może to uczynić na dwa sposoby:

  1. korzystając z wyszukiwarki na Portalu Podatkowym Ministerstwa Finansów. Po wprowadzeniu do niej numeru NIP kontrahenta pojawić się może jedna z trzech informacji:
    • sprawdzany podmiot nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT,
    • sprawdzany podmiot jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
    • sprawdzany podmiot jest zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony.

    Jest to metoda najszybsza, ale nie najdokładniejsza i co za tym idzie może być niewystarczająca.

  2. jeżeli podatnik będzie potrzebował informacji bardziej precyzyjnych, np. czy kontrahent był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny w danym minionym okresie rozliczeniowym konieczne jest wystąpienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla drugiej strony transakcji. Złożenie wniosku o udzielenie takiej informacji wiąże się z opłatą skarbową w wysokości 21 złotych i oczekiwaniem na udzielenie odpowiedzi. Skorzystanie z tej drogi z reguły jest konieczne ze względu na doniosłość ustalenia statusu niesolidnego dłużnika jako podatnika VAT.

W myśl art. 274 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny rozwiązania. Może się zdarzyć sytuacja, że informacja o tym fakcie zostanie odnotowana w stosownych dokumentach z opóźnieniem, już po złożeniu przez wierzyciela deklaracji z korektą z tytułu złych długów. Kierując się suchym zapisem art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT podatnik nie miałby wówczas prawa do skorzystania z ulgi na złe długi. Jednak w przedstawionej sytuacji trudno wierzycielowi przypisać niezachowanie należytej staranności. O ile dysponuje dowodem, że na podstawie sprawdzonych dokumentów, ewidencji wpis o likwidacji pojawił się dopiero po złożeniu deklaracji z korektą z tytułu złych długów organy podatkowe nie będą miały podstaw do zakwestionowania korekty podatku należnego.

Likwidacja działalności przez dłużnika

Kwestia ulgi na złe długi mocno się komplikuje w przypadku likwidacji działalności. Dotyczy to zarówno wierzyciela jak i dłużnika. Ustawa o VAT mówi bowiem jednoznacznie, iż na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji korygującej z tytułu ulgi na złe długi obie strony transakcji mają posiadać status podatnika VAT. Likwidacja działalności pociąga za sobą utratę tej cechy. W konsekwencji nie mają w stosunku do podmiotów, które status taki straciły zastosowania przepisy dotyczące VAT, w tym oczywiście i te regulujące kwestę ulgi na złe długi. Ponadto przepisy ustawy o VAT w żaden sposób nie odnoszą się do możliwości skorzystania z ulgi na złe długi w przypadku likwidacji działalności gospodarczej.

Praktyka pokazuje, że mogą zaistnieć sytuacje, gdy utrata statusu czynnego podatnika VAT przez którąś ze stron transakcji może jednej z nich przynieść korzyść i stroną tą jest dłużnik. Zachodzi to w następującym przypadku: vatowiec nie zapłacił należności z faktury zakupu, a następnie postanowił zlikwidować działalność gospodarczą. Dłużnik złożył więc w urzędzie skarbowym zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT w związku z czym utracił status czynnego podatnika VAT. Po tym fakcie minął 150 dzień (rzecz miała miejsce przed 31 grudnia 2018 r.) od upływu terminu płatności faktury. Pomimo, iż VAT z takiej faktury był odliczony były vatowiec nie ma obowiązku zwrotu nienależnie odliczonego VAT bo nie ma on już statusu czynnego podatnika i nie obowiązują go przepisy ustawy o VAT. Brak jest więc podstawy prawnej, na mocy której możliwe byłoby wyegzekwowanie zwrotu ww. kwoty.

Gdyby to wierzyciel po dokonaniu korekty VAT z tytułu ulgi na złe długi zlikwidował działalność gospodarczą i utracił status czynnego podatnika VAT sytuacja przedstawiałaby się inaczej. W myśl stanowiska wyrażonego przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 21 listopada 2012 r., sygn. ITPP1/443-1042/12/AJ, wierzyciel niebędący już czynnym podatnikiem VAT powinien zwrócić wartość VAT, o którą zmniejszył podstawę opodatkowania. Dzieje się tak dlatego, że podatek ów dotyczy okresu, w którym wierzyciel był czynnym podatnikiem VAT.

Warto zwrócić uwagę, że mogą niekiedy zdarzyć się sytuacje, gdy dłużnik pomimo likwidacji działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Będzie to miało miejsce gdy z uwagi na prywatny najem, stanowiący w myśl ustawy o VAT działalność gospodarczą dłużnik w dalszym ciągu zachowa status czynnego podatnika VAT. Wówczas brak jest przeszkód w skorzystaniu przez wierzyciela z ulgi na złe długi. Zgodnie ze stanowiskiem Ministra Finansów wyrażonym w interpretacji indywidualnej z 12 listopada 2013 r., sygn. PT8/033/187/448/AMT/13/RD-117081, o ile spełnione zostaną pozostałe warunki do skorzystania z niej może to nastąpić na ogólnych zasadach.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...