Ulga na złe długi po stronie wierzyciela

Nie zawsze w życiu gospodarczym wszystko przebiega bezproblemowo. Bywa, że kontrahenci spóźniają się z płatnością. Mimo to sprzedawca musi odprowadzić z niezapłaconej faktury naliczony w niej podatek, nie otrzymawszy od opieszałego nabywcy środków na jego pokrycie. Co prawda do zapłaty może być jedynie jego część jeżeli sprzedawca miał możliwość dokonać stosownych odliczeń. Niemniej jednak obowiązek zapłaty VAT z nieuregulowanych faktur, a więc z własnych środków sprzedawcy jest całkowicie sprzeczny z zasadą neutralności VAT. Sprzedawca ponosi bowiem jego ekonomiczny ciężar.

Ma on możliwość skorzystania z dobrodziejstwa art. 89a ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z nim podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w odniesieniu do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności – zgodnie z art. 89a ust. 1a ww. ustawy – uznaje się za uprawdopodobnioną, gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności wynikającego z umowy lub faktury.

Aby skorzystać z ulgi wierzyciel spełnić musi trzy warunki określone w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT:

  1. dostawa towarów lub świadczenie usług zostały dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT, niebędący w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
  2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której korekta jest dokonywana:
    • wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako czynni podatnicy VAT,
    • dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji.

    Zagadnienie posiadania przez strony transakcji przymiotów umożliwiających wierzycielowi skorzystanie z ulgi na złe długi było przedmiotem jednego z rozstrzygnięć NSA. W stanie faktycznym dłużnik był zarejestrowany jako czynny vatowiec nie będący w postępowaniu upadłościowym ani w likwidacji. Jednak na dzień dokonania korekty VAT przez wierzyciela był co prawda podatnikiem VAT, ale w trakcie likwidacji. NSA z uwagi na wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie postanowieniem z 6 grudnia 2018 r., sygn. akt I FSK 2261/15, skierował do TSUE pytanie prejudycjalne, czy Dyrektywa 112 pozwala na zawarte w ustawie o VAT ograniczenie możliwości obniżenia podstawy opodatkowania w razie niewywiązywania się kontrahenta z płatności z powodu statusu podatkowego dłużnika i wierzyciela.

    W przypadku stwierdzenia, iż wierzyciel spełnia wszelkie warunki aby dokonać korekty, może być ona przeprowadzona. Dokonywana jest za okres, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności wynikającego z faktury lub umowy. Wierzyciel dokonujący korekty z tytułu ulgi na złe długi ma obowiązek złożenia wraz z deklaracją VAT zawiadomienia właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego podając kwoty korekty i dane dłużnika na druku VAT-ZD.

  3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata.

    Jeżeli wierzyciel spóźni się taci możliwość dokonania korekty. WSA we Wrocławiu, w wyroku z 22 kwietnia 2015 r., sygn.akt I SA/Wr 2484/14, stwierdził, że ograniczenie prawa do korekty podatku należnego do dwuletniego okresu, nie stanowi formalności niezbędnej do wykazania podstawy obniżenia podatku należnego, brak też podstaw do przyjęcia, iż ograniczenie to jest konieczne ze względu na zwalczanie oszustw podatkowych.

    WSA w Gliwicach w wyroku z 23 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Gl 1411/16, zajął w tej sprawie odmienne i dalej idące stanowisko. Stwierdził, że samodzielną i bezpośrednio skuteczną podstawą , na którą może się powołać wierzyciel w razie braku płatności stanowi art. 90 Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L/347). Potwierdził to TS EU w wyroku w sprawie C-337/13 z 15 maja 2014 r. Z kolei art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT ograniczający czas na realizację ulgi na złe długi w czasie jest nieprawidłową implementacją art. 90 Dyrektywy 112.

Czasem strony w przypadku zalegania nabywcy z zapłatą dochodzą do porozumienia w sprawie przedłużenia terminu płatności. W związku z tym może powstać praktyczny problem, od którego momentu winien być liczony termin płatności do skorygowania podatku przy prawie do skorzystania z ulgi na złe długi. Zajął się tym Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 10 stycznia 2018 r., sygn. 0115-KDIT1-1.4012.798.2017.1.KM. Jego zdaniem, aby termin mógł zostać odroczony w sposób prawnie skuteczny musi to mieć miejsce przed jego upływem. Niemożliwe jest bowiem przywrócenie terminu, który upłynął. Odroczenie terminu jest wyrazem woli stron a dokonanie go następuje poprzez korektę faktury (o ile z niej wynikał) lub podpisanie aneksu do umowy (gdy ona określała ten moment).

Zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której wierzyciel skorygował podatek należny i podstawę opodatkowania, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, ma on obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty należnego podatku w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części. Przepis ten należy odczytać w taki sposób, że zwiększenie podstawy opodatkowania biorąc pod uwagę zasadę proporcjonalności i neutralności VAT może nastąpić jedynie w proporcji w jakiej kwota otrzymana z tytułu sprzedaży wierzytelności pozostaje do kwoty dokonanej korekty.

Korekta zmniejszająca nie musi więc być ostateczna. Przypadki takie mają często miejsce, gdy wierzytelność, z której tytułu sprzedawca skorzystał z ulgi na złe długi została sprzedana. Kwestii tej dotyczy interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29 kwietnia 2015 r., sygn. IPPP1/4512-93/15-2/MPe. Wyjaśnił w niej, że nie ma tu znaczenia, iż sprzedaż miała miejsce nawet po wartości niższej od nominalnej. Przy takiej transakcji zawiązuje się nowy stosunek zobowiązaniowy, w wyniku którego dotychczasowy wierzyciel otrzymuje za sprzedaną wierzytelność wynagrodzenie. Kontrahent wierzyciela przestaje być jego dłużnikiem. Roszczenie do niepłacącego za sprzedaną fakturę ma nabywca wierzytelności.

Wierzyciel musi pamiętać o jeszcze jednym aspekcie skorzystania z ulgi na złe długi. W przypadku, gdy otrzyma on zapłatę za przeterminowaną fakturę ulgę musi zwrócić, czyli dopłacić VAT, który ustawodawca pozwolił mu uprzednio nie odprowadzić. Taki pogląd organy skarbowe wyraziły m.in. w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 28 października 2016 r., sygn.  IBPP2/4512-608/16-1/RSz. Organ wskazał w nim na istnienie bezterminowego obowiązku wierzyciela zwiększenia VAT należnego o kwotę uregulowanych należności. Zatem w świetle tego stanowiska organy skarbowe nie są ograniczone w czasie w zakresie domagania się od wierzyciela zwrotu należnego podatku, który objęty został ulgą na złe długi. Tak daleko (w nieskończoność) sięgające uprawnienie jest jednak sprzeczne z art. 70 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa mówiącym, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku podatkowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...