Ulga mieszkaniowa: Wydatki sfinansowane zaliczkami i zadatkami przed ostateczną sprzedażą

Ciąg wydarzeń dot. sprzedaży nieruchomości zapoczątkowany jest często umową przedwstępną, otrzymaniem z tytułu zbycia zadatku/zaliczki od nabywcy i wreszcie zakończony zawarciem ostatecznej umowy sprzedaży przenoszącej własność. Można by więc uznać za „dzień zbycia” w rozumieniu przepisów dotyczących ulgi mieszkaniowej w podatku dochodowym od osób fizycznych zarówno dzień pierwszy jak i ostatni tego procesu. W orzecznictwie przyjęło się jednak, że biorąc pod uwagę cel ulgi mieszkaniowej przyświecający ustawodawcy, w przypadku sprzedaży nieruchomości wieloetapowo, wydatkowanie na własne cele mieszkaniowe środków uzyskanych przez zbywcę w związku ze zbyciem na dowolnym etapie procesu sprzedaży, będzie umożliwiało skorzystanie z ulgi.

Dotychczasowy przebieg postępowania.

W dniu 7 lipca 2015 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów wydał dla Wnioskodawczyni indywidualną interpretację znak ITPB2/4511-486/15/BK, w której uznał stanowisko Wnioskodawczyni za nieprawidłowe. Stwierdził, że skoro z analizowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że dochód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości może zostać zwolniony z opodatkowania, jeżeli przychód - począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie – zostanie wydatkowany na cele mieszkaniowe, w tym. m.in. na nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, położonego w państwie członkowskim Unii Europejskiej oraz na remont własnego lokalu mieszkalnego, to uznać należy, że warunek ten będzie spełniony w sytuacji, gdy zakup mieszkania, jak i wydatki związane z zakupem tego mieszkania oraz jego remontem będą dokonane po sprzedaży nieruchomości. Zatem początkiem terminu, od jakiego można uwzględnić ww. wydatki przy obliczeniu dochodu zwolnionego jest dzień odpłatnego zbycia, czyli dzień w którym została zawarta przez Wnioskodawczynię właściwa umowa sprzedaży, a więc 20 listopada 2013 r.

Powyższe oznacza, że kwota zadatku oraz zaliczki uzyskana przy zawarciu umowy przedwstępnej jak również kwota, która została przekazana na rachunek bankowy i przeznaczona na zakup mieszkania oraz na opłaty notarialne i prowizję firmie pośredniczącej przy zakupie mieszkania przed datą zawarcia w formie aktu notarialnego umowy sprzedaży darowanego lokalu mieszkalnego nie stanowi wydatku na własne cele mieszkaniowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również wydatki na zakup materiałów budowlanych oraz wykończeniowych, sanitarnych do nowego lokalu mieszkalnego, biorąc pod uwagę zapis art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy, poniesione przez Wnioskodawczynię przed podpisaniem ww. umowy przyrzeczonej nie uprawniają do przedmiotowego zwolnienia. Za wydatki uprawniające do zwolnienia uznać można jedynie wydatki na remont lokalu, jeżeli lokal ten zakupiony został w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawczyni, poniesione od momentu zawarcia w formie aktu notarialnego umowy sprzedaży darowanego mieszkania, obejmujące m.in. materiały budowlane, wykończeniowe, sanitarne.

Nie podlegają uwzględnieniu natomiast wydatki poniesione za zakup sprzętu agd stanowiące jego wyposażenie.

W konsekwencji zaliczka i zadatek oraz środki przekazane na rachunek bankowy otrzymane i wydatkowane przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży, na zakup kolejnego mieszkania, jego remont, opłaty notarialne i prowizję pośrednika nie mogą być uwzględnione do obliczenia dochodu zwolnionego z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawczyni na interpretację przepisów prawa podatkowego z dnia 7 lipca 2015 r., znak ITPB2/4511-486/15/BK wniosła pismem z dnia 22 lipca 2015 r. (data wpływu 28 lipca 2015 r.) wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów, pismem z dnia 25 sierpnia 2015 r. znak ITPB2/4511-1-71/15/IL stwierdził brak podstaw do zmiany ww. indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Wnioskodawczyni na interpretację przepisów prawa podatkowego z dnia 7 lipca 2015 r., znak ITPB2/4511-486/15/BK złożyła skargę z dnia 28 września 2015 r. (data wpływu 6 października 2015 r.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 5 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 1674/15 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z dnia 7 lipca 2015 r., znak ITPB2/4511-486/15/BK.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 5 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 1674/15, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów, złożył skargę kasacyjną z dnia 15 marca 2016 r., znak ITRP/46/24/16/DO do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 1719/16 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną.

W dniu 27 września 2018 r. do tutejszego organu wpłynął odpis prawomocnego wyroku WSA w Gdańsku z dnia 5 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 1674/15.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Stan faktyczny

W 2010 r. razem z dwiema córkami Wnioskodawczyni otrzymała w darowiźnie od mamy i ojca 1/3 mieszkania, w którym mieszkali rodzice i zamieszkiwać będą do śmierci.

W 2011 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni. Mama bardzo źle znosiła mieszkanie samotnie i bardzo odbijało się to na jej, i tak nie najlepszym zdrowiu. Postanowiono więc sprzedać to mieszkanie. Po wielu próbach sprzedaży mieszkania udało się w końcu znaleźć kupca.

Dnia 12 lutego 2013 r. podpisana została umowa przedwstępna w formie aktu notarialnego sprzedaży mieszkania za łączną kwotę 193 000 zł, z czego każdej z nich przypadała kwota 64 333 zł 33 gr. W dniu zawarcia tej umowy została zapłacona kwota 170 000 zł (20 000 zł tytułem zadatku oraz 150 000 zł tytułem zaliczki). Pozostała część, tj. kwota 23 000 zł przekazana została 17 marca 2013 r. na rachunek bankowy Zgodnie z treścią zawartą w umowie przedwstępnej przekazanie mieszkania nastąpiło do dnia 31 marca 2013 r.

Umowa końcowa została natomiast podpisana 20 listopada 2013 r.

Dnia 28 lutego 2013 r. zostało kupione mieszkanie. Ze środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania uzyskanych w formie zaliczek/zadatków, oprócz zakupu mieszkania zostały dokonane opłaty notarialne związane z zakupem tegoż mieszkania oraz zapłacono prowizję firmie pośredniczącej przy zakupie mieszkania. Zakupiono również materiały budowlane oraz wykończeniowe, sanitarne i agd, które zostały przeznaczone na remont nowo zakupionego mieszkania. Powyższe materiały - w większej części - zostały zakupione przed zawarciem umowy sprzedaży.

Pytanie Wnioskodawcy

Czy uzyskane kwoty w formie zaliczki i zadatków na podstawie umowy przedwstępnej, tj. przed datą zawarcia umowy sprzedaży i wydatkowane na zakup kolejnego mieszkania, jego remont, opłaty notarialne i prowizję pośrednika Wnioskodawczyni będzie mogła zaliczyć jako dochód zwolniony z opodatkowania i tym samym skorzystać z ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Stanowisko i uzasadnienie Wnioskodawcy

Zdaniem Wnioskodawczyni, jeżeli środki pochodzące z zadatków i zaliczek zostaną wydatkowane na wskazane wyżej cele mieszkaniowe, to będzie uprawniało Ją do skorzystania z ulgi podatkowej na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości został wydatkowany w okresie dwóch lat na cele związane z zaspokojeniem własnych potrzeb mieszkaniowych określonych w ustawie o podatku dochodowym.

Wskazuje przy tym, że umowa przenosząca własność (sprzedaży) ma charakter umowy wzajemnej, do której odnosi się wyrażona w art. 488 Kodeksu cywilnego zasada jednoczesnego wykonania świadczeń, tj. przeniesienia własności nieruchomości i zapłacenia sprzedawcy ceny. Zgodnie bowiem z art. 488 § 1 Kodeksu cywilnego świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie. Jednakże przepis ten przewiduje również wyjątki, z których najważniejsze znaczenie ma umowa pomiędzy stronami, albowiem w granicach zasady swobody umów, ustanowionej w art. 353(1) Kodeksu cywilnego strony mogą ustalić, że przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży kupujący może zapłacić część lub całość ceny. Tak jak w przypadku Wnioskodawczyni po podpisaniu umowy przedwstępnej otrzymała środki, które w całości przeznaczyła na własne cele mieszkaniowe.

Stanowisko i uzasadnienie KIS

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

• nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

• prawa wieczystego użytkowania gruntów,

• innych rzeczy,

jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonywaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w zacytowanym przepisie.

Zatem dla określenia skutków podatkowych ich odpłatnego zbycia istotne jest ustalenie daty nabycia nieruchomości lub ww. praw majątkowych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w 2010 r. razem z dwiema córkami Wnioskodawczyni otrzymała w darowiźnie od mamy i ojca 1/3 mieszkania, w którym mieszkali rodzice i zamieszkiwać będą do śmierci.

W 2011 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni. Mama bardzo źle znosiła mieszkanie samotnie i bardzo odbijało się to na jej, i tak nie najlepszym zdrowiu. Postanowiono więc sprzedać to mieszkanie. Po wielu próbach sprzed...