Ubezpieczenia społeczne. Jak liczyć okres składkowy?

Interpelacja nr 10585 w sprawie zaniechania uiszczania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne

Szanowna Pani Minister,

Zwracam się z problemem prawnym, nieuregulowanym w obowiązujących przepisach, z jakim zgłaszają się do mojego biura mieszkańcy gminy.

Powyższe zagadnienie dotyczy pojęcia okresu składkowego, jakim jest zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okres ubezpieczenia, a także konsekwencji zaniechania uiszczania przez pracodawcę/zleceniodawcę składek na obowiązkowe ubezpieczenie zatrudnionego.

Niejednokrotnie zdarza się bowiem, że z różnych względów pracodawcy/zleceniodawcy nie tylko nie zgłaszają do obowiązkowego ubezpieczenia pracowników, ale również nie uiszczają składek na ubezpieczenie emerytalne do ZUS. O takich faktach pracownicy/zleceniobiorcy zostają informowani często dopiero w momencie otrzymania odmownej decyzji organu rentownego dotyczącą świadczenia emerytalnego, czyli po kilkunastu, nawet po kilkudziesięciu latach od dnia rozwiązania umowy z pracodawcą/zleceniodawcą. To bowiem na pracodawcy ciąży obowiązek odprowadzania za pracownika składek z tytułu ubezpieczenia, nie zaś na samym pracowniku.

Jak wynika z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe. Natomiast jak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 powyższej ustawy okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia, a także okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej m.in. w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych. Wskazany przepis nie rozstrzyga jednoznacznie czy pomimo nieuiszczania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne przy jednoczesnym wykazaniu przez pracownika faktu zatrudnienia u danego podmiotu świadczenie emerytalne się należy. Nie ulega wątpliwości, że fakt zatrudnienia oznacza podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu. Jak wynika z praktyki organów rentowym odmawiają one przyznania prawa do emerytury lub znacznie ją obniżają z powodu braku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne.

Należy również zaznaczyć, że pomimo ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej przez pracodawcę/zleceniodawcą za brak zgłoszenia czy też za zaniechanie uiszczania składek na ubezpieczenie emerytalne termin na skuteczne realizowanie uprawnień w tym zakresie niejednokrotnie mija, a to z powodu upływu nawet kilkunastu/kilkudziesięciu lat od dnia zakończenia stosunku pracy/zlecenia.

Mając powyższe na względzie należy wyjaśnić:

1. Czy przez okres składkowy określony w art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy jako okres ubezpieczenia należy rozumieć wyłącznie okres za który była faktycznie opłacana składka na ubezpieczenie emerytalne czy również okres za który taka składka winna być uiszczona?
2. Czy w związku z brakiem jednoznacznego uregulowania w tym zakresie planowana jest zmiana art. 6 ww. ustawy?

Zbigniew Biernat

W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 8 marca 2017 r. znak: K8INT10585 przesyłające interpelację Posła Zbigniewa Biernata w sprawie zaniechania uiszczania przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, w oparciu o stanowisko Pani Gertrudy Uścińskiej Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Odnosząc się do kwestii wpływu opłacenia składek na świadczenie emerytalne, należy wyjaśnić, iż na koncie ubezpieczonych, którzy są pracownikami lub wykonującymi umowę zlecenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w kontekście składek emerytalnych, ewidencjonuje składki należne. Oznacza to, że zewidencjonowanie składek nie jest uzależnione od ich opłacenia. Opłacenie jest natomiast niezbędne w przypadku składek przekazywanych do otwartych funduszy emerytalnych i na subkonto.

Jednakże w sytu...