Twórca jako podatnik VAT

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług bardzo szeroko zakreśla krąg podmiotów, które mogą być uznane za podatników tego podatku. Z jednej strony mogą to być osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, a z drugiej także osoby wykonujące sporadycznie, a nawet jednorazowo pewne czynności. Ustawa o VAT może więc objąć swym zakresem nawet tych twórców, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej.

Definicja podatnika VAT

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Na uwagę zasługuje jednakże to, że pojęcie "działalność gospodarcza", zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy VAT, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Działalność gospodarcza w ustawie o VAT

Jednocześnie, stosownie do postanowień art. 15 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1–6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Chodzi tu o przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy. Tak więc twórca, będący pracownikiem, nie zostanie uznany za podatnika VAT z tytułu wykonywania czynności z zakresu umowy o pracę.

Zgodnie zaś z art. 15 ust 3 pkt 3 ustawy o VAT, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, nie uznaje się ponadto czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2–9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (czyli m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło). W tym przypadku obowiązuje jednakże dodatkowy warunek, w postaci zastrzeżenia, że z tytułu wykonania tych czynności osoby te muszą być związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Twórcy mogą osiągać przychody z art. 13 pkt 2 albo przychody z art. 13 pkt 8 ustawy o PIT. W pierwszym przypadku będą to przychody z przenoszenia praw do dzieł już istniejących, w drugim zaś z wykonywania dzieł zamówionych.

Usługi twórców i artystów

Ponadto, jak wynika z art. 15 ust. 3a ustawy o VAT, przepis ust. 3 pkt 3 tego artykułu stosuje się odpowiednio do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Warunki do spełnienia

Analiza wskazanych przepisów pozwala na przyjęcie stwierdzenia, że aby działalność wykonującego zlecenie nie była uznana za działalność gospodarczą, musi być wykonywana w warunkach zbliżonych do umowy o pracę. W każdym przypadku należy więc dokonać oceny, jak kształtują się wzajemne relacje stron. Aby twórca nie został uznany za podatnika VAT, z umowy musi bowiem wynikać:

  • związanie stron więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonania umowy oraz wynagrodzenia,
  • odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonanie umowy spoczywa w całości na zleceniodawcy.

Wszystkie te warunki muszą być określone w umowie. Brak chociażby jednego z nich oznacza, że czynności wykonane przez twórcę będą uznane za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą. W praktyce najwięcej problemów stwarza ostatni warunek. Z art. 79 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, regulującego prawa uprawnionego, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, wynika, że podmiot ten może żądać stosownych zachowań (np. naprawienia wyrządzonej szkody) od osoby, która naruszyła te prawa. Taka konstrukcja oznacza, że tylko twórca ponosi odpowiedzialność z tytułu stworzonego przez siebie dzieła. Nie ma więc możliwości wyłączenia odpowiedzialności zleceniobiorcy wobec osób trzecich w drodze umowy zleceniobiorcy i zleceniodawcy.

Odpowiedzialność wobec osób trzecich

Gdyby jednak ta okoliczność, iż odpowiedzialność wobec osób trzecich  za  ewentualne naruszenie ich praw przez twórcę ponosi sam twórca, miała automatyczne powodować uznanie  ich usług za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą, wówczas przepis art. 15 ust 3a ustawy o VAT byłby przepisem, którego ratio legis nie sposób się doszukać. Byłby to przepis martwy. Należy więc stwierdzić, że w przypadku, gdy przedmiotem zamówienia jest utwór w rozumieniu prawa autorskiego, wówczas warunek należy odczytywać węziej, tzn. z uwzględnieniem tego, że za naruszenie autorskich praw majątkowych osoby trzeciej zawsze odpowiedzialność będzie ponosił twórca. Natomiast inne aspekty odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonanie umowy muszą spoczywać na zleceniodawcy. Można tu tytułem przykładu wskazać chociażby odpowiedzialność z tytułu niewłaściwego zabezpieczenia rejonu wykonywanych prac, w wyniku czego osoba trzecia została poszkodowana.

Jeżeli jednak dany twórca wykonuje usługi, które są uznane za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą, wówczas ma możliwość skorzystania ze zwolnień od podatku VAT, które są przewidziane w art. 43 i art. 113 ustawy VAT, tj. zwolnienia przedmiotowego oraz podmiotowego.

Zwolnienie przedmiotowe

Zwolnienie przedmiotowe polega na wyłączeniu z opodatkowania dostawy towarów lub świadczenia usług, które są ściśle określone w ustawie o VAT. W przypadku twórców zwolnienie takie przewidziane jest w art. 43 pkt 33 lit. b ustawy VAT, zgodnie z którym zwalnia się od podatku usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów.

Zwolnienie podmiotowe

Zwolnienie podmiotowe wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.  Zgodnie z tym artykułem, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Jednocześnie, stosownie do ust. 5 tego artykułu, jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy tę kwotę, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Natomiast podatnicy, którzy rozpoczynają wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku, są zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200 000 zł.

Na uwagę zasługuje to, że zwolnień podmiotowych, zgodnie z art. 113 ust. 13 ustawy VAT  nie stosuje się do niektórych podatników, np. tych, którzy dokonują dostaw wyrobów z metali szlachetnych. Jeżeli więc dany twórca wykonuje swe prace z metali szlachetnych, a jego działalność jest uznana na gruncie ustawy o VAT za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, wówczas nie może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego.

Uwaga

W przypadku korzystania ze zwolnienia podmiotowego, podatnicy są obowiązani, zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, do prowadzenia ewidencji sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. W przypadku, gdy podatnik nie prowadzi ewidencji, albo prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, wówczas naraża się na sankcje w postaci  oszacowania przez organ podatkowy wartości sprzedaży opodatkowanej, w wyniku czego ustalona zostanie kwota podatku należnego.

Redakcja podatki.biz

 


Przeczytaj także:

Sprzedaż autorskich praw majątkowych a zwolnienie podmiotowe z VAT - Interpretacja indywidualna z 7 lipca 2020 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.229.2020.1.PG - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

 


 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...