Tryb postępowania o przyznanie emerytury według nowych zasad

Poczynając od 1 stycznia 2013 r. prawo do emerytury przyznawanej i obliczanej według nowych zasad, zwanej dalej nową emeryturą, przysługuje emerytom, którzy osiągną zróżnicowany powszechny wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440, z późn. zm., dalej: ustawa emerytalna). Prawo do nowej emerytury zależy wyłącznie od osiągnięcia przez wnioskodawcę zróżnicowanego powszechnego wieku emerytalnego. Dla ustalenia prawa do tej emerytury nie ma znaczenia długość posiadanego okresu składkowego i nieskładkowego. Konieczne jest jednak udowodnienie jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia.

Tryb postępowania

Postępowanie dotyczące przejścia pracownika na emeryturę regulują przepisy ustawy emerytalnej oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz. 1412, dalej: rozporządzenie w sprawie postępowania). Zobowiązują one pracodawców m.in. do współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia oraz wydawania zarówno aktualnemu, jak i byłemu pracownikowi lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości (art. 125 ustawy emerytalnej).

Prawo do emerytury według nowych zasad przyznaje się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W przypadku tej emerytury prawo do świadczenia może powstać także w trakcie np. pobierania zasiłku chorobowego.

Prawo do nowej emerytury i do okresowej emerytury kapitałowej oraz ich wysokość ustala, w drodze decyzji ZUS, na wniosek osoby ubezpieczonej lub jej pełnomocnika, zgłoszony bezpośrednio do ZUS.

Przykład:

Z wnioskiem o emeryturę wystąpił pracownik urodzony w 1949 r., który pomimo spełnienia w 2014 r. warunków do emerytury, tj. osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego oraz udowodnienia ponad 40-letniego stażu emerytalnego, nadal pozostawał w zatrudnieniu. Czy firma, w której pracuje, ma obowiązek złożenia w jego imieniu wniosku do ZUS o przyznanie emerytury według nowych zasad?

Nie, firma nie ma obowiązku kompletowania i sporządzania wniosku oraz przedkładania go w ZUS. Pracownik jest obowiązany sam zgłosić wniosek o emeryturę w ZUS.

Forma złożenia wniosku

Wniosek o emeryturę może być złożony bezpośrednio w organie rentowym na piśmie lub zgłoszony ustnie do protokołu, jak też przesłany za pośrednictwem poczty lub złożony w polskim urzędzie konsularnym. Organ rentowy zobowiązany jest również do przyjęcia i załatwienia wniosku złożonego za pośrednictwem płatnika składek.

Wniosek o emeryturę można również zgłosić w formie dokumentu elektronicznego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wniosek w tej formie może być zgłoszony przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, utworzoną zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. nr 64, poz. 565, z późn. zm.). Aktualnie wnioski takie można składać przez Elektroniczny Urząd Podawczy (EUP) ZUS.

Wniosek o przyznanie nowej emerytury obejmuje także oświadczenie o członkostwie w otwartym funduszu emerytalnym. Złożenie wniosku oznacza jednoczesne złożenie wniosku o ustalenie prawa do nowej emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej.

Wniosek o przyznanie emerytury można zgłosić, wypełniając odpowiedni formularz. Formularze dostępne są w każdej jednostce terenowej ZUS oraz na stronach internetowych ZUS: www.zus.pl.

Skompletowany wniosek należy zgłosić z odpowiednim wyprzedzeniem, nie wcześniej jednak niż na miesiąc przed spełnieniem warunków wymaganych do przyznania emerytury. Przedwczesne zgłoszenie wniosku spowoduje, że ZUS wyda decyzję odmawiającą przyznania emerytury.

Do kiedy można wycofać wniosek?

Wniosek o nową emeryturę może być wycofany, nie później jednak niż do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie emerytury, tj. w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Prośba o wycofanie wniosku jest skuteczna tylko wówczas, gdy została złożona na piśmie lub zgłoszona ustnie do protokołu.

Wobec których pracowników pracodawca nie ma obowiązku pośredniczenia w składaniu wniosku o emeryturę?

Zarówno ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., do których nie stosuje się przepisów art. 46–47, 50, 50a oraz 50e ustawy emerytalnej, dotyczących emerytur ustalanych według zasad dotychczasowych – a więc osoby, którym emerytura zostanie ustalona na nowych zasadach, określonych w art. 24 lub 184 ww. tej ustawy – jak również ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., którzy będą przechodzić na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym lub też na emeryturę wcześniejszą dla osób wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, sami zgłaszają wnioski o emeryturę w organie rentowym.

A co w przypadku osób, które nie ustaliły kapitału początkowego?

Osoby, które do dnia zgłoszenia wniosku o nową emeryturę nie ustaliły kapitału początkowego, powinny wraz z wnioskiem o świadczenie złożyć dokumenty wymagane do ustalenia tego kapitału. W razie braku takich dokumentów wysokość nowej emerytury zostanie ustalona wyłącznie z uwzględnieniem zwaloryzowanych składek, zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego.

Ubezpieczonemu, który nie ma ustalonego kapitału początkowego i który:

1. wraz z wnioskiem o emeryturę przedłoży dokumenty pozwalające na ustalenie tego kapitału,
2. wniosek o ustalenie kapitału początkowego złożył wcześniej, ale nie została jeszcze wydana decyzja ustalająca wysokość tego kapitału

– organ rentowy w pierwszej kolejności ustali kapitał początkowy, a następnie wyda stosowną decyzję w sprawie nowej emerytury.

Zygmunt Łobejko