Środki trwałe. Czy można stosować zerową stawkę amortyzacji?

Podatnicy mogą obniżać podane w ustawie stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Czy możliwe jest jednak czasowe obniżenie stawki do poziomu 0 proc.?

Wyjaśnijmy w pierwszej kolejności, że zasady dotyczące dokonywania odpisów z tytułu zużycia środków trwałych (odpisów amortyzacyjnych) określone zostały w art. 16a–16m ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm., dalej: ustawa o CIT). Niemalże identyczne zasady odnoszą się również do podatników PIT. Są one wskazane w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.).

Amortyzowanie środków trwałych

Zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy o CIT amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
2. maszyny, urządzenia i środki transportu,
3. inne przedmioty

– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane środkami trwałymi.

Treść powyższego przepisu oznacza, że amortyzacja podatkowa stanowi formę rozłożonego w czasie obniżenia kosztów podatkowych wartością używanych w prowadzonej działalności gospodarczej przedmiotów, które zużywają się w okresie dłuższym niż rok. Okres amortyzacji jest zwykle zbliżony do standardowego okresu użytkowania danego rodzaju środków trwałych, co znajduje odzwierciedlenie w wysokości stawek amortyzacyjnych wskazanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.

Wybór metody amortyzacji

Podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji określonych w art. 16i–16k dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Podkreślmy, że podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego. Suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji do końca tego roku podatkowego.

Obniżenie stawki amortyzacyjnej

Zgodnie z art. 16i ust. 5 ustawy o CIT podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Zatem powołany w zdaniu pierwszym przepis nie zabrania obniżenia stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego nawet kilka razy.

Podatnik może dokonać zmiany stawki, tj. jej zmniejszenia bądź zwiększenia uprzednio obniżonej, począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Ma w tej sytuacji możliwość stosowania różnych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych na każdy rok podatkowy, z tym tylko zastrzeżeniem, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.

Potwierdza to interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 26 sierpnia 2013 r., nr ILPB4/423-182/13-2/DS. Z przedstawionego we wniosku o jej wydanie stanu faktycznego wynika, że spółka, prowadząca działalność gospodarczą zarówno na terytorium specjalnej strefy ekonomicznej, jak i poza obszarem tej strefy, planuje obniżyć, a po obniżeniu – także podwyższyć wysokość stawek amortyzacyjnych dla niektórych środków trwałych zlokalizowanych poza terytorium specjalnej strefy ekonomicznej.

Zmiana stawki

Organ podatkowy wyjaśnił, że zmiana stawek amortyzacyjnych przewidziana w art. 16i ust. 5 ustawy o CIT, pomimo że nie została ograniczona przez ustawodawcę żadnym limitem, powinna być dokonywana z uwzględnieniem pozostałych przepisów ustawy.

Z powyższego wynika zatem, że możliwość obniżania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik.

Ponadto wysokość obniżenia lub podwyższenia dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika. Może on, na podstawie art. 16i ust. 5 ww. ustawy, obniżyć bądź podwyższyć dla poszczególnych środków trwałych stawkę amortyzacyjną wynikającą z Wykazu stawek amortyzacyjnych, począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego, jednak zmiana wysokości stawki powinna zapewnić realizację zasady współmierności przychodów i odpowiadających im kosztów uzyskania przychodów unormowanej w art. 7 ustawy o CIT.

Obniżenie do poziomu zero

Dyrektor Izby Skarbowej we wskazanej wyżej interpretacji potwierdził, że podatnik ma prawo obniżyć stawkę amortyzacyjną do poziomu 0 proc. Wskazał jednak, że konsekwencją obniżenia stawki amortyzacyjnej do poziomu 0 proc. jest nie dokonywanie w danym okresie odpisów amortyzacyjnych. Wysokość zmienionej stawki amortyzacyjnej powinna być ustalona z uwzględnieniem okresu efektywnej użyteczności gospodarczej danego środka trwałego oraz zasad prowadzonej polityki podatkowej.

Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił ponadto, że zmiana stawek amortyzacyjnych może nastąpić zarówno w odniesieniu do środków trwałych wprowadzonych po raz pierwszy do ewidencji, jak i środków trwałych będących już przedmiotem amortyzacji. Dla środków trwałych wprowadzonych po raz pierwszy do ewidencji zmiana stawki amortyzacyjnej może nastąpić w momencie dokonania pierwszego w danym roku odpisu amortyzacyjnego. Natomiast możliwość obniżenia stawki amortyzacyjnej, a także zwiększenia uprzednio obniżonej odnosi się do środków trwałych będących już przedmiotem amortyzacji i powinno nastąpić nie później niż w momencie dokonania pierwszego w danym roku odpisu amortyzacyjnego.

Możliwość obniżenia stawki amortyzacyjnej do poziomu 0 proc. potwierdza również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 28 stycznia 2015 r., nr IBPBI/1/423-68/14/ZK. Stwierdził on bowiem, że stosownie do art. 16i ust. 5 ustawy o CIT spółka może obniżyć stawki amortyzacyjne dla środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej, od których dokonuje odpisów przy zastosowaniu tzw. metody liniowej. Stawki amortyzacyjne dotyczące tych środków mogą być obniżone nawet do poziomu 0 proc., przy czym wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika.

Krzysztof Koślicki