Sprzedaż w ramach postępowania egzekucyjnego a VAT

W świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT) opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. 

W wyniku takiej czynności dochodzi bowiem niewątpliwie do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem. Bez znaczenia pozostaje natomiast okoliczność, że jest to sprzedaż przymusowa, przeprowadzana przez organy egzekucji administracyjnej lub komorników sądowych, bez woli dłużnika egzekucyjnego (właściciela rzeczy).

Podatnik VAT

Należy jednak zaznaczyć, że dla opodatkowania VAT dana czynność musi zostać wykonana przez podatnika tego podatku. Zgodnie zaś z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Przy sprzedaży egzekucyjnej należy oceniać działalność dłużnika sprzedawanej rzeczy. Opodatkowanie VAT wystąpi więc, jeżeli dłużnik prowadzi działalność gospodarczą jako czynny podatnik VAT, a sprzedawane w ramach egzekucji rzeczy były wykorzystywane w ramach tej działalności. Oczywiście, gdyby dłużnik był podatnikiem zwolnionym ze względu na wielkość obrotu (art. 113 ustawy o VAT), to podatek należny nie wystąpi.

Komornik lub organ egzekucyjny jako płatnik

Zgodnie z art. 18 ustawy o VAT organy egzekucyjne określone w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1619, z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Z powyższej regulacji wynika, że organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi są zobowiązani do wykonania obowiązków płatników VAT. Tak więc, na mocy art. 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), obejmą ich wszelkie obowiązki związane z zapłatą, obliczeniem i pobraniem podatku oraz wpłaceniem go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Należy przy tym zauważyć, że płatnik pobierze od nabywców ceny brutto, na cele zaś związane z egzekucją przeznaczy jedynie kwoty netto uzyskane ze sprzedaży.

Obowiązki dłużnika

Pomimo odprowadzenia podatku od sprzedaży przez organ egzekucyjny lub komornika sądowego podatnikiem z tytułu sprzedaży egzekucyjnej jest dłużnik egzekucyjny. W szczególności to, że dana rzecz została sprzedana w drodze egzekucji, nie zwalnia dłużnika z obowiązku wykazania tej sprzedaży w składanej przez niego deklaracji podatkowej.

Podsumowanie

Sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym, mimo szczególnego trybu rozliczania VAT przez płatników, jest traktowana tak jak każda czynność opodatkowana wykonywana przez dłużnika. Należy więc zauważyć, że zastosowanie znajdą ogólne zasady opodatkowania.

Przykładowo, jeżeli egzekucja jest prowadzona z budynku, budowli lub ich części, to możliwe będzie, w określonych warunkach, korzystanie ze zwolnienia ze względu na dokonanie jej w ramach pierwszego zasiedzenia lub w ciągu 2 lat od pierwszego zasiedzenia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Potwierdza to przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 4 marca 2016 r., nr ITPP3/4512-14/16/AT.

Michał Samborski
Młodszy konsultant podatkowy ECDDP sp. z o.o.