Sprzedaż nieruchomości a źródło przychodów w PIT

Proste zestawienie unormowań zawartych w art. 10 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 8, z regulacją art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie pozwala na skonkretyzowanie uniwersalnego wzorca zachowań podatnika, pozwalającego na jednoznaczne oddzielenie tych z nich, które rozpoznawać należy jako sprzedaż związaną z wykonywaniem pozarolniczej działalności gospodarczej (pkt 3), od zwykłego odpłatnego zbycia (pkt 8). Zatem w każdym przypadku o właściwej kwalifikacji przychodu decydować musi całokształt ustaleń faktycznych, w tym dotyczących zjawisk poprzedzających i towarzyszących zbyciu składników majątkowych (np. lokali mieszkalnych) - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia NSA Jerzy Rypina, Sędzia NSA Krzysztof Winiarski (sprawozdawca), Protokolant Dariusz Rosiak, po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. B. i E. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 1215/11 w sprawie ze skargi A. B. i E. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 4 lutego 2011 r., nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2006 r.:

1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od A. B. i E. B. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie kwotę 1800 (słownie: jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 1215/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. B. i E. B. (dalej: skarżący, podatnicy) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2006 r.

Przedstawiając stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji podał, że Dyrektor Izby Skarbowej w W., utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego W. określającą podatnikom wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2006 r. w wysokości 257.435 zł, wysokość odsetek za zwłokę od niezapłaconych przez skarżącą zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za sierpień 2006 r. (4.645 zł), wysokość odsetek za zwłokę od niezapłaconej przez skarżącego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych za sierpień 2006 r. (4.645 zł).

Skarżący, jako właściciele pozostający we wspólności majątkowej, dokonali sprzedaży nabytych dnia 5 sierpnia 2004 r. dwóch lokali położonych w budynku przy ul. G., w dniu 31 lipca oraz w dniu 16 sierpnia 2006 r. Organ pierwszej instancji ustalił, iż podatnicy kupili 8 lokali mieszkalnych (jeden w 2003 r., siedem w 2004 r.) położonych w W. przy ul. G. od firmy S. [...], w której skarżący do dnia 14 lutego 2007 r. był wiceprezesem zarządu. Lokale te zostały sprzedane w latach 2004 - 2006. Z wyjaśnień podatników wynika, że nabyte w 2004 r. lokale zostały zakupione na potrzeby rodziny lub ewentualny wynajem oraz że nie były użytkowane od dnia zakupu do dnia sprzedaży i zostały sprzedane w takim samym stanie w jakim zostały zakupione. Na okoliczność sprzedaży w 2006 r. 2 mieszkań skarżący złożyli oświadczenia o przeznaczeniu uzyskanego przychodu na własne cele mieszkaniowe w okresie dwóch lat od dnia sprzedaży.

Zdaniem organu, działalność skarżących posiadała zarobkowy charakter, była wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły oraz była prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek. Podatnicy nie działali celem zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, a sprzedaż nieruchomości nie była incydentalna ani sporadyczna. Podatnicy w okresie 1991-2007 dokonali łącznie 38 transakcji zakupu nieruchomości na łączną kwotę 19.911.348 zł. Osiągnięty przez skarżących przychód organ I instancji zakwalifikował do źródła przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., dalej: u.p.d.o.f.). Stwierdził, że wbrew art. 24a ust. 1 u.p.d.o.f. oraz art. 193 § 1- 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej: O.p.) skarżący nie prowadzili podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W związku z tym wysokość uzyskanych przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów organ ustalił na podstawie przedłożonych aktów notarialnych. Na podstawie art. 23 § 2 O.p. organ odstąpił od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania uznając, że dowody zebrane w trakcie postępowania pozwalają na określenie podstawy opodatkowania.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący zarzucili naruszenie:

- art. 120 i art. 121 § 1 w zw. z art. 207 § 2 i art. 210 § 1 pkt 4, 6 i § 4 O.p. w z. z art. 10 ust. 1 pkt 8 i art. 28 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f. przez określenie w decyzji zobowiązania podatkowego od przychodów z działalności gospodarczej niezgodnie z zasadami Państwa prawa;

- art. 120 O.p. w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 i ust. 3 w zw. z art. 24, art. 24a i art. 24b u.p.d.o.f. przez określenie zobowiązania podatkowego niezgodnie z zasadą wyrażoną w ustawie podatkowej;

- art. 120 w zw. z art. 180, art. 191, art. 290 § 1 i § 2 pkt 6 i § 4 O.p. przez niezgodne ze stanem faktycznym prezentowanie dowodów i wypowiedzi świadków, poprzestając na ich interpretacji w uzasadnieniu decyzji;

- art. 181, art. 187 § 1, art. 216 § 1 i § 2 w zw. z art. 207 § 2 O.p. przez włączenie materiału dowodowego do akt sprawy niezgodnie z prawem.

W ocenie podatników definicja działalności gospodarczej pozwala przyporządkować wszystkie rodzaje przychodów do tejże działalności. Zdaniem skarżących organ nie prowadził postępowań dowodowych w celu precyzyjnego ustalenia kosztów uzyskania przychodów oraz nie poinformował ich o kierunku dociekań, a także nie umożliwił im dowodzenia innych kosztów niż określone przez organ. Twierdzili, że nie mogli uczestniczyć w postępowaniu dowodowym. Podatnicy wskazali, że organ odniósł się w decyzji tyko do zeznań 2 świadków transakcji lokali dokonanych w 2006 r. i dokonał manipulacji w zakresie ich wypowiedzi, z których miało wynikać, że skarżący prowadzili aktywne działania zachęcające inne osoby do nabycia od nich lokali mieszkalnych. Tymczasem z zeznań wszystkich nabywców wynika jednoznacznie, że propozycja transakcji była ich inicjatywą.

Dyrektor Izby Skarbowej w W. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, oceniając, że podejmowane przez skarżących działania miały charakter zarobkowy. Kwoty osiągnięte ze sprzedaży nieruchomości znacznie przewyższały wartość łącznie poniesionych wydatków na zakup lokali. Organ wskazał, że formalny brak zarejestrowania działalności gospodarczej prowadzonej przez skarżących nie stanowił ujemnej przesłanki uznania ich działalności za zorganizowaną. Odpłatne zbywanie nieruchomości stanowiło działalność zarobkową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzoną we własnym imieniu i na własny rachunek, następowało zatem w wykonaniu działalności gospodarczej.

W ocenie organu okoliczność dokonywania zakupu i sprzedaży nieruchomości w ramach działalności gospodarczej została dostatecznie udowodniona poprzez istnienie okoliczności takich jak: brak wykorzystania przedmiotowych nieruchomości na potrzeby własne oraz rodziny, brak faktycznego użytkowania lokali, znaczna ilość transakcji, krótkie odstępy czasu pomiędzy zakupem a sprzedażą itd.

Dyrektor uznał, że organ I instancji w prawidłowy sposób ustalił podstawę opodatkowania. Wskazał, że art. 24 i art. 24a u.p.d.o.f. mają zastosowanie do podatników, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów, a jak ustalono skarżący księgi tej nie prowadzili. Z kolei art. 24b u.p.d.o.f. dotyczy metody szacowania dochodu, która może być zastosowana tylko wówczas, gdy ustalenie dochodu w inny sposób jest niemożliwe, zaś taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie. W aktach sprawy znajdują się akty notarialne dokumentujące przedmiotowe transakcje z uwzględnieniem kwot uzyskanych tytułem sprzedaży oraz kosztów uzyskania przychodów (taksa notarialna, opłata sądowa). Z materiałów dowodowych nie wynika, aby Skarżący ponieśli inne wydatki, sami zaś stwierdzili, że lokale zostały sprzedane w takim samym stanie w jakim zostały zakupione.

Organ odwoławczy zauważył, że skarżący mieli możliwość uczestniczyć w każdym stadium postępowania. Poza tym zeznania świadków nie miały decydującego znaczenia, a pozostały materiał dowodowy wskazuje na prawidłowość stanowiska organu I instancji, podzielanego przez organ odwoławczy.

W skardze na powyższą decyzję podatnicy zarzucili naruszenie:

- art. 120 i art. 121 § 1 w zw. z art. 207 § 2 i art. 210 § 4 O.p. oraz w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 i art. 28 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f. przez określenie w decyzji zobowiązania podatkowego od przychodów z działalności gospodarczej niezgodnie z zasadami Państwa prawa;

- art. 120 O.p. w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 i art. 24, 24a i 24b u.p.d.o.f., przez określenie zobowiązania podatkowego niezgodnie z zasadą wyrażoną w ustawie podatkowej;

- art. 120 w zw. z art. 180 i art. 191, art. 290 § 1 i § 2 pkt 6 i § 4 O.p. przez niezgodne ze stanem faktycznym prezentowanie dowodów i wypowiedzi świadków, poprzestając na ich interpretacji w uzasadnieniu decyzji.

- art. 181, art. 187 § 1 i art. 216 § 1 i § 2 w zw. z art. 207 § 2 O.p. przez włączenie materiału dowodowego do akt sprawy niezgodnie z prawem.

Według podatników stanowisko organów bez żadnego uzasadnienia przekreśla możliwość opodatkowania zbycia nieruchomości przez osoby fizyczne według art. 28 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f. oraz możliwość skorzystania ze zwolnienia z obowiązku podatkowego wynikającego z art. 28 ust. 2a u.p.d.o.f. Organy skorzystały z niejasności prawa i naruszając zasadę in dubio pro tributario uznały, że skarżący prowadzili działalność gospodarczą. Natomiast ilość dokonanych transakcji nie stanowi przesłanki do uznania działalności podatników za działalność gospodarczą.

Skarżący powtórzyli, że nie mogli uczestniczyć w postępowaniu dowodowym. Według podatników zeznania świadków miały znaczenie, ponieważ wynika z nich, że propozycja transakcji była inicjatywą nabywców lokali, co z kolei oznacza, że skarżący nie prowadzili działalności gospodarczej. Podatnicy wskazali, że zaskarżona decyzja ma charakter konstytutywny w części nadającej im status przedsiębiorcy, ale żaden z organów nie podał przepisów, z których wywodzą swoje uprawnienie do nadania podatnikom takiego statusu.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko w sprawie. Dodał, że kontrole doraźne obejmowały swym zakresem jedynie obowiązki podatkowe w podatku od towarów i usług.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za niezasadną i oddalił ją na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.). Zdaniem Sądu, w zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji wykazano, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione wszystkie kryteria kwalifikujące dokonywaną przez skarżących sprzedaż lokali mieszkalnych jako działalność gospodarczą. Prowadzona przez podatników sprzedaż lokali mieści się w granicach działalności handlowej. Była prowadzona w celach zarobkowych na co wskazuje sprzedaż lokali ze znacznym zyskiem, co wynika z analizy transakcji zawartych w decyzji organu I instancji. O zorganizowanym charakterze działalności świadczy zakup 8 lokali mieszkalnych w tym samym budynku, w krótkim czasie oraz ich sprzedaż w tym samym roku, w którym zostały zakupione, bądź rok po zakupie lokalu. Nie bez znaczenia jest, że podatnicy w latach 1991 - 2007 dokonali 38 transakcji zakupu nieruchomości na łączną kwotę 19.911.348 zł. Potwierdza to, że obrót nieruchomościami był źródłem ich dochodu, a ponieważ skarżący dokonywali go w sposób ciągły i zorganizowany, zasadne jest zakwalifikowanie go do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. W ocenie Sądu ilość dokonanych transakcji w tym konkretnym przypadku ma znaczenie dla oceny wystąpienia przesłanki ciągłości działalności oraz jej zorganizowania. Należy wziąć pod uwagę całokształt działań podatników w latach 2004 - 2006, kiedy w sposób ciągły sprzedawali lokale mieszkalne, które wcześniej zakupili od firmy S. [...], w której skarżący był wiceprezesem zarządu.

Sąd nie podzielił tezy podatników, że stanowisko organów przekreśla możliwość opodatkowania zbycia nieruchomości przez osoby fizyczne według zasad określonych w art. 28 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f. zgodnie z którymi mogą być opodatkowane przychody osób fizycznych, które mogą być zakwalifikowane do źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., czyli osób które m.in. przychodu nie uzyskują z działalności gospodarczej. Zakwalifikowanie przychodów do źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wyklucza możliwość opodatkowania według zasad ustanowionych w art. 28 ust. 1 i 2 tej ustawy.

Za błędny Sąd uznał argument, że o nieprowadzeniu przez skarżących działalności gospodarczej zaświadczają zeznania świadków, iż to świadkowie występowali z inicjatywą przeprowadzenia transakcji, a nie skarżący. Kryteria, według których dana działalność jest kwalifikowana do działalności gospodarczej są określone w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. N...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »