Sprawozdanie finansowe za 2014 rok. Podstawowe zasady

Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Sporządza się je na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, a także na inny dzień bilansowy.

Przypomnijmy na początek, że sprawozdanie finansowe składa się z:

1. bilansu,
2. rachunku zysków i strat,
3. informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

Zwróćmy uwagę, że sprawozdanie finansowe podlegające corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta obejmuje ponadto zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym, a w przypadku funduszy inwestycyjnych – zestawienie zmian w aktywach netto oraz rachunek przepływów pieniężnych.

Sprawozdanie w języku polskim

Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, ale tylko w sytuacji, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności.

Pamiętajmy, że sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, a także na inny dzień bilansowy. Sprawozdanie finansowe musi zostać sporządzone nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego. Mówi o tym art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Bilans

Wzór bilansu zawiera załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości. Bilans dla banków przedstawiony został w załączniku nr 2. Załącznik nr 3 stanowi natomiast wzór bilansu dla zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji.

Co do zasady w bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa

W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Jego schemat znajduje się we wspomnianych wyżej załącznikach do ustawy o rachunkowości.

Informacja dodatkowa powinna natomiast zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe odpowiadało wszystkim warunkom wynikającym z ustawy. W szczególności powinna zatem obejmować:

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zawierające opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru, oraz przedstawienie przyczyn i skutków ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedzającego,
• dodatkowe informacje i objaśnienia:
  • do pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych za okresy sprawozdawcze objęte sprawozdaniem finansowym,
  • proponowany podział zysku lub pokrycia straty,
  • podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki,
  • inne istotne informacje dla zrozumienia sprawozdania finansowego.

Sprawozdanie z działalności jednostki

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń, a w szczególności informacje o:

1. zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,
2. przewidywanym rozwoju jednostki,
3. ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,
4. aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,
5. nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności celu ich nabycia, liczbie i wartości nominalnej, ze wskazaniem, jaką część kapitału zakładowego reprezentują, cenie nabycia oraz cenie sprzedaży tych udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia,
6. posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach),
7. instrumentach finansowych w zakresie ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest jednostka, a także przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń,
8. stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w przypadku jednostek, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Podkreślmy, że sprawozdanie z działalności jednostki powinno również obejmować – o ile jest to istotne dla oceny sytuacji jednostki – wskaźniki finansowe i niefinansowe, łącznie z informacjami dotyczącymi zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia, a także dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych w sprawozdaniu finansowym.

Sprawozdanie z działalności spółki co do zasady powinno być sporządzone do dnia odbycia się zwyczajnego zgromadzenia wspólników (lub zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy), które powinno mieć miejsce w terminie 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego.

Uproszczone sprawozdanie finansowe

Warto zaznaczyć, że jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,
• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2 000 000 euro,
• przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 000 000 euro,

może sporządzić sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej, wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 literami i cyframi rzymskimi.

Informację dodatkową sporządza się również w odpowiednio uproszczonej formie.

Wartości wyrażone w euro przelicza się według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP na dzień bilansowy.

Sprawozdania finansowe jednostek mikro

We wrześniu 2014 r. weszły w życie przepisy dotyczące sprawozdań finansowych jednostek mikro. Jednostki te mogą, ale nie muszą, po spełnieniu pewnych warunków sporządzać prostsze sprawozdania finansowe. Zakres obowiązujący jednostki mikro jest określony w załączniku nr 4 ustawy o rachunkowości.

Podkreślmy, że skorzystanie z rozwiązań przewidzianych dla jednostek mikro nie jest obowiązkowe. Jednostki mikro mogą, ale nie muszą ich stosować. O ewentualnym zastosowaniu decyzję podejmuje organ zatwierdzający sprawozdanie.

Podpisanie sprawozdania

Na koniec podkreślmy jeszcze, że zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe podpisują – podając zarazem datę podpisu – osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy – wszyscy członkowie tego organu.

Warto pamiętać, że konieczność sporządzenia sprawozdania finansowego spoczywa na kierowniku jednostki.

Kierownikiem jednostki w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej jest zarząd spółki. Obowiązek sporządzenia sprawozdania z działalności spoczywa na obecnym zarządzie, tj. zarządzie aktualnym na dzień sporządzenia sprawozdania. Członkowie zarządu przygotowujący sprawozdanie mają prawo domagania się od byłych członków zarządu, którzy w toku danego roku obrachunkowego zostali odwołani bądź których mandaty w tym czasie wygasły, składania wyjaśnień obejmujących okres, w którym osoby te sprawowały funkcję członka zarządu.

Były członek zarządu ma dodatkowo prawo wglądu w treść sprawozdania zarządu oraz sprawozdania finansowego wraz z odpisem sprawozdania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz biegłego rewidenta. Ma on także prawo do wyrażenia opinii dotyczącej tych dokumentów. Stanowisko to powinien przedstawić w formie pisemnej. Były członek zarządu ma ponadto obowiązek wzięcia udziału w zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, ewentualnie walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, na którym sprawozdanie zarządu będzie zatwierdzane.

Krzysztof Koślicki