10.03.2015

Od 5 września 2014 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o rachunkowości dotyczące sprawozdań finansowych. Jednostki mikro mogą sporządzać o wiele prostsze i krótsze sprawozdania. Uproszczone regulacje mają zastosowanie do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy kończący się po 5 września 2014 r.

Podkreślmy na początek, że omawiane niżej zmiany związane z udogodnieniami w zakresie sprawozdawczości finansowej dla jednostek mikro są skutkiem wprowadzenia przepisów ustawy z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. z 2014 r., poz. 1100, z późn. zm.). Weszły one w życie 5 września 2014 r. Mogą być stosowane po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie przepisów, czyli po 5 września 2014 r.

Zwróćmy jednak uwagę, że skorzystanie z wprowadzonych rozwiązań nie jest obowiązkowe. Jednostki mikro mogą, ale nie muszą ich stosować.

O ewentualnym zastosowaniu decyzję podejmuje organ zatwierdzający sprawozdanie. Ustawa o rachunkowości wyjaśnia, że organem zatwierdzającym jest organ, który zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności jest uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego jednostki. W przypadku spółki osobowej, z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej, oraz spółki cywilnej przez organ zatwierdzający rozumie się jej wspólników. Definicję tę zawiera art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 330, z późn. zm.).

Czym są jednostki mikro?

Przejdźmy teraz do wyjaśnienia, czym są wspomniane wyżej jednostki mikro. Nowe, uproszczone zasady sporządzania sprawozdań finansowych dotyczą bowiem jednostek mikro.

Do art. 3 ustawy o rachunkowości dodany został ust. 1a, zgodnie z którym jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są:

• spółki handlowe (kapitałowe i osobowe, również w organizacji), inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (z wyłączeniem banków, zakładów ubezpieczeń, funduszy inwestycyjnych) które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
  • 1 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
  • 3 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
  • 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
• stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,
• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1 200 000 euro i nie więcej niż 2 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą,
• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości dobrowolnie.

Zakres informacji, które jednostki mikro, korzystając z uproszczeń, powinny podawać w swoich sprawozdaniach przedstawia się następująco:

ZAKRES INFORMACJI WYKAZYWANYCH W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM DLA JEDNOSTEK MIKRO

Informacje ogólne:

1) firma, siedziba i adres albo miejsce zamieszkania i adres oraz numer we właściwym rejestrze sądowym albo ewidencji,
2) wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,
3) wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym,
4) wskazanie zastosowanych zasad rachunkowości przewidzianych dla jednostek mikro z wyszczególnieniem wybranych uproszczeń,
5) wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,
6) omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.

Bilans

Aktywa
A. Aktywa trwałe, w tym środki trwałe
B. Aktywa obrotowe, w tym:
– zapasy
– należności krótkoterminowe
Aktywa razem

Pasywa
A. Kapitał (fundusz) własny, w tym:
– kapitał (fundusz) podstawowy
– należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, w tym:
– rezerwy na zobowiązania
– zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek
Pasywa razem

Informacje uzupełniające do bilansu:

1) kwota wszelkich zobowiązań finansowych, w tym z tytułu dłużnych instrumentów finansowych, gwarancji i poręczeń lub zobowiązań warunkowych nieuwzględnionych w bilansie, ze wskazaniem charakteru i formy wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo; wszelkie zobowiązania dotyczące emerytur oraz jednostek powiązanych lub stowarzyszonych są ujawniane odrębnie,
2) kwota zaliczek i kredytów udzielonych członkom organów administrujących, zarządzających i nadzorujących, ze wskazaniem oprocentowania, głównych warunków oraz wszelkich kwot spłaconych, odpisanych lub umorzonych, a także zobowiązań zaciągniętych w ich imieniu tytułem gwarancji i poręczeń wszelkiego rodzaju, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii,
3) o udziałach (akcjach) własnych, w tym:
a) przyczyna nabycia udziałów (akcji) własnych dokonanego w roku obrotowym,
b) liczba i wartość nominalna nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów (akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartość księgowa, jak też część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują,
c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego, równowartość tych udziałów (akcji),
d) liczba i wartość nominalna lub, w razie braku wartości nominalnej, wartość księgowa wszystkich udziałów (akcji) nabytych i zatrzymanych, jak również część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują.

Rachunek zysków i strat

A. Przychody podstawowej działalności operacyjnej i zrównane z nimi, w tym zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna)
B. Koszty podstawowej działalności operacyjnej:
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
IV. Pozostałe koszty
C. Pozostałe przychody i zyski, w tym aktualizacja wartości aktywów
D. Pozostałe koszty i straty, w tym aktualizacja wartości aktywów
E. Podatek dochodowy
F. Zysk/strata netto (A – B + C – D – E)
(dla jednostek mikro, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1, 3 i 4 oraz ust. 1b ustawy) lub
G. Wynik finansowy netto ogółem (A – B + C – D – E), w tym:
I. Nadwyżka przychodów nad kosztami (wartość dodatnia)
II. Nadwyżka kosztów nad przychodami (wartość ujemna)
(dla jednostek mikro, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy).

Pozostałe uproszczenia

Na koniec zaznaczmy jeszcze, że jednostki mikro mogą korzystać z dodatkowych uproszczeń.

Pozostałe udogodnienia przewidziane dla jednostek mikro:

• Jednostka mikro może nie sporządzać informacji dodatkowej, pod warunkiem że przedstawi informacje uzupełniające do bilansu określone w załączniku nr 4 do ustawy.
• Jednostka mikro może nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym.
• Jednostka mikro może nie sporządzać rachunku przepływów pieniężnych.
• Jednostka mikro może nie sporządzać sprawozdania z działalności, jeśli sporządzi informację uzupełniającą do bilansu zawierającą dane dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych.
• Jednostka mikro nie wycenia aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia.

Krzysztof Koślicki