Składki ZUS: Zbieg tytułów ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Co nowego od 1 stycznia 2016 r. - cz. III

Zbieg wykonywania umowy zlecenia lub współpracy ze zleceniobiorcą z prowadzeniem pozarolniczej działalności*

* art. 9 ust. 2a ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

• Osoba, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub współpracy.

Uwaga!

• powyższa zasada rozstrzygania zbiegu tytułów do ubezpieczeń ma zastosowanie do wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność (nie tylko działalność gospodarczą).

Taka osoba będzie podlegać obowiązkowo z tytułu pozarolniczej działalności, jeżeli podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umowy zlecenia będzie niższa od najniższej podstawy z działalności, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). W przypadku, jeśli będzie wynosiła co najmniej tyle ile najniższa podstawa, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy ubezpieczonemu przysługiwał będzie wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Nie ma w tym przypadku odesłania do ust. 2c ustawy (nie stosuje się sumowania podstaw wymiaru składek).

• Osoba, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek, o której mowa w art. 18a ustawy.

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c.

Uwaga!

• z uwagi na wskazanie art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ta regulacja dotyczy wyłącznie osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą,
• dodano zastrzeżenie ust. 2c ustawy, co oznacza, że ubezpieczony będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, chyba że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tego tytułu lub tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia. Wówczas kolejny tytuł lub tytuły nie będą rodziły tego obowiązku. Ubezpieczony może na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Zasady sumowania podstaw wymiaru są analogiczne jak przy zbiegu dwóch lub więcej umów zlecenia, z tym że w przypadku, gdy ubezpieczony będzie równocześnie pracownikiem w pierwszej kolejności uwzględnia się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy.[8]

Przykład 1

Osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 marca 2016 r. Z tytułu działalności rozlicza składki za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Od 1 kwietnia 2016 r. wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu wykonywania umowy w każdym miesiącu wynosi 1 000 zł. Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

Przykład 2

Zleceniobiorca jest zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia:

• zawartej z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 stycznia 2016 r.,
• zawartej z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 15 stycznia 2016 r.

Przychód w każdym miesiącu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A wynosi 1 000 zł, a z płatnikiem B - 900 zł. Następnie od 1 lutego 2016 r. osoba ta rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek określona w art. 18a ustawy. Ponieważ łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie (nadal podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu umów zlecenia), z tytułu prowadzenia działalności od 1 lutego 2016 r. osoba ta nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykład 3

Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym od 1 lutego 2016 r. Rozlicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za każdy miesiąc od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia, tj. 555 zł (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Następnie zawarła umowy zlecenia:

• z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 marca 2016 r.,
• z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 15 kwietnia 2016 r.

Przychód z tytułu wykonywania umowy zawartej z płatnikiem A wynosi comiesięcznie 1 000 zł, a z płatnikiem B - 900 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

• w lutym 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
• w marcu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz umowy zawartej z płatnikiem A,
• w kwietniu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, umowy zawartej z płatnikiem A oraz umowy zawartej z płatnikiem B (łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu działalności oraz z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

Przykład 4

Osoba rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2016 r. Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę 2 600 zł. Osoba ta zawarła umowę zlecenia na okres od 1 marca do 20 marca 2016 r. Z tytułu tej umowy przychód wyniósł w marcu 6 200 zł.

Ponieważ z tytułu prowadzenia działalności podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiąga minimalne wynagrodzenie, z tytułu umowy zlecenia osoba ta nie będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykład 5

Osoba rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2016 r. Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę 5 600 zł.

Osoba ta zawarła dwie umowy zlecenia na okres:

• z płatnikiem A - od 1 marca do 20 czerwca 2016 r. Z tytułu tej umowy w marcu, kwietniu, maju i czerwcu przychód wyniósł po 400 zł,
• z płatnikiem B - od 16 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. Z tytułu tej umowy przychód w marcu wyniósł 600 zł, w kwietniu, maju i czerwcu - po 1 500 zł.

Ubezpieczony w styczniu i lutym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności.

W marcu także podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności (umowy zlecenia nie rodzą obowiązku tych ubezpieczeń, ponieważ z tytułu działalności podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie).

W dniu 20 kwietnia 2016 r. ubezpieczony składa wniosek o zmianę tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń wskazując umowy zlecenia.

Dokonując ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek za kwiecień celem rozstrzygnięcia zbiegu tytułu ubezpieczeń należy dokonać proporcjonalnego obliczenia przychodu stanowiącego podstawę wymiaru na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umów zlecenia za okres od 20 do 30 kwietnia 2016 r. (do tej daty z tytułu wykonywania umów ubezpieczony podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu).

Umowa zawarta z płatnikiem A - (400 :30) x 11 =146,67 zł.

Umowa zawarta z płatnikiem B - (1 500:30) x 11 =550 zł.

Tym samym w kwietniu osoba ta podlega:

• obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów obu umów zlecenia (od 20 kwietnia 2016 r.) oraz
• obowiązkowo z tytułu prowadzenia działalności od 1 do 30 kwietnia 2016 r. ponieważ łączna podstawa wymiaru składek z tytułów umów zlecenia nie osiąga minimalnego wynagrodzenia.

W maju i czerwcu osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu obu umów zlecenia. Nie podlega natomiast obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności, ponieważ łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie (400+1 500=1 900 zł).

Od 1 lipca 2016 r. osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, ponieważ jest to jedyny tytuł do tych ubezpieczeń.

Przykład 6

Osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 marca 2016 r. Z tego tytułu rozlicza składki za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (tj. 555 zł). Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Od 1 kwietnia 2016 r. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę z płatnikiem A w wymiarze czasu pracy 1/4 etatu. W umowie nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia, a comiesięczny przychód wynosi 1 000 zł.

W maju zawarła umowę zlecenia od 7 do 20 maja 2016 r. Z tytułu tej umowy w maju uzyskała przychód w wysokości 3 200 zł.

Osoba ta w marcu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności (nie występuje zbieg tytułów do ubezpieczeń). W kwietniu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stosunku pracy i z tytułu prowadzenia działalności (podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy nie osiąga minimalnego wynagrodzenia). W maju 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stosunku pracy, prowadzenia działalności i wykonywania umowy zlecenia. Łączna podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy i z tytułu działalności nie osiąga bowiem minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 7

Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono datę rozpoczęcia wykonywania pracy na 1 kwietnia 2016 r. Rozwiązanie umowy nastąpiło z dniem 31 maja 2016 r. Następnie osoba ta od 1 maja 2016 r. stała się wspólnikiem spółki jawnej. Za maj zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 2 433 zł (założono, że w 2016 r. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego stanowi ta kwota). Przychody osiągnięte z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A wynoszą:

• w kwietniu - 1 500 zł,
• w maju - 1 500 zł.

Osoba ta w kwietniu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia (nie występuje zbieg tytułów ubezpieczeń). W maju podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

[8] chodzi o przypadki, gdy z tytułu stosunku pracy dana osoba nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia i podstawa wymiaru składek nie osiąga minimalnego wynagrodzenia.

www.zus.pl